درآمدی بر چیستی تمدّن اسلامی از دیدگاه مستشرقان
نویسندگان: سیدضیاءالدین میرمحمدی؛ محمد رضا بارانی
چکیده:
تمدن پژوهی در نظام علمی غرب، سابقه ای دیرینه دارد و چیستی تمدن اسلامی از این قاعده مستثنا نیست. هدف اصلی نگارش این مقاله، شناخت چیستی تمدن اسلامی براساس تنوع رویکردها است.
با توجه به مفهوم شناسی تمدن با رویکردهای ماهیت نگر، تمایزنگر، علت نگر و تحلیل مفهومی و با توجه به برخی ویژگی های تمدن مانند نظام اجتماعی، این جهانی بودن، هماهنگی و همسویی عناصری آن، هویت و پویایی تمدن و سنخ شناسی مطالعات تمدنی در نظام علمی غرب، حداقل پنج رویکرد درباره چیستی تمدن اسلامی قابل استخراج است: رویکرد قائل به وحدت در عین تنوع تمدن اسلامی، رویکرد قائل به شأن استقلالی تمدن اسلامی، رویکرد قائل به شأن اسلامی – ایرانی و عاریه ای تمدن اسلامی، رویکرد قابل به جوهره غیر تمدنی و فرهنگی آن چه تمدن اسلامی نامیده می شود؛ رویکرد قائل به جوهره عربی داشتن تمدن اسلامی.
این مقاله، با رویکرد منطقی – تاریخی و با روشی مبتنی بر استقراء تاریخی این پنج رویکرد را کاویده است.
کلیدواژه: چیستی تمدن؛ تمدن اسلامی؛ فون گرونبام؛ برنشو ویگ؛ ژزف بورکو؛ ارنست رنان؛ فیلیپ حتّی
درآمدی بر چیستی تمدّن اسلامی از دیدگاه مستشرقان