بخت احزاب دینی برای پیروزی در انتخابات پیش روی پاکستان چقدر است؟
با وجود گمانه‌زنی‌های فراوان در مورد سلامت انتخابات پیش روی پاکستان و کم‌رنگ بودن تبلیغات و نیز چالش‌های امنیتی، به نظر می رسد که دولت پیشبرد امور به رهبری «انوار الحق کاکر» مصمم به برگزاری آن در زمان مقرر یعنی پنجشنبه آتی است.
به گزارش ردنا (ادیان نیوز)، ۲۲ حزب دینی در این انتخابات شرکت می‌کنند که شانس‌های مختلفی برای رسیدن به کرسی‌های پارلمان ملی و شوراهای منطقه‌ای و شرکت در دولت مرکزی دارند.
در ابتدا لازم به ذکر است که با توجه به کاهش اجباری نقش حزب تحریک انصاف و زندانی شدن رهبر آن یعنی «عمران‌خان»، نخست‌وزیر سابق، رقابت اصلی بین حزب مسلم لیگ به رهبری «نواز شریف» و حزب مردم به رهبری «بلاول بوتو زرداری» پسر بی‌نظیر بوتو نخست وزیر فقید و رئیس جمهور سابق آصف علی زرداری جریان دارد.
علاوه بر این دو حزب، احزاب دیگری با ریشه‌های منطقه ای مانند «جنبش ملی مهاجران» در استان سند و «حزب ملی خلق» که دارای صبغه ملی‌گرای پشتونی در ایالت خیبر پختونخوا است، در انتخابات شرکت می‌کنند.
اما مهم‌ترین احزاب دینی حاضر در رقابت‌های انتخاباتی پاکستان عبارتند از:
حزب جمعیت علمای اسلام به رهبری «مولانا فضل الرحمن»، جماعت اسلامی به رهبری «سراج الحق»، جنبش لبیک پاکستان به رهبری «سعد حسین رضوی» و حزب شورای وحدت مسلمانان شیعه به رهبری «ناصر عباس جعفری»
نقطه عطف‌های سیاسی … از تأسیس تا امروز
از زمان تأسیس پاکستان در سال ۱۹۴۷میلادی احزاب سیاسی دینی به نتیجه انتخاباتی که آنها را قادر به تشکیل دولت کند، نه در سطح ملی و نه در سطح منطقه‌ای، دست نیافته‌اند.
شاید تنها استثنا در انتخابات سال ۲۰۰۲میلادی بود که ۶ حزب دینی زیر چتر «اتحاد شورای کار» در انتخابات شرکت کردند و ۴۵ کرسی در شورای ملی به دست آوردند و توانستد حکومت محلی را در ایالت خیبر پختونخوا و بلوچستان تشکیل دهند.
ناظران موفقیت احزاب سیاسی دینی در انتخابات سال ۲۰۰۲ را به دلایلی از جمله همدردی رای‌دهندگان پاکستانی نسبت به آنها، ناشی از جنگ آمریکا در افغانستان و سرنگونی حکومت طالبان در سال ۲۰۰۱، با حمایت حاکم نظامی وقت پاکستان یعنی ژنرال پرویز مشرف نسبت می‌دهند.
این عوامل در آن زمان موجب ایجاد حالت همدلی مردمی با احزاب دینی شد که علیه جنگ آمریکا در افغانستان شعار سر می‌دادند و با سیاست‌های دولت پرویز مشرف مخالفت می‌کردند.
از زمان برگزاری انتخابات سراسری در سال ۲۰۱۳میلادی نتایج انتخابات در پاکستان شاهد کاهش تعداد آرای احزاب سیاسی دینی بوده است.در انتخابات ۲۰۱۸، ۱۲ حزب دینی تنها ۵.۲ میلیون رای از مجموع ۵۴.۲ میلیون آرا به دست آوردند.
در آن روز، حزب جمعیت علمای اسلام ۱۲ کرسی پارلمان مرکزی را به دست آورد و جنبش لبیک پاکستان که متهم به نزدیک بودن به تشکیلات نظامی پاکستان است، ۲ میلیون و ۲۰۰ هزار رأی کسب کرد، اما نتوانست به شورای ملی یا پارلمان منطقه‌ای در استان پنجاب که مرکز اصلی فعالیت آن محسوب می‌شود، برسد و تنها ۳ کرسی در پارلمان استانی استان سند به دست آورد.
تشتت آرا و تغییر در اولویت‌ها
ناظران پیش‌بینی می‌کنند که احزاب سیاسی با صبغه دینی در انتخابات آتی درصد بالایی از آرا را کسب نکنند و این بدان معناست که به دلایلی نمی‌توانند بسیاری از اعضای خود را راهی پارلمان و شوراهای منطقه‌ای کنند:
*احتمال پراکندگی آرای این احزاب، زیرا هر یک از آنها به طور مستقل در انتخابات آتی شرکت خواهند کرد و در قالب یک ائتلاف انتخاباتی فعالیت نمی‌کنند؛ امری که شانس پیروزی نامزدهای آن بر نامزدهای احزاب دیگر را کاهش می‌دهد.
* خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان می‌تواند موجب از دست رفتن اهرم تحریک اقشار متدین مخالفت هژمونی امریکا در منطقه از سوی احزاب دینی پاکستان شود.
* تمرکز رای‌دهندگان پاکستانی بر مسائل اقتصادی و امنیتی مانند خروج کشور از شرایط بحرانی اقتصادی، مقابله با تورم، بیکاری و افزایش چالش‌های امنیتی.
احزاب دارای شانس بیشتر و کمتر در کسب کرسی‌ها:
خوش‌شانس‌ترین:
به گفته «عبدالباسط محمد»، پژوهشگر و یکی از اعضای مرکز بین‌المللی تحقیقات خشونت سیاسی، شاید حزب جمعیت علمای اسلام – جناح فضل الرحمن شانس بیشتری برای به دست آوردن تعدادی کرسی در پارلمان مرکزی و مجالس پارلمانی در ایالت‌های بلوچستان و خیبر پختونخوا داشته باشد.
عبدالباسط در یادداشتی که در وب سایت «دیپلمات» منتشر شده، پیش‌بینی کرد حزب جمعیت علمای اسلام بین ۸ تا ۱۰ کرسی در شورای ولایتی خیبر پختونخوا با اکثریت پشتون و مناطق اکثریت پشتون در ایالت بلوچستان به دست آورد.
آنچه شانس حزب جمعیت علمای اسلام را برای کسب تعدادی از کرسی‌ها در انتخابات آتی افزایش می‌دهد، احتمال بهره‌برداری «تضعیف سیستماتیک حزب تحریک انصاف در استان خیبر پختونخوا» از سوی این حزب است، افزون بر این باید به روابط شیخ فضل الرحمن با طالبان در افغانستان و طالبان در پاکستان اشاره کرد.
نزدیکی به ارتش
همچنین گمانه‌زنی‌ها حاکی از آن است که شیخ فضل الرحمن در سفر اخیر خود به افغانستان و پس از دیدار با رهبر طالبان افغانستان در قندهار، با طالبان پاکستانی برای آتش بس اعلام نشده با دولت پاکستان وساطت کرده و موفق به انجام آن شده است.
شکی نیست که این اقدام شیخ فضل الرحمن را به تشکیلات نظامی در پاکستان نزدیک می‌کند و شانس حضور حزب او در دولت بعدی را تقویت می‌کند، به ویژه اگر نواز شریف بتواند به نخست وزیری برسد.
این همان چیزی است که محمد عامر رعنا در یادداشتی در روزنامه معروف «دان» که در کراچی منتشر می‌شود، به آن اشاره می‌کند و می‌گوید: «اگر گمانه‌زنی‌ها در مورد موفقیت تلاش‌های شیخ فضل الرحمن برای دستیابی به آتش‌بس موقت توسط طالبان پاکستان درست باشد، حزب جمعیت علماء خواهان سهم مهمی در دولت آینده خواهد شد.»
جماعت اسلامی که «ابوالعلاء مودودی»، متفکر و رهبر سیاسی سرشناس در سال ۱۹۴۱ تأسیس کرد، هیچ شاخص قوی حاکی از پیشرفت چشمگیر در مسیر انتخاباتی آن وجود ندارد، اگرچه احتمال رسیدن برخی از نامزدهای آن به شورای ملی و دو شورای منطقه‌ای در هر دو استان سند و خیبر پختونخوا وجود دارد.
این احتمال از آنجا تقویت می‌شود که جماعت اسلامی در انتخابات اخیر شهرداری شهر کراچی با بیش از ۱۷ میلیون نفر جمعیت، ۱۳۲ کرسی از مجموع ۳۶۷ کرسی را به دست آورد.
در مورد جنبش لبیک پاکستان که در استان پنجاب و شهرهای کراچی و حیدرآباد در استان سند فعال است می‌توان گفتت که این جنبش اگر نتواند کرسی در پارلمان به دست آورد موجب پراکندگی آرا خواهد شد.
این پراکندگی آرا، شانس پیروزی نامزدهای حزب مسلم لیگ نواز شریف در پنجاب و حزب جنبش ملی مهاجر در شهرهای کراچی و حیدرآباد در استان سند را به دلیل حضور هواداران جنبش لبیک پاکستان در میان فرقه بارلوی با گرایشات صوفیانه کاهش می‌دهد.
این پراکندگی شانس پیروزی نامزدهای حزب مسلم لیگ نواز شریف در پنجاب و حزب جنبش ملی مهاجر در شهرهای کراچی و حیدرآباد در استان سند را به دلیل حضور هواداران جنبش لیبیک پاکستان در میان آنها کاهش می دهد. فرقه بارلوی با گرایشات صوفیانه.
نتایج انتخابات هر چه که باشد، نگرش رای دهندگان شاخصی از عملکرد سیاسی احزاب سیاسی دینی در پاکستان و آزمونی برای محبوبیت آنها خواهد بود.