مسجد خیرکی، میراث سنگی سلسله «تغلقیه» در هند

به گزارش ردنا (ادیان نیوز)، مسجد خیرکی، ساختمان سنگی قلعه مانندی است که در دوره «تغلقیه» (سلسله‌ای مسلمان از سلاطین دهلی ترک‌تبار ) در روستای «خیرکی» واقع در شمال شهر «دهلی» ساخته شد.

مسجد خیرکی غیرمعمول ترین مسجد دهلی است و ویژگی های منحصر به فردی دارد. برج های گوشه این مسجد از بیرون مانند سنگرهای یک قلعه به نظر می رسند. ستون‌های دو طرف هر دروازه، آدمی را به یاد «قطب منار» (مناره‌ای در دهلی که ۷۲/۵ متر ارتفاع دارد و بلندترین بنای آجری دنیاست) می‌اندازد.

هیچ تاریخی بر روی مسجد حک شده نشده که بتوان زمان دقیق ساخت آن را حدس زد اما می‌توان در مورد تاریخ احتمالی آن حدس هایی زد.

به احتمال زیاد مسجدی به این بزرگی برای خدمت رسانی به جمعیت زیادی ساخته شده است که دوران شکوفایی شهر جهان‌پناه، چهارمین شهر قرون وسطایی هند را به یاد می‌آورد.

بر اساس اسناد تاریخی، «محمدشاه تغلق» مسجد جماعت بزرگی به نام مسجد «بگامپور» در قلب شهر «جهان‌پناه» و در کنار کاخ خود بنا کرد و بعید است که مسجد بزرگ دیگری با فاصله کم زمانی از این مسجد ساخته شده باشد، بنابراین به احتمال زیاد مسجد خیرکی در زمان «فیروزشاه» اما زمانی که «جهان‌پناه» هنوز شکوفا بود ساخته شده است و تاریخ تقریبی احتمالا در اوایل دهه ۱۳۵۰ یا همان چند سال اول سلطنت شاهنشاه، قبل از تاسیس فیروزآباد بوده است.

این مسجد در دو طبقه ساخته شده است. قسمت پایینی شامل اتاق‌های قوسی شکل است که در اطراف ساختمان قرار دارند و به بیرون باز می شوند.

از سه ضلع ساختمان؛ شمالی، جنوبی و شرقی؛ پله هایی به طبقه دوم که همان مسجد است منتهی می شود. نزدیکترین ورودی مسجد به جاده ورودی جنوبی است.

داخل مسجد بیشتر با طاق های ستون دار پر شده است. فقط چهار حیاط باز وجود دارد که کمتر از یک پنجم کل مساحت مسجد را اشغال می کند؛ ساختاری که در هندغیرمعمول است.

همچنین براکت‌های کنده‌کاری شده‌ای وجود دارد که در سراسر لبه سقف در اطراف هر حیاط مشاهده می‌شود.

پنجره‌ها و حیاط‌های باز مقداری نور به داخل می‌دهند، اما ضلع غربی که در جهت مکه است کاملا بسته و بنابراین تاریک‌تر است.

در گوشه شمال شرقی بنا، سقف در اثر آتش سوزی اواخر قرن هجدهم فرو ریخته است. در زمان آتش سوزی، ساختمان به عنوان مسجد عمل نمی کرد. آن دوران از نظر سیاسی در دهلی پرآشوب بود. امپراتوری مغول ضعیف بود و شهر و اطراف آن طعمه راهزنان غارتگر بود. این امر باعث شد که جمعیت روستاهای اطراف به مساجد و مقبره‌های مستحکم شهرهای قدیمی دهلی پناه ببرند. این اتفاق برای مسجد خیرکی نیز افتاد، که مدتهابه عنوان عبادتگاه مورد استفاده قرار نگرفت.

درست در داخل ورودی شرقی پله هایی وجود دارد که به پشت بام منتهی می شود. منظره اینجا دیدنی است، زیرا سقف با گنبدهایی پوشیده شده است که در ۹ دسته ۹ تایی قابل رویت هستند و یک گنبد اضافی در وسط هر یک از چهار طرف مسجد قرار گرفته اند.

در حقیقت سقف مسجد دارای ۸۱ گنبد کوچک است و مجموعا ۸۵ گنبد را شامل می‌شود.

دیواره‌های مسجد، از سنگ‌های تراشیده ساخته شده و از بیرون با گچ بری تزئین شده اند.

گذر زمان به این مسجد، آسیب‌های فراوانی وارد کرده است که از جمله این آسیب‌ها، فروریختن برخی گنبدهای مسجد است.

از همین رو سازمان میراث فرهنگی هند، این بنای تاریخی را به عنوان درجه برتر دسته بندی کرده‌است و برای حفظ این بنا، ترمیم‌ها و اقداماتی صورت گرفته است.

در نهایت به طور کلی می‌توان گفت که مسجد خیریکی یکی از بهترین ترکیبات معماری تاریخ سلطنتی در هند محسوب می‌شود و به همه گردشگرانی که به هند می‌روند، توصیه می‌شود تا از آن بازدید کنند.