بازتاب اخبار مسیحیان ذمی در منابع اسلامی (از آغاز اسلام تا پایان دوره اموی)

نویسندگان: مریم یدالله‌پور / معصومه یدالله‌پور / علی‌محمد ولوی

چکیده:
مسیحیان بعد از ظهور اسلام، طبق آیه ۲۹ سوره توبه می‌توانستند بر دین خود باقی مانده و با پرداخت جزیه به عنوان اهل ذمه در کنار مسلمانان به زندگی خود ادامه دهند. دستیابی به سیره نظری و عملی پیامبر(ص) و خلفای بعد از ایشان بدون بررسی و نقد دیدگاه‌های مورخان که در ارتباط با اهل ذمه، بخصوص مسیحیان ذمی، مطلب نگاشته‌اند، خالی از آثار مطلوب خواهد بود. از سوی دیگر، به نظر می‌رسد بعد از گسترش فتوحات در مناطق مسیحی‌نشین و درپی آن افزایش تعداد ذمیان در جامعه اسلامی، مباحث حقوقی مربوط به ذمیان به شکل جدی‌تر مطرح شد.
در این مقاله، بازتاب حیات مسیحیان ذمی در منابع اسلامی، همچون تاریخ‌های عمومی، محلی، سیره و مغازی، منابع فقهی، کتاب‌های فتوح و خراج، ادبی و آداب‌الملوک‌ها و سرانجام منابع جغرافیایی به طور جداگانه بررسی و مطالعه می‌شود. بر اساس مطالعات انجام شده در این مقاله، گزارش‌های متفاوت و متناقضی از حیات دینی ـ اجتماعی و اقتصادی مسیحیان ذمی در منابع تاریخی و فقهی ثبت شده است.

کلیدواژه‌: منابع اسلامی، مسیحیان، مسیحیان ذمی، پیامبر(ص)، خلفای نخستین، خلفای اموی.