چرا امام خمینی (ره) پذیرش قطعنامه را به نوشیدن “جام زهر” تعبیر کردند

به گزارش ادیان نیوز، بیست و هفت سال پیش در چنین ایامی جمهوری اسلامی ایران قطعنامه ۵۹۸ شورای امنیت سازمان ملل درباره پایان جنگ تحمیلی عراق علیه کشورمان را پذیرفت.

قطعنامه پیش‌گفته، از نظر تعداد واژگان مفصل‌ترین، از نظر محتوا اساسی‌ترین و از نظر ضمانت اجرا قوی‌ترین قطعنامه این شورا در مورد جنگ بود که در بیست‌وهفتم تیرماه ۱۳۶۷ مورد تائید حضرت امام(ره)-البته با تعبیر نوشیدن “جام زهر”- قرار گرفت.

اینکه امام با این تعبیر از قطعنامه یاد فرمودند، به‌دلیل آن بود که به‌جزء “بیرون راندن ارتش متجاوز عراق از مرزهای کشور”-آن هم نه به‌طور کامل-، بقیه اهداف و حقوق ایران در زمان پذیرش قطعنامه هنوز به مرحله اجرا در نیامده بود.

دست‌ نیافتن به حقوق دیگری مانند: “وادار کردن عراق به پذیرش مجدد معاهده ۱۹۷۵ الجزایر”، “اعلام رسمی عراق به‌عنوان متجاوز” و “دریافت غرامت” و اهداف والای دیگری چون: “نجات مردم عراق از دست صدام حسین”، نگرانی‌هایی بود که موجب شد، امام(ره) پذیرش قطعنامه را با این عنوان بنامند. البته عراق بعد از قطعنامه نیز دست از خوی تجاوزگری خود برنداشت و با ورود به ایران سعی داشت به مناطق مهمی مانند: خرمشهر نیز دسترسی پیدا کند که بار دیگر شکست خورد.

نگاهی اجمالی به سخنان امام(ره) در دوران دفاع مقدس نشان می‌دهد که ایران هیچ‌گاه به دنبال تسلط بر خاک کشور متجاوز نبوده و بنا به وظیفه شرعی و حقوق قانونی خود، تا رفع فتنه و تجاوز، به دفاع از مرزهای عقیدتی و جغرافیایی خود می‌پرداخت.

نکته دیگر آنکه، امام(ره) مطلقا با طول کشیدن جنگ موافق نبودند و در عین حال شرایط را برای پایان جنگ مناسب نمی‌دیدند. ایشان در این‌باره در دیدار مسئولین تبلیغات جنگ فرموده بودند:”خداوند نیاورد که مدت یک سال دیگر جنگ طول بکشد و ما باز هم «هفته جنگ» داشته باشیم.”[۱]

حضرت امام(ره) در سخنانی در جمع فرماندهان ارتش فرمودند:”از اولی که این جنگ شروع شد تا حالا، چه آن روزی که صدام کوس قادسیه برای خودش می‌زد و چه امروز که دیگر اسمی از او نیست و رفته است آنجایی که خدا می‌داند، ما مسائلمان مسائلی بوده است که یکی بوده… ما از اول می‌گفتیم که شما ریختید در منزل ما، در شهرهای ما، در کشور ما، حمله کردید و غافلگیرانه وارد شدید در کشور ما و آن همه خرابی کردید و آن همه جرم و جنایت کردید و کشتار کردید. باید بروید بیرون که یکی از شرایط ما این است، مساله دوم مساله خسارت‌هایی است که وارد کردند. قضیه جبران خسارت یک جهت مادی دارد و یک جهت سیاسی و معنوی …مجرم باید معلوم شود کیست…”[۲]

با توجه به مصلحتی که امام(ره) بر اساس مسائل داخلی کشور دیدند و همچنین حوادثی که در دوران بعد از آزادسازی خرمشهر و خصوصا در بهار ۱۳۶۷- که منجر به از دست دادن مناطق تحت تصرف ایران و تصرف نقاطی از کشور توسط ارتش عراق و منافقین شد- رخ داد، ایشان در نامه مهمی پذیرش قطعنامه را این‌چنین توصیف کردند:”من تا چند روز قبل معتقد به همان شیوه دفاع و مواضع اعلام شده در جنگ بودم و مصلحت نظام و کشور و انقلاب را در اجرای آن می‌دیدم… با توجه به نظر تمامی کارشناسان سیاسی و نظامی سطح بالای کشور که من به تعهد و دلسوزی و صداقت آنان اعتماد دارم، با قبول قطعنامه و آتش‌بس موافقت نمودم.”[۳]

اعتماد به مسئولین نظامی و سیاسی نظام، در سراسر این نامه موج می‌زند. حضرت امام(ره) در ادامه نوشتند:” مسئولین نظامی ما اعم از ارتش و سپاه که خبرگان جنگ می‌باشند، صریحا اعتراف می‌کنند که ارتش اسلامی به این زودی‌ها هیچ پیروزی به دست نخواهند آورد. آقای نخست وزیر از قول وزرای اقتصاد و بودجه وضع مالی نظام را زیر صفر اعلام کرده‌اند. مسئولین سیاسی می‌گویند از آنجا که مردم فهمیده‌اند پیروزی سریعی به دست نمی‌آید شوق رفتن به جبهه در آنها کم شده است. شما عزیزان از هرکس بهتر می‌دانید که این تصمیم برای من چون زهر کشنده است. ولی راضی به رضای خداوند متعال هستم و برای صیانت از دین او و حفاظت از جمهوری اسلامی،‌ اگر آبرویی داشته باشم خرج می‌کنیم.

با توجه به نامه‌ تکان‌دهنده‌ فرمانده سپاه پاسداران، که یکی از ده‌ها گزارش نظامی سیاسی است که بعد از شکست‌های اخیر به اینجانب رسیده و به اعتراف جانشین فرمانده کل نیروهای مسلح، فرمانده سپاه یکی از معدود فرماندهی است که در صورت تهیه مایحتاج جنگ معتقد به ادامه جنگ می‌باشد. این فرمانده مهم‌ترین قسمت موفقیت طرح خود را تهیه به‌موقع بودجه و امکانات دانسته است. البته با ذکر این مطلب می‌گوید باید باز هم جنگید که این دیگر شعاری بیش نیست. خداوندا، ما برای دین تو قیام کردیم و برای دین تو جنگیدیم و برای حفظ دین تو آتش بس را قبول می‌کنیم.”[۴]

هرچند پذیرش قطعنامه توسط عراقی‌ها به “تاکتیک ایران” تعبیر شد، اما امام(ره) در ۳۱ تیر ۱۳۶۷ به فرمانده وقت سپاه این‌چنین فرمودند:”همان‌طور که قبلا گفتیم ما با مردم خود با صداقت صحبت می‌کنیم. ما در چارچوب قطعنامه ۵۹۸ به صلحی پایدار فکر می‌کنیم و این به هیچ وجه تاکتیک نیست، ولی سلحشوران ارتش اسلام باید خود را آماده کنند که اگر دشمن دست به حملاتی زد جواب مناسبی به آن بدهند، فرزندان انقلابی‌ام توجه کنید که امروز روز حضور گسترده در جبهه‌هاست فکر نکنید که دیگر جنگ تمام شده است. خود را مسلح به سلاح ایمان و جهاد کنید. بر دشمن غدار رحم جایز نیست و اینها تمام حرف‌هایشان یک فریب است ما خواستیم به دنیا ثابت کنیم که صدام معتقد به مجامع بین‌المللی نیست و ما تا قبول قطعنامه از سوی عراق جواب دشمنان اسلام را در جبهه‌ها خواهیم داد.”[۵]

مقام معظم رهبری، پذیرش قطعنامه از جانب حضرت امام(ره) را نه به‌خاطر ترس و هجوم دشمن، بلکه به دلیل مسائل داخلی می‌دانند. ایشان فرمودند:”قطعنامه را هم که امام قبول کرد، به‌خاطر این فشارها نبود. قبول قطعنامه از طرف امام، به خاطر فهرست مشکلاتی بود که مسئولین آن روزِ امورِ اقتصادی کشورْ مقابلِ رویِ او گذاشتند و نشان دادند که کشور نمی‌کِشد و نمی‌تواند جنگ را با این همه هزینه، ادامه دهد. امام مجبور شد و قطعنامه را پذیرفت. پذیرش قطعنامه، به‌خاطر ترس نبود؛ به‌خاطر هجوم دشمن نبود؛ به‌خاطر تهدید آمریکا نبود؛ به‌خاطر این نبود که آمریکا ممکن است در امر جنگ دخالت کند. چون آمریکا، قبل از آن هم در امر جنگ دخالت می‌کرد. وانگهی؛ اگر همه‌ دنیا در امر جنگ دخالت می‌کردند، امام رضوان‌اللَّه علیه، کسی نبود که رو برگرداند. بر نمی‌گشت! آن، یک مسأله‌ داخلی بود؛ مسأله‌ دیگری بود.”[۶]

گفتنی است، جنگ ناجوانمردانه عراق علیه ایران، که به‌عنوان طولانی‌ترین جنگ متعارف قرن بیستم و دومین جنگ طولانی قرن بعد از “جنگ ویتنام” شناخته می‌شود، نزدیک به هشت سال به‌طول انجامید و سرانجام در ۲۹ مرداد ۱۳۶۷ آتش‌بس برقرار شد.

[۱]  – صحیفه امام، جلد ۱۸، ص ۳۰ 

[۲] – صحیفه امام، جلد ۱۶، صص ۳۱۸- ۳۱۶

[۳] – صحیفه امام، جلد ۲۱، ص ۹۵

[۴] – صحیفه امام، جلد ۲۱، ص ۹۵

[۵] – صحیفه امام، جلد ۲۱، ص ۱۰۱

[۶] – بیانات در اجتماع پرشکوه زائران مرقد امام خمینی(ره) ۱۴ خرداد ۷۵

منبع: انجمن رهپویان هدایت