دستجات عزاداری هنگام ظهر عاشورا در هر مکانی هستند توقف کرده و نماز به جای آورند

تأملی در حقیقت مفهوم عبودیّت

در آراء و اندیشه های آیت الله مکارم شیرازی مفهوم «عبودیّت‏» به عنوان
نهایت اوج تکامل روح یک انسان و قرب او به خدا و تسلیم مطلق در برابر ذات
پاک پروردگار تبیین شده است، عبادتی که تنها بر رکوع و سجود و قیام و قعود
منحصر نیست، بلکه تسلیم بى‏قید و شرط در برابر کمال مطلق و ذات بى‏مثالش
روح عبادت را متبلور ساخته است، عبودیّتی که از هر عیب و نقص مبرّاست و
گوهرى است که ربوبیّت در درون آن نهفته شده است».

حماسۀ عاشورا؛ عالی ترین درجۀ عبودیت حق

آیت الله مکارم شیرازی در تبیین فرهنگ عبودیت در کربلا گفت: تاریخ بشر
کمتر حادثه‏ اى را همانند حادثه عاشوراى سال ۶۱ هجرى با پى آمده اى گسترده
‏اش به خود دیده و کمتر تاریخ ‏سازانى همچون تاریخ سازان کربلا را به یاد
مى‏ آورد.

این حادثه همچون سکّه‏ اى داراى دو روى کاملًا متفاوت و متمایز از
یکدیگر است؛ یک روى آن، خیانت، بى‏ وفایى، ناجوانمردى، ستمگرى، پلیدى،
قساوت، بى‏ وفایى، بى‏ رحمى و مهمان ‏کشى؛ و روى دیگر آن، وفادارى،
جانبازى، جوانمردى، شهامت، ستم ‏ناپذیرى، صبر، تسلیم در برابر قضاى الهى و
عبودیّت‏ حق در عالى‏ ترین درجه آن است.

حبّ عبادت و بندگی رمز تجلّی عبودیت

این مرجع تقلید عشق علاقه و حب ذاتی به عبادت و راز و نیاز به پروردگار
را  از جمله جلوه های بی نظیر و استثنایی واقعۀ کربلا معرفی نمود و بیان
داشت: در عصر روز تاسوعا و پس از صدور فرمان حمله عمربن سعد براى گرفتن
بیعت اجبارى و یا کشتن امام و یارانش، امام(علیه السلام) به برادرش
عباس(علیه السلام) خطاب نمود و فرمود؛ اى عبّاس! جانم به فدایت برو و
چنانچه توانستى از آنان بخواه که جنگ را تا سپیده دم فردا به تأخیر
بیاندازند و یک امشب را مهلت بگیر، تا در این شب به درگاه خداوند نماز
بگذاریم و به راز و نیاز و استغفار بپردازیم. خدا مى ‏داند که من نمازِ
براى او و تلاوت کتابش (قرآن) و راز و نیازِ فراوان و استغفار را دوست
دارم».

عبودیت؛ شاخصۀ کلیدی تمایز حق از باطل

آیت الله مکارم شیرازی در تبیین معارف عبادی ناب در شب عاشورا اینگونه
می گوید ؛ آرى در کربلا دو لشکر در برابر هم قرار گرفتند که یکى از پاک‏
ترین و خالص ‏ترین سلالۀ آدم بود و دیگرى از خبیث‏ ترین و کثیف‏ ترین اعوان
شیطان. یک لشکر شبى را مهلت مى‏ خواست تا در واپسین ساعات زندگى با خداى
خود خلوت کند، و با راز و نیاز او خود را آماده لقاء اللَّه در بهترین
حالات سازد، و دیگرى مى‏ رفت تا آخرین نمونه‏ هاى انحطاط و پستى و رذالت را
در برابر کسى که یادگار بزرگترین پیغمبر خداست به نمایش بگذارد.

حال با این تفاسیر باید گفت صحنه کربلا از این نظر استثنایى بود. شب
عجیبى بود! صداى زمزمه مناجات یاران امام(علیه السلام) که به پیروى
پیشوایشان سر داده بودند، فضاى کربلا را پر کرده بود. گویى آواى فرشتگان در
عرش الهى بود یا صداى تسبیح خازنان بهشت؛ در آن محیط روحانى بى نظیر،
دل­ها به عشق شهادت مى‏ طپید و در انتظار سپیده دم، لحظه شمارى مى‏ کردند.

نماز ظهر عاشورا؛ معنی واقعی عبودیّت

این مرجع تقلید در تبیین زیباترین و پرمفهوم ترین شاخصۀ عبودیّت در
واقعۀ کربلا اینچنین گفت؛ ابوثمامۀ صائدى‏ در ظهر روز عاشورا به محضر امام
علیه السلام آمد و عرض کرد: اى اباعبداللَّه! جانم به فدایت، دوست دارم چون
خداوند را ملاقات مى‏ کنم، این آخرین نماز را- که وقتش رسیده است- با تو
خوانده باشم. امام علیه السلام سر به سوى آسمان برداشت و فرمود:«ذَکَّرْتَ
الصَّلاهَ، جَعَلَکَ اللَّهُ مِنَ الْمُصَلِّینَ الذَّاکِرینَ! نَعَمْ، هذا
أَوَّلُ وَقْتِها؛ نماز را به یادآوردى، خداوند تو را از نمازگزاران قرار
دهد. آرى، اکنون وقت فضیلت نماز است». لذا بعضى از یاران جلو امام ایستادند
و سینه را سپر کردند وامام آخرین نماز خود را در زیر تیرهاى دشمن خواند!

او در توصیف جلوه های عبودیت و بندگی در نماز ظهر عاشورا گفت: این نماز
تاریخى و بى نظیر، روح نماز را زنده کرد و مفهوم نماز را براى راهیان راه
حق آشکار ساخت و معنى واقعى عبودیّت‏ و پاکبازى در راه معبود را نشان داد، و
قلم سرخ بر معبودهاى خیالى و بت‏ هاى شیطانى دنیاپرستان و بندگان زر و زور
کشید، و اگر امروز از مأذنه‏ هاى بلند شهرها صداى تکبیر و اذان بلند است
به برکت آن نماز و اذان است و چه زیباست که در این سال‏ها، دسته‏ جات
عزادارى به هنگام ظهر عاشورا در هر کوى و برزن و هر مکانى هستند، توقّف
مى‏کنند و نماز بجا مى‏ آورند.

آخرین مناجات‏

این مرجع تقلید هم چنین در تبیین رفتار شناسی عبادی و اهتمام بی حد و
حصر  امام حسین(علیه السلام) به تداوم عبودیت و بندگی در همۀ احوالات حتی 
در واپسین لحظات عمر شریفشان فرمودند؛ امام علیه السلام در آخرین لحظات عمر
گران­بهایش با خداى خود چنین مناجات مى‏کرد:«خدایا! اى بلند جایگاه! بزرگ
جبروت! سخت توانمند (در کیفر و انتقام)! بى نیاز از مخلوقات! صاحب کبریایى
گسترده! بر هر چه خواهى قادرى! رحمتت نزدیک! پیمانت درست! داراى نعمت
سرشار! بلایت نیکو!هر گاه تو را بخوانند نزدیکى! بر آفریده‏ ها احاطه دارى!
توبه‏ پذیر توبه کنندگانى! بر هر چه اراده کنى توانایى! و به هر چه بخوانى
مى‏رسى!…. حاجتمندانه تو را مى ‏خوانم و نیازمندانه به تو مشتاقم و
هراسانه به تو پناه مى‏برم و با حال حزن به درگاه تو مى‏ گریم و
ناتوانمندانه از تو یارى مى‏ طلبم تنها بر تو توکّل مى‏ کنم…  .[

او در توصیف این معارف ناب عاشورایی در مسر تحقق کمال عبودیت فرمودند؛
به راستى که چه زیبا و پر محتوا، و چقدر آموزنده است این مناجات‏ که در
واپسین ساعات عمر امام علیه السلام با بدنى خونین و مجروح و در میان اندوه
عمیق از دست دادن یاران و عزیزان، و آینده نگران کننده همسر و دختران و
بازماندگان، بر زبان مبارک آن حضرت جارى شد!

معارف الهیه و بالاترین درجه رضا و تسلیم در کلمات آن موج مى‏ زند؛ نه
شکوه‏اى، نه بى‏تابى، نه اظهار عجز وناتوانى، و نه ابراز یأس و ناخشنودى
ابداً در آن دیده نمى‏ شود. همه جا سخن از صبر و شکیبایى و رضا و تسلیم در
برابر قادر متعال و خداوند لایزال است. آفرین و هزاران آفرین از سوى خدا بر
تو باد اى پیشواى آزادگان!

سخن آخر

آیت الله مکارم شیرازی در خاتمه با اذعان به پیوند ناگسستنی نماز و تحقق
عبودیت و بندگی فرمودند؛ نماز بهترین وسیله ارتباط با خدا، عالى‏ ترین
نمود بندگى و روشن‏ ترین نشانه عبودیّت‏ بنده در برابر معبود است‏، زیرا
بارزترین نشانه ‏هاى عبودیّت‏ و خضوع در پیشگاه پروردگار متبلور می گردد .
این که ظهر عاشورا امام حسین علیه السلام نماز جماعت خواندند، این حرکت
دربردارنده این پیام است که نماز را باید در سخت ترین شرایط هم به پا
داریم، لذا اقامه نماز جماعت در ظهر عاشورا کار بسیار مهمی است و به یقین
امام حسین (علیه السلام) از چنین عزاداری خشنود خواهد بود، بنابراین وعّاظ و
مدّاحان محترم باید وقت نماز را رعایت نموده و در وقت نماز برنامه‏ اى جز
نماز نداشته باشند.

منبع : شفقنا