حجت الاسلام صبوحی: عالی‌ترین وجه اعجاز قرآن «اعجاز هدایتی» است

به گزارش ردنا (ادیان نیوز)، به همت دانشکده علوم قرآنی سومین نشست تدبر در قرآن کریم با موضوع تدبر در سوره مبارکه مجادله با سخنرانی حجت الاسلام و المسلمین علی صبوحی طسوجی مدیر مؤسسه تدبر در کلام وحی برگزار شد.

در این نشست حجت الاسلام و المسلمین صبوحی با اشاره به آیات و سوره های قرآن بیان کرد: عالی‌ترین وجه اعجاز قرآن اعجاز هدایتی است و جز با تدبر نمی‌توان به این وجه از اعجاز در قرآن دست یافت. سوره مجادله تنها سوره ای است که در تمام آیاتش کلمه مقدس «الله» ذکر شده است.

وی ابتدا بحث خود را از سیاق شناسی سوره مجادله آغاز کرده و بیان کرد: این سوره سه سیاق دارد. سیاق اول آیه ۱ تا ۴ درباره ظهار است. سیاق دوم آیه ۵ تا ۱۳ درباره نجوا بوده و سیاق سوم آیات ۱۴ تا ۲۲ دو مبحث حزب الشیطان و حزب الله را بیان می‌کند.

وی راجع به سیاق اول این سوره بیان داشت: ظِهار در فقه اسلامی نوعی جدایی در رابطه زناشویی است که مقررات آن در چهار آیه نخست سوره مجادله آمده‌است. ظهار وقتی به وقوع می‌پیوندد که مرد همسر خود را به زنی که بر او محرم و حرام ابدی است، (مثل مادر یا خواهر یا دخترش)، تشبیه کند. آیه ظهار درباره یکی از اصحاب پیامبر(ص) به نام اوس بن صامت نازل شد که همسر خود را ظهار کرد و بعد از مدتی پشیمان شد. وی همسر خود را برای چاره‌جویی نزد پیامبر(ص) فرستاد که آیه ظهار و آیات دیگری در رابطه با این موضوع، نازل شد. خداوند در آیات بعدی احکام کفاره ظهار را بیان می‌کند. طبق آن آیات شوهر تا قبل از پرداخت کفاره حق آمیزش با همسر خود را نخواهد داشت. برای واقع شدن ظهار شروطی همچون حضور دو شاهد عادل و عدم حیض در زمان وقوع ظهار و برخی شروط دیگر نقل شده است.

حجت الاسلام و المسملین صبوحی ادامه داد: آیه نجوا در سوره مجادله مقدمه است بر آیه بعدی، «آیا ندیدی کسانی را که از نجوا [سخنان درگوشی‌] نهی شدند، سپس به‌کاری که از آن نهی شده بودند بازمی‌گردند و برای انجام گناه و تعدّی و نافرمانی رسول خدا به نجوا می‌پردازند و هنگامی که نزد تو می‌آیند تو را تحیّتی (و خوشامدی) می‌گویند که خدا به تو نگفته است، و در دل می‌گویند: «چرا خداوند ما را به خاطر گفته‌هایمان عذاب نمی‌کند؟» جهنم برای آنان کافی است، وارد آن می‌شوند، و چه بد فرجامی است. طبق این آیه خداوند به مسلمانان ثروتمند خطاب می‌کند که قبل از نجوا (گفت‌وگوی سری) با پیامبر اسلام(ص)، باید صدقه پرداخت کنند. براساس روایات، غیر از امام علی(ع)، دیگر مسلمانان از انجام این دستور خودداری کردند. به همین دلیل در آیه بعد، خداوند ضمن توبیخ مسلمانان، مضمون آیه قبل (وجوب پرداخت صدقه به هنگام نجوای با پیامبر) را نسخ کرد.

حجت الاسلام و المسلمین صبوحی در پایان با اشاره به آیات ۱۴ تا ۲۲ افزود: این آیات ضمن بیان برخی از احکام فقهی، اوضاع مدینه را ترسیم می‌کند. منافقان در آن زمان برای عوام‌فریبی و ترفندهای دینی از سوگند کاذبانه استفاده می‌کردند که هم کذب خبری داشت، هم کذب مخبری؛ هم مطالبی که می‌گفتند دروغ بود، هم می‌دانستند دروغ است که خداوند فرمود: (هُمْ یَعْلَمُونَ). غرض این است که آن بحث‌های انتقام و تنبیه‌ها بعد از تحلیل‌هاست.

وی گفت: ابتدا تحلیل می‌کند که چگونه انسان بیراهه می‌رود، یک؛ اگر بیراهه برود چه می‌شود، دو؛ بعد خطرهای تنبیهی را ذکر می‌کند. اینها خیال می‌کردند که عزّت برای اینهاست. در مسافرتی بودند گفتند ما که به مدینه برگردیم کاری می‌کنیم که عزیزها، ذلیل‌ها را از مدینه بیرون کنند. منظورشان از این عزیزها، سرمایه‌داران نفاق بودند که آنها هم به همین سه، چهار رکن تکیه می‌کردند یا به ترفندهای سیاسی، یا به قسم‌های دروغ، یا به تکاثر اموال یا به تکاثر اولاد بسنده می‌کردند.