نشست علمی ادیان ابراهیمی و زمینه های مشارکت در خیر عمومی برگزار شد

به گزارش ردنا (ادیان نیوز)، به همت دانشکده ادیان نشست علمی ادیان ابراهیمی و زمینه های مشارکت در خیر عمومی با حضور حجت الاسلام والمسلمین دکتر مهراب صادق‌نیا عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب برگزار شد.

در ابتدای این نشست دکتر مهراب صادق نیا در بیان تعریف خیر عمومی گفت: خیر عمومی، خیر جمعی یا خیر مشترک به آنچه همه یا بیشتر اعضای یک جامعه مشخص در آن مشترکند یا از آن نفع می‌برند، یا به آنچه از شهروندی، کنش دسته جمعی و مشارکت فعال در قلمروی سیاست و خدمت عمومی حاصل می‌شود اشاره دارد. مفهوم خیر عمومی در بین آموزه‌های فلسفی مختلف، تفاوت‌های شایانی دارد. فلاسفه یونان باستان از جمله ارسطو و افلاطون مفاهیم اولیه خیر مشترک را طرح‌ریزی کردند. یک فهم از خیر عمومی که ریشه در فلسفه ارسطو دارد امروزه کاربرد شایع دارد و به چیزی اشاره دارد که یک دانشور معاصر آن را «خیر مناسب جامعه و تنها قابل حصول توسط آن، ولی در اشتراک اعضای آن» خوانده‌است. مفهوم خیر عمومی از طریق آثار نظریه پردازان سیاسی چون ماکیاولی، لاک، روسو و … تدوین یافته‌است.

عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب در خصوص شرایط لازم در خیر عمومی و چالش‌های ادیان در زمینه مشارکت در خیر عمومی گفت: امروزه در بسیاری از نقاط دنیا تنش‌ها و درگیری‌ها بیش‌تر پیرامون دین شکل می‌گیرند. گویی دین موجب تشدید شکاف‌ها شده است. همین امر سبب شکل‌گیری نظریه‌ای شد که ادّعا می‌کرد پیروان ادیان نمی‌توانند در حوزه‌ی عمومی برای تحقق خیر نقشِ معناداری برعهده بگیرند؛ زیرا دین خود زمینه‌ساز تنش، درگیری و ستیزه‌ است. صاحبان این اندیشه، می‌گویند دین باید به امری خصوصی تبدیل شود و به پس‌توی خانه‌ها برود.

وی ادامه داد: با این حال، می‌توان روی کمک پیروان ادیان حساب کرد. درست است که آن‌ها برای مشارکت در حوزه‌ی عمومی کاری دشوار دارند؛ اما باز هم می‌توان روی کمک دین‌داران حساب باز کرد. آن‌ها در صورتی می‌توانند برای تحقق خیر عمومی مشارکتی مفید داشته باشند که از یک سوی موضعی هم‌راستا با عقاید و آموزه‌های دین خود بگیرند و از سوی دیگر، شهروندانِ غیر خود را اعضای جامعه‌ی مدنی بدانند؛ در غیر این صورت، هیچ دینی نمی‌تواند برای تحقق صلح، عدالت، امنیّت، رفاه، و در مجموع خیر عمومی نقشی را ادّعا کند. معنا ندارد گروهی که در تأیید و یا ردّ دیدگاه‌های دینی، فلسفی و اخلاقی ناپرهیزند، ادّعا کنند که می‌توانند جامعه‌ای امن بسازند و یا بخواهند در تولید آن سهمی داشته باشند.

دکتر صادق نیا در پایان افزود: روشی که بر تساهل مبتنی است و پرهیز دارد از این که خوانشی یکتا از خیر عمومی را به همه تحمیل کند. تحمیل دیدگاهی واحد بر شهروندانِ ناهمانند دین و ناهمانند اخلاق و فرهنگ، حتی اگر با استفاده از زور همراه نباشد، نمی‌تواند خیر عمومی را محقق کند. تساهل تلاشی است برای مقابله با بزرگترین شرّ اجتماعی، یعنی نزاع، درگیری و استبداد. ممکن است در نگاه برخی، تساهل کار را برای پیش‌رفت اخلاقی جمعی سخت کند؛ ولی بهترین راهی است که می‌تواند خیر عمومی را برای همه محقق کند. بنا بر ایده‌ی تساهل، نباید شهروندی و حقوق مدنی افراد را به خاطر دین، دیدگاه، نژاد، جنسیّت، و یا هر چیز دیگری زیر سؤال برد.