برگزار شد، ضمن تقدیر از دست اندرکاران برگزار این همایش اظهار داشت: در
این زمان باید نسبت به مسائل فکری و عقیدتی حساسیت بیشتری نشان دهیم چون یک
جنگ فکری در جهان نسبت به اسلام و مسائل الهی در جریان است.
او با بیان اینکه زنوز از توابع شهر مرند و در شمال غربی تبریز قرار
دارد، به وضعیت جغرافیایی آن اشاره کرد و افزود: مردم این منطقه از نظر سطح
فکری روشن و بالاتر از دیگر مناطق از لحاظ فکری هستند و لذا در میان اینها
شخصیتهایی پیدا شدند که روح زمان را درک کردند.
آیت الله سبحانی با اشاره به شخصیتهای بزرگ و صاحب سبک و کتاب این منطقه
عنوان کرد: مرحوم ملاعبدالله زنوزی پدر مرحوم مدرس که از شخصیتهای علمی و
فلسفی بوده و از طرف استاد خود به تهران برای تدریس در مدرسه مروی اعزام شد
که تا سال ۱۲۷۵ مرحوم عبدالله زنوزی تدریس می کرد اما مرحوم علی مدرس در
مدرسه سپهسالار قدیم تا سال ۱۳۰۷ تدریس فلسفه کرده است بنابراین ما در
مقابل جمعیتی هستیم که از نظر طبیعی و علمی فوق العاده هستند.
او با اشاره به آثار مرحوم زنوزی تصریح کرد: همایشهایی که درباره یک شخص
برگزار می شود نباید به چند سخنرانی اکتفا شود بلکه باید آثار ایشان جمع
آوری و به بهترین نحو، تصحیح و تحقیق و چاپ گردد مثلا در همایش برگزار شده
در مورد شیخ مفید که در قم صورت گرفت تمام آثار وی از کتابخانه ها جمع آوری
و چاپ گردید.
این مرجع تقلید ادامه داد: انتشار آثار مرحوم زنوزی خدمت بزرگی به وی
شده است و اگر منتشر نشده است، جمعی از اهل تحقیق را مشخص و معین کرده تا
این آثار چاپ و ماندگار شود چون احیای تفکر یک شخص با انتشار آثار او ممکن
می شود.
او با اشاره به افکار کلامی مرحوم زنوزی در موضوع معاد گفت: معاد مساله
مهمی از نظر همه شرایع اسلامی و غیراسلامی است تا آنجا که خداوند در خطابات
اولیه آفرینش، مساله معاد را متذکر می شود.
آیت الله سبحانی با بیان اینکه تمام مشرکان روی معاد حساسیت نشان می
دادند، ابراز داشت: این حساسیت به دلیل آن است که مشرک نمی خواهد هیچ قید و
بندی در زندگی اش وجود داشته باشد و لذا فشار قرآن کریم روی مساله معاد
است به گونه ای که مرحوم علامه طباطبایی می گفت ۲۰۰۰ آیه در مورد معاد وارد
شده است و مشرکان از معاد بیشتر می ترسیدند.
او ادامه داد: معاد در کلیمیان و تورات کم است اما در انجیل فراوان یافت
می شود؛ اصولا نمی توان آئینی را الهی معرفی کرد اما در آن سخنی از معاد
نباشد لذا حذف معاد برابر با حذف شریعت است و مساوی با مسلک می شود لذا
بهائیت که سخنی از معاد در آن نیست مسلک است چون دین با سه اصل اعتقاد به
خدا، اعتقاد به معاد و اعتقاد به رسلت گره بخورد.
استاد حوزه علمیه قم با بیان اینکه اشکالات فراوانی در مورد معاد وجود
دارد که در قرآن کریم و جاهای دیگر بوده است که در صورت جمع آوری، تعداد
آنها به ۱۰ شبهه می رسد؛ گفت: اولین شبهه جمع آوری اجزای بدن پس از مرگ،
شبهه دوم ابطال شخصیت، شبهه سوم مساله آکل و ماکول، چهارمین اشکال تناسخ
روح، پنجمین اشکال بالقوه بودن معاد، شبهه ششم نفی عنصری بودن معاد، شبهه
هفتم کافی نبودن خاک زمین برای این بدنها، شبهه هشتم کفی نبودن کف زمین
برای انسانها، شبهه نهم فاقد غرض بودن معاد جسمانی و دهمین شبهه و اشکال از
سوی منکران معاد در مورد وجود بهشت و جهنم است.
او ادامه داد: برخی اشکالات به اصل معاد و برخی اشکالات به معاد عنصری
است که باید بین آنها تفاوت گذاشت. البته برخی از این اشکالات که در بالا
عنوان شد در قرآن کریم و برخی در کتابهای کلامی است.
آیت الله سبحانی به توضیح پیرامون اشکال بالقوه بودن معاد پرداخت و گفت:
اینکه برخی به ابوعلی سینا نسبت می دهند که وی قائل به معاد جسمانی نبوده،
صحیح نیست چون او می گوید برهان در مورد معاد جسمانی نیست.
او ادامه داد: ما معتقدیم معاد جسمانی و عنصری برهان عقلی دارد و آن
اینکه خداوند در آیات متعدد از یک رشته نعمتهای عنصری خبر داده است و به
طور مسلم روح مجرد نمی تواند از آن بهره بگیرد و اینجاست که اگر می خواهیم
از این نعمتها بهره مند شویم باید در کنار معاد روحانی به معاد جسمانی هم
قائل شویم.
استاد حوزه علمیه قم تصریح کرد: معاد روحانی برهان محض است اما برهان
معاد جسمانی و عنصری بخش عقلی و بخشی نقلی است یعنی اگر قرآن را پذیرفتیم،
در کنار آن، قرآن است.
او با بیان اینکه این اشکال همواره در بین شیعیان و اهل سنت مطرح بوده
است، گفت: مرحوم آخوند در کتاب اسفار خود به این شبهه پاسخ داده است؛ اما
فخر رازی نسبت به این اشکال نتوانسته پاسخ شایسته ای تهیه کند. مرحوم
صدرالمتالهین در کتاب اسفار می خواهد معاد را برزخی کند.
آیت الله سبحانی با بیان اینکه مرحوم آخوند مراحلی در زندگی خود داشته
است، گفت: بیان مرحوم آخوند در اسفار با قرآن تطبیق نمی کند اما بیان ایشان
در کتاب شرح الهدایه مطابق است.
او در ادامه سخنان خود بر احترام و تکریم مرحوم زنوزی تاکید و از طهرانی
خواندن وی انتقاد کرد و افزود: با حفظ احترام مرحوم زنوزی علاقه آن منطقه
را به اسلام بیشتر کنید چون آن منطقه دارای روشنفکری خاص عجیبی است.
این مرجع تقلید ابراز داشت: مرحوم شیخ معتقد است معاد جسمانی عنصری در
صورتی محال است که نفس سراغ بدن برود اما اگر بدن در حرکت جوهری خود سراغ
نفس برود خروج ما بالفعل الی بالقوه نیست.
او تصریح کرد: دختران ایرانی اگر علاقمندند به مقامی برسند خود را به
جوانان عرضه نکنند بلکه جوانان باید سراغ آنها بروند اینکه آرایش کنند و
بیرون بیایند، ارزش آنها پایین می آید چون اینها سراغ جوان آمده اند؛
اتفاقا از نظر قرآن کریم هم، آیات همین است.
منبع : شفقنا