مراتب اندیشه آزادی در تکامل بیداری اسلامی

^چکیده:
اندیشه آزادی در دومین و چهارمین موج از بیداری اسلامی به مراتب و درجات خاص تأثیرگذار بوده است. این تأثیر در نهضت مشروطیت به صورت نظام‌مند کردن مشروطیت در کنار «جنبش عدالت‌خانه» صورت پذیرفته است؛ هرچند در اثر نفوذ فلسفه‌های سیاسی غربی، اندیشه آزادی از عدالت و متون اسلامی جدا شده و در بستر دیگری افتاد. در سیر تکاملی اندیشه آزادی، انقلاب اسلامی قرار دارد که اندیشه آزادی این بار در کنار نظریه «ولایت فقیه»، «مردم سالاری دینی» را رقم زده و متکامل‌تر از مشروطیت، نوعی «نظام مدنی دینی» درست کرد.
این سیر تاریخی به خصوص از قرن گذشته تاکنون و از امروز تا افق تمدن جدید اسلامی، خط سیر تکاملی و متعالی را در حرکت بیداری اسلامی نشان می‌دهد. مقاله حاضر این خط سیر تکاملی را در قالب «اندیشه تعالی» و آسیب‌شناسی آن را در ذیل تفکر و تمدن غرب در قالب «اندیشه ترقی» به بحث می‌گذارد.

کلیدواژه: بیداری اسلامی، تمدن اسلامی، اندیشه آزادی، مردم‌سالاری دینی، ولایت فقیه، انقلاب اسلامی ایران.