حجت‌الاسلام سروش: مگر امام زمان (عج) فقط برای شیعیان است؟
حجت‌الاسلام والمسلمین هادی سروش استاد حوزه و دانشگاه می‌گوید: هویت امام زمان (عج) اشتباه معرفی شده است؛ چرا که ایشان «رحمه للعالمین» است، نه فقط رحمتی برای شیعیان.
به گزارش ردنا (ادیان نیوز)، حجت‌الاسلام والمسلمین هادی سروش- استاد حوزه و دانشگاه- ضمن تبریک ولادت امام زمان(عج)، با اشاره به غیبت امام عصر(عج) و چرایی این غیبت طولانی، اظهار کرد: تمام پیامبران، علما و سفرایی که از سوی خداوند برای بشریت نازل شده‌اند دوره‌هایی را در غیبت سپری کرده‌اند. پس دوران غیبت برای تمام پیامبران و سفرای الهی بوده است و اینگونه نیست که فقط امام عصر(عج) در غیبت به سر برده باشند.
وی ادامه داد: اما سوال اینکه دلیل و چرایی این غیبت چیست؟، باید به این امر پرداخت. در این راستا دو پاسخ وجود دارد. پاسخ اجمالی این است که در روایات آمده که آنچه مربوط به امام عصر(عج) است از جمله ولادت حضرت، غیبت صغرا و کبری و علائم ظهور و… همه از اسرار الهی است، به همین جهت است که ائمه(ع) در روایات متعدد فرموده‌اند که در مورد ظهور به هیچ عنوان وقت تعیین نکنید.
این استاد حوزه و دانشگاه خاطرنشان کرد: مجموعه‌ای از آنچه که مربوط به امام عصر(عج) است در هاله‌ای از ابهام قرار دارد و از اسرار الهی است. حضرت علامه آیت‌الله حسن‌زاده آملی در این‌باره می‌گفتند «غیبت امام عصر(عج) از اسرار الهی است و نباید ورودی به این موضوع داشته باشیم بلکه ما باید بدانیم که در خصوص امام عصر(عج) با یک موضوع معرفتی روبه‌رو هستیم که برای خیلی از افراد قابل فهم نیست».
اشتباهاتی که در معرفی امام عصر(عج) شده است
حجت‌الاسلام والمسلمین سروش یادآور شد: بحث مهدویت بحثی است که وقتی بر آن دقیق می‌شویم می‌بینیم هویت حضرت را به ما اشتباه معرفی کرده‌اند. یکی از هویت‌های بارز حضرت مهدی(عج) “رحمه للعالمین” بودن حضرت است. امام عصر(عج) تکمیل کننده شریعت و تکمیل کننده ره‌آورد وحی به عنوان رحمه للعالمین است. آن هم نه رحمت برای یک بخش؛ بلکه رحمت برای کل جهان. حرکت حضرت اصلاحی است اما به عنوان حرکتی خونین معرفی شده که اشتباه است. در مورد انتظار فرج هم معرفی غلط وجود دارد؛ زیرا انتظار فرج، انتظار قدرت و ثروت نیست. عده‌ای در انتظار فرج به دنبال رسیدن به قدرت هستند یا می‌خواهند به ثروتی دست پیدا کنند، این دید هم غلط است.
وی در ادامه با اشاره به سخنی از شهید مطهری گفت: چرا می‌گویید امام عصر(ع) تنها برای شیعیان می‌آید؟ امام زمان(عج) حکومت جهانی دارد. در زیارت امام عصر(ع) آمده است که ایشان به عنوان رحمت واسعه الهی ظهور می‌کند. اما برخی از قیام حضرت به عنوان شمشیر و اعدام و این موارد یاد می‌کنند در حالی که اصلا اینگونه نیست. امام عصر(عج) یک شخصیت اصلاحی دارد که در روایات ما به عنوان «ذخیره انبیاء» طرح شده است، یعنی همه انبیایی که از آدم تا خاتم آمده‌اند، چکیده و خلاصه‌ای از آنها و هدایت آنان نزد حضرت بقیه الله(عج) است.
انتظار فرج یعنی انسان نسبت به آینده ناامید نباشد
این استاد حوزه با اشاره به فرق دو مساله «انتظار» و «علایم ظهور»، یادآور شد: انتظار فرج یعنی انسان نسبت به آینده ناامید نباشد. «انتظار فرج» عنوانی کلی است و یکی از مصادیق انتظار فرج مربوط به حضرت مهدی(عج) است. ما در زندگی روزانه، در انتظار فرج هستیم. به نظر من شهید مطهری بهترین تعبیر و تعریف را از انتظار فرج دارد. استاد مطهری می‌گوید: «انتظار فرج یعنی ما همواره نسبت به فرآیند و امورات خود گشایش ببینیم»، یعنی هر حرکت فردی، اجتماعی، سیاسی، اقتصادی در یک فرآیند گشایش امور و با امید محض دیده شود. بهترین مصداق برای این ناامید نبودن، وجود مبارک حضرت ولی عصر(ع) است.
هر کلمه‌ی مربوط به ظهور در روایات مربوط به امام زمان(عج) نیست
حجت‌الاسلام والمسلمین سروش در خصوص برخی از علائم ظهور و اشتباهاتی که راجع به مساله «ظهور» در میان مردم مطرح می‌شود، تصریح کرد: در رابطه با علائم ظهور، پنج علائم حتمی ظهور داریم که اعم از خروج صوفیانی و وجود یمانی است. ولی علائم ظهور غیر قطعی تا ۶۰ علامت توسط علامه مجلسی در بحار گفته شده است. این نکته مهم است که در مورد علائم ظهور، اولا سند اکثر روایات مخدوش است و هیچ فقیهی در حوزه علمیه به آن اکتفا نمی‌کند. ثانیا در روایات هم آمده است که بعضی از این علایم، مربوط به قیامت است. یعنی هر کلمه‌ای با عنوان ظهور مربوط به ظهور امام عصر(ع) نیست، بلکه این کلمه ظهور ممکن است مربوط به ظهور قیامت باشد و علایم مربوط به آن عالم است.
باید مراقب دین و باورهای دینی جامعه بود / حساسیت درباره ظهور را از بین نبریم
وی با بیان اینکه علما و فقها در زمینه ظهور حساسیت زیادی داشتند ولی ما این حساسیت را از بین برده‌ایم، گفت: متاسفانه همین مسایل باعث شده اعتقادات عده‌ای از مردم آسیب ببیند. جامعه ما حساسیت نسبت به امام عصر(عج) را از دست داده است. این موارد نشان می‌دهد بزرگان چقدر در مورد بحث امام عصر(عج) حساس بودند ولی متاسفانه جامعه ما امروز این حساسیت را از دست داده است. در مواردی که باید به امام عصر(عج) توجه کنیم این کار را انجام نمی‌دهیم و متاسفانه مباحثی را باور کردیم که صحیح نیست.
این استاد دانشگاه با اشاره به سخنان بزرگان شیعه در خصوص زمان ظهور امام عصر(عج) گفت: بنده جدای از علامه امینی که تحلیل عالی را در این خصوص عرضه کردند از سه تن از فقها مطلبی را مطرح می‌کنم که نشان دهنده حساسیت حوزه‌های علمیه نسبت به مساله مهدویت است. آیت الله مرعشی می‌گوید «اگر طوری حرف بزنید که ظهور نزدیک است و خبری نشود جوانان دست از دین بر می‌دارند»، آیت‌الله میرزا جواد تبریزی نیز می‌گوید « مثل کسی نباشید که می‌گفت تا چند ماه دیگر امام زمان(عج) می‌آید و وقتی به او گفتند چرا امام زمان(عج) نیامد گفت نظر خدا عوض شده است! عوض شدن نظر خدا یعنی خدایی که باید جمیع کمالات را داشته باشد نمی‌داند که باید چه کار کند!». مرحوم آیت‌الله صافی گلپایگانی در کتاب «ملحقات منتخب الاثر» می‌گوید «در انتظاریم ولی این را همگان بدانند که انتظار یکی از اسرار الهی است».
آنچه مهم است؛ زندگی کردن در مسیر امام زمان(عج) است
حجت‌الاسلام والمسلمین سروش با بیان اینکه وظیفه‌ای که ما در عصر غیبت داریم این است که در مسیر امام زمان(عج) زندگی کنیم، گفت: امیرالمومنین حضرت علی(ع) می‌فرمایند «امام زمان(عج) دورانی در غیبت است و ما شخصا او را نمی‌بینیم. هر آنچه مربوط به شخص اوست اسرار الهی است و در دسترس ما نیست». با این وجود دست ما از معارف و آدابی که ائمه آورده‌اند کوتاه نیست و باید به آن عمل کنیم.
وی افزود: امام موسی صدر در خصوص حقیقت ظهور و امیدی که در این راستا باید داشته باشیم می‌گوید «ایمان به قیام حضرت مهدی(عج) در حقیقت منبعی سرشار برای مبارزه درونی و برونی با ظلم و ستم خواهد بود. دومین فایده این ایمان عبارت است از زایندگی یک نیروی مستمر و نامتناهی؛ زیرا یأس و ناامیدی را در درون انسان می‌زداید و امیدواری به پیروزی حق بر باطل و عدالت بر ستم را در درون او روشن نگه می‌دارد. ایمان به روز موعود، ایمان به گسترش عدل و داد و پیروزی آن بر ستم ـ در گستره جهان ـ می‌باشد؛ زیرا که ستم یک واقعیت باطل و یک انحراف است و عدالت یک اصل طبیعی و یک حقیقت مطلوب است و باطل همیشه در برابر حقیقت گریزان و فراری است. باطل هر قدر که بزرگ جلوه شود و بر مقدرات جهان و جهانیان چیره شده باشد، رفتنی خواهد بود. بنابراین، هر انسان مظلوم و هر امت مظلوم ـ چنانچه به قیام موعود جهانی ایمان داشته باشد امیدوار است که ستم رخت بربندد و جهان بر اساس عدالت به حیات خود ادامه دهد».
با ظهور حضرت حجت(عج) همه چیز برای مردم مهیا می‌شود
این استاد حوزه تاکید کرد: ما یازده امام قبل از امام عصر(عج) داشته‌ایم و تمام سیره و آداب زندگی آن بزرگواران موجود است. کتاب‌هایی همچون نهج‌البلاغه، صحیفه سجادیه، خطبه فدکیه و…. وجود دارد که باید از آنها الهام بگیرم و ادامه مسیر را طی کنیم؛ رعایت عدالت، رعایت معنویت، یعنی ایجاد توسعه زندگی ارزشمند برای انسان‌ها.
حجت‌الاسلام والمسلمین سروش در پایان با اشاره «مردم‌محور» بودن حرکت امام عصر (عج) گفت: روایت داریم که با ظهور حضرت حجت(عج) همه چیز برای مردم مهیا است. این امر چگونه محقق می‌شود به خاطر افق بالای دید و زندگی که مردم دارند و طرز فکر درستی که پیدا می‌کنند. یک مثال ساده آن رفتار انسان با طبیعت است که همین امر باعث می‌شود انسان به رفاه و کمال برسد چون هر رفتاری با طبیعت داشته باشیم همان به انسان بر می‌گردد. تمام اینها الان موجود است اما استفاده درست از آن نمی‌شود. احترام به همنوع، احترام به جانداران و حیوانات و… نکته مهمی است که اگر بتوانیم این را به جوان امروز بگوییم بسیار مهم است چرا که علم و آداب امام عصر(عج) این است و اینگونه جوان هم ترغیب می‌شود و امید در دل فرد زنده می‌شود. ما نباید قرآن را ببوسیم و بزاریم کنار بلکه باید به آن عمل کنیم.