روز سوم محرم الحرام چه اتفاقاتی رخ داد؟

از پیامبر اکرم (صلی الله علیه واله) نقل شده است: « هر کس در این روز
روزه بگیرد، خداوند دعایش را اجابت کند.» (عروه الوثقی، ج ۲، ص ۲۴۲؛ وسائل
الشیعه، ج ۷، ص ۳۴۸)
الف) در این روز، عمر بن سعد با چهار هزار سوار به کربلا وارد شد

و فرستاد نزد امام حسین علیه السلام که براى چه به این جا آمده اید. آن
حضرت جواب داد: براى آنکه اهل کوفه به من نامه ها نوشتند و مرا به اینجانب
طلبیدند، به تفصیلى که در مقاتل نوشته شده و روز به روز لشکر به جهت یارى
او وارد شد تا در روز ششم محرم به روایت سید بیست هزار سوار نزد او جمع شد.
امام حسین علیه‏السلام قسمتی از زمین کربلا که قبر مطهرش در آن واقع می‏شد
را از اهالی نینوا و غاضریه به شصت هزار درهم خریداری کرد و با آنها شرط
کرد که مردم را برای زیارت راهنمایی نموده و زوّار او را تا سه روز میهمان
کنند.
ب) خلع مستعین عباسى از خلافت .

احمد بن محمد بن معتصم ، معروف به المستعین بالله در ۲۶ ربیع الاول سال ۲۴۸ قمرى ، پس از مرگ المنتصر بالله به خلافت رسید.

با آن که متوکل عباسى دهمین خلیفه عباسیان در حیات خود، فرزندش منتصر را
ولى عهد خود کرده بود، ولى بعدها پشیمان شد و به خاطر اختلاف مبنایى و
عقیدتى که با منتصر داشت ، تلاش زیادى نمود که وى را از ولایت عهدى خویش
عزل نماید و به جاى او، برادرش معتز را که پسر دیگرش بود منصوب نماید. ولى
منتصر به وى ، مهلت نداد و او را در رختخوابش به هلاکت رسانید و خود بر تخت
تکیه زد.

خلافت کوتاه مدت منتصر نیز با مرگش پایان یافت . پس از مرگ او، دست
اندکاران حکومتى و فرماندهان ارشد کشورى و لشکرى مانند بغاى کبیر، بغاى
صغیر، اوتامش ، احمد بن خضیب و افرادى دیگر اجتماع نموده و پس از مشورت ،
تصمیم گرفتند که از فرزندان متوکل عباسى ، کسى را بر تخت ننشانند و به جاى
آنها، فرزند زاده معتصم را به خلافت برسانند.
به همین جهت ، احمد بن محمد بن معتصم را بر تخت خلافت نشانیده و وى را به
المستعین بالله ملقب نموده و با وى به عنوان دوازدهمین خلیفه عباسى بیعت
کردند.

همین کار دست مایه برخى از فرماندهان و زمامداران لشکرى و کشورى شد و هر
گاه مورد خشم و بى مهرى خلیفه قرار مى گرفتند، متمایل به فرزندان متوکل
عباسى شده و آنان را شایسته خلافت مى دانستند و به این جهت به معتز فرزند
متوکل عباسى رجوع مى نمودند. از این باب ، جریان هاى زیادى درباره خلافت و
در شهر بغداد و شهرهاى همجوار چون انبار، سامرا، مداین و غیره به وقوع
پیوست و سربازان و فرماندهان ترک از این وضعیت استفاده کرده و اقدام به
شورش و غارت گرى داراى هاى حکومت و مردم نمودند. تا این که صاحب منصبان و
دبیران و سران کشورى و لشکرى چون محمد بن عبدالله بن طاهر، بغاى صغیر و
وصیف با در نظر گرفتن شرایط حساس جامعه و موقعیت خویش با طرفین گفت و گو
کرده و آنان را به مصالحه فرا خواندند.

آنان نزد مستعین رفته و وى را از وضعیت ناگوار حکومت و جامعه با خبر
گردانیده و او را راضى به کنارگیرى نمودند. آنان با او قرار کردند که او
خود را از خلافت خلع کند و آن را به معتز فرزند متوکل عباسى بسپارد و در
قبال آن ، پنجاه هزار دینار به صورت نقد و مقدار سى هزار دینار غله در هر
سال به او بدهند و او مختار باشد در هر شهرى از جمله شهرهاى حجاز مکه ،
مدینه ، طائف و مدینه اقامت نماید.

مستعین ، هنگامى که خود را تنها یافت و همه اطرافیان و دوستان خود را
طرفدار صلح و کنارگیرى دید، با اکراه و اجبار به این امر تن داد و پیمان
نامه را امضاء کرد. فقها و قضات بغداد نیز صلح نامه را امضاء کرده و حکومت
را به طور رسمى به معتز عباسى واگذار کردند.
ج) بنا به روایت یعقوبى ، در سال هفتم محرم سال ۲۵۲ قمرى با معتز فرزند متوکل عباسى بیعت کردند.

بدین ترتیب بار دیگر، خلافت به فرزندان متوکل عباسى برگشت و با رفتار و کردارهاى غیر انسانى خود، مردم را در اذیت و آزار قرار دادند.
لازم به یادآورى است که این واقعه در عصر امامت امام دهم شیعیان حضرت امام
على النقى علیه السلام واقع شده و آن حضرت از سوى خلفاى عباسى ، سختى هاى
زیادى را متحمل گردید.
د) در این روز حضرت یوسف صدیق را قافله از چاه عمیق بیرون آوردند.

فیض الاعلام و وقایع الایام شیخ عباس قمی ، روزشمار تاریخ اسلام سید تقى واردى

منبع : شفقنا