نشان‌واره‌های سکولاریزاسیون (عرفی‌شدن)
چکیده:
سکولاریسم از آموزه‌های مهم مدرنیته به‌شمار می‌رود و بر این ادعا که دین در مناسبات سیاسی و اجتماعی دخالت نکند تأکید می‌کند. سکولاریسم امری میان‌رشته‌ای است که در دانش‌های جامعه‌شناسی، فلسفه‌شناسی و دین‌شناسی مورد کاوش قرار گرفته است.عرفی‌شدن نشان دهنده فرایندی است که طی آن دین به تدریج از ساحت حیات سیاسی و اجتماعی حذف شده، برای شناخت عرفی‌شدن می‌توان به نشان‌واره‌های(شاخص‌ها) آن در سه ساحت دین (باور)، ساختار و رفتار اشاره کرد.
مهمترین شاخصه‌های عرفی‌شدن در ساحت دین را می‌توان تأکید بر علت فاعلی به جای تأکید بر علت غایی و تبیین دنیا‌مدارانه به جای تبیین ماوراء‌طبیعی در جهان‌شناسی برشمرد. افزون بر آن در ساحت انسان شناسی به تحلیل اومانیستی از انسان و تأکید بر حق‌مداری به جای حق و تکلیف انسان می‌توان اشاره کرد. در عرصه معرفت شناسی نیز عرفی‌شدن بر خرد‌گرایی خودبنیاد، علم‌محوری و نسبی‌گرایی معرفتی استوار است. عرفی‌شدن در ساحت رفتار بر دین‌گراییِ فردمحور، فایده گرایی به جای ارزش‌مداری و مصلحت‌جویی به جای حق‌جویی و لذت‌طلبی و عافیت‌خواهی تأکید دارد.
در جامعه سکولار، نوع‌دوستی جای خود را به خودخواهی و اباحی‌گری در دین و اخلاق می‌دهد. در ساحت ساختار اجتماعی نیز مهمترین شاخصه‌های عرفی‌شدن را می‌توان تفکیک ساختاری، خصوصی‌شدن دین، طرد مرجعیت دین در مشروعیت‌بخشی، کاهش اخلاق دینی در مناسبات اجتماعی و تأکید بر حقوق بشر در قانون‌گذاری برشمرد.
کلیدوژه: سکولاریسم، سکولاریزاسیون، باور، ساختار، رفتار