خبری تحلیلی ردنا (ادیان نیوز)
آخرین اخبار ادیان ایران و جهان، خبرهای دینی ارامنه زرتشتیان کلیمیان شیعه اقلیت‌های دینی و مذهبی و فرقه‌ها جریان‌‌های دینی

پروفسورهایی که مسلمان شدند

به گزارش ادیان نیوز به نقل از وب اسلام گرایی در جهان:
خداوند حضرت محمد (صلی الله علیه واله) را پیامبری برای جهانیان قرارداد و
فرمود: وَ مَا أرْسَلْناکَ الّا رَحمه لِلعَالَمین. (۱) و ما نفرستادیم تو
را مگر رحمتی برای جهانیان.
او نه تنها پیامبری به سوی صحرانشینان بلکه پیامبری برای جهانیان از گذشته ها تا به امروز و فردا با همه پیشرفت ها و آگاهی هاست.
پیامبران قبل از حضرت محمد (صلی الله علیه واله) پیامبری مخصوص قوم خویش
بودند: وَ لِکُلِّ قَوْمٍ هَادٍ (۲) اما رسالت حضرت محمد (صلی الله علیه
واله) برای همه مردمان است و لذا خداوند معجزه او را متفاوت از معجزات
طبیعی و زودگذر سایر پیامبران قرار داده است.

آنچه در ادامه می آید برخی اعجاز علمی قرآن و تاثیر آن بر دانشمندان
غربی ست که حقانیت اسلام را با تحقیقات خود دریافتند و نهایتا مسلمان شدند.
معجزات پیامبران گذشته را مردم معاصر وی می دیدند و پس از مدتی خداوند،
پیامبری دیگر با دین جدید و معجزه ای جدید می فرستاد. اما حضرت محمد (صلی
الله علیه واله) پیامبری است خاتم تا به روز قیامت، از این رو معجزه وی را
معجزه ای باقی قرار داد.
اگر از یکنفر یهودی یا مسیحی بخواهیم که معجزه حضرت موسی (علیه السلام) یا
حضرت عیسی (علیه السلام) را به ما نشان دهد، خواهد گفت: من چیزی ندارم که
به شما نشان دهم و نمی توانم عصای موسی (علیه السلام) را برای شما حاضر کنم
و نمی توانم حضرت عیسی (علیه السلام) را دعوت کنم تا جلوی چشمان شما
مردگان را زنده و بیماران را شفا دهد، تنها می توانم گزارشی تاریخی از
معجزات آنان را ارایه دهم ولی اگر از یک مسلمان راجع به بزرگترین معجزه
حضرت محمد (صلی الله علیه واله) بپرسند، خواهد گفت: مهمترین معجزه او قرآن
کریم است که در میان ما همچنان باقی است و مردم می توانند در آیات و
معجزاتش تحقیق و جستجو کنند: قُل ایّ شَئ أکبرُ شَهاده؟ قُل الله شَهیدٌ
بَینی و بَینَکُم و اوحِیَ الیَّ هذا القُرآن لانذِرکُم بِه وَ مَنْ بَلَغ
(۳) بگو کدام چیز گواهیش بزرگتر است؟ بگو: خدا میان من و شما گواه است و
این قرآن به من وحی شده است تا با آن، شما و هر که را [که پیام آن] به او
برسد، هشدار دهم.
یکی از ابعاد اعجاز در این کتاب علم و دانشی است که در آن است، چنان که
خداوند می فرماید: لکنّ اللهَ یَشْهَد بِما أنزَلَه بِعلمه. (۴) لیکن خدا
بر آنچه سوی تو فرو فرستاد گواهی می دهد [که] آن را به دانش خویش فرو
فرستاده است.
پژوهشگران و اساتید دانشگاه ها و رهبران اندیشه انسانی می توانند درباره
علومی که در این کتاب خدای سبحان است به تحقیق و جستجو بپردازند.
در این مقاله به عنوان نمونه چند پروفسور بزرگ جنین شناس اروپایی و
امریکایی را می بینم که چگونه وقتی آیات جنین شناسی قرآن به آنان عرضه می
شود، ابتدا با تعجب بسیار اظهار می دارند که چگونه ممکن حضرت محمد (صلی
الله علیه واله) ۱۴۰۰ سال قبل جنین و مراحل آن را دقیقاً توصیف کند، چیزی
که دانشمندان بزرگ جهان تا سی سال پیش نتوانستند دریابند؟ ولی وقتی به
مطالعه آیات پرداختند، از انطباق آنها با واقعیت های علمی، آنچنان شگفت زده
شدند که در حضور همه مسلمان شده و به رسالت پیامبر اکرم شهادت دادند.

دین و دانش در اسلام و اروپا

اندیشه اروپایی همواره در میان معرکه شدید بین دین و علم است. سرچشمه
این اختلاف به تورات، کتاب مقدس یهودیان و مسیحیان بر می گردد که می گوید:
شجره ای که آدم از خوردن آن ممنوع شد، درخت معرفت بود و بعد از اینکه از آن
درخت خورد بصیرتش افزون گشت:
«مار به زن گفت: در روزی که از آن [درخت معرفت] بخورید، چشمان شما باز می
شود و مانند خدا عارف نیک و بد خواهید بود و چون از آن درخت دلپذیر دانش
خوردند، چشمان هر دوی ایشان باز شد.» (۵)
از این رو در اروپا به مدت دو قرن بر سر این موضوع گفت و گو بود که آیا این
علوم طبیعی و کیهانی را که از سرزمین های اسلامی آمده، بپذیرند یا آنها را
به مسلمانان بر گردانند؛ زیرا کشیشان، این علوم و معارف را درخت معرفت می
دانستند که در کتابشان به عنوان گناه نخستین از آن یاد شده بود و استدلال
می کردند که تورات می گوید که هرگاه از این درخت بخورند، بصیرتشان زیاد می
شود، و مورد غضب الهی و طرد از رحمت حق واقع خواهند شد.
از این رو به طور کلی همه این علوم را به طور اجمال و تفصیل طرد و آن را از
اساس مصادره کردند. اما پس از اینکه سردمداران علم و دانش بر رجال کلیسا
پیروز شدند با حرکت معکوسی از آنان انتقام گرفتند و این بار دانشمندان در
صدد بر آمدند تا دین را از اساس و بن برکنند و بالاخره چنین کردند و به روی
هر چیزی دست گذاشتند تا در این مبارزه دین و دانش پیروز شوند و سرانجام
توانستند کلیسا در محاصره خود درآورند. از این رو وقتی با یک دانشمند
اروپایی راجع به دین و علم سخن می گویی تعجب می کند و می گوید: چه می گویی؟
زیرا که آنان اسلام را نمی شناسند و نمی دانند که اسلام چگونه علم و علما
را گرامی داشته و آنان را بعد از فرشتگان، شهادت دهندگان بر وحدانیت خدا
قرار داده و فرمود: شهدا الله انّه لا اله الا هو و الملائکه و اولوا
العلم. (۶) خدا گواهی می دهد که هیچ معبودی جز او نیست و همچنین فرشتگان و
دانشمندان آنان نمی دانند صفتی که خداوند با آن، آدم را بر فرشتگان ترجیح
داد، صفت علم و دانش بود و قصه آدم نزد ما در قرآن کریم، درست بر عکس تصویر
تورات تحریف شده است و علم سبب تکریم آدم است نه سبب طرد وی، این چیزی است
که صریحاً در قرآن کریم آمده است.
از این رو هرگاه با اروپائیان از اسلام و علم بحث می شود، گمان می کنند که
از چیزی شبیه به دین خودشان بحث می شود و دیدگاه اسلام نسبت به علم همانند
دیدگاه دین خودشان نسبت به علم است. ولی وقتی حقایق اسلام و قرآن را به طور
واضح و آشکار می یابند، ناگهان منقلب می شوند و بسیاری از آنها که تشنه
حقیقت بوده و آزاد اندیشند، به اعجاز قرآن اعتراف و به رسالت حضرت محمد
(صلی الله علیه واله) شهادت می دهند.
به عنوان نمونه در این مقاله با چند پروفسور جنین شناس که پی به اعجاز علمی جنین شناسی قرآن برده و مسلمان شده اند، آشنا می شویم.
جالب اینکه این دانشمندان با متد و روش خاصی که دارند چیزهای بسیار جالبی از آیات قرآن کشف کرده اند که ما به آن توجه نکرده بودیم.

۱٫ پروفسور کید. ال. مور

چند سال پیش عده ای از اساتید دانشگاه جده آیات قرآنی مربوط به جنین
شناسی را جمع آوری کردند اما با خود گفتند که آیا گفته های قرآن در این
باره منطبق با واقع است؟ یکی از آنان اظهار داشت براساس فرموده قرآن: لَو
کَانَ مِنْ عِند غَیر اللهِ لَوَجدوا فیه اِختلافاً کثیراً (۷) (اگر این
قرآن از جانب غیر خدا بود در آن اختلاف بسیار [با واقع] می یافتند. اما
جهان جنین همانطور که از نامش پیداست، جهانی است پوشیده و ناپیدا است،
چگونه می توان آیات جنین شناسی را با واقعیات مورد بررسی قرار داد؟
بنا به توصیه قرآن: فاسئلوا أهل الذکر ان کنتم لا تعلمون. (۸) (از آنان که
می دانند [و تخصص دارند] بپرسید)، آنها از یکی از متخصصین جهانی در جنین
شناسی بنام «کید مور»، استاد دانشگاه تورنتو کانادا و صاحب تألیفات متعدد
در این باره دعوت کردند و به او گفتند: این تمامی آیاتی است که قرآن، کتاب
آسمانی ما، در مورد رشته شما بیان داشته است. از شما می خواهیم که آنها را
با واقعیات جنین شناسی (که از راه میکروسکوپ) به دست آمده و سایر تجربیات و
آزمایش ها را مورد بررسی قرار دهید و به ما بگویید که این آیات تا چه
اندازه با واقعیت های جنین شناسی منطبق است.


کید مور ابتدا با بهت و حیرت گفت: چگونه ممکن است محمد (صلی الله علیه
واله) ۱۴۰۰ سال قبل، جنین و مراحل آن را توصیف کند؛ کاری که دانشمندان تا
سی سال قبل نتوانسته اند؟ اما پس از بررسی آیات، حیرتش تبدیل به شگفتی و
تحسین گشت و آن قدر تحت تأثیر آیات جنین شناسی قرآن قرار گرفت که تصمیم
گرفت کتاب جنین شناسی خود را با آیات قرآن و احادیث نبوی تکمیل کند.
وی در چاپ بعدی کتابش به نام «قبل از آنکه ما زاده شویم» در بخش مربوط به
تاریخچه ی جنین شناسی، موادی را افزود که در چاپ اول نبود؛ زیرا آنچه او در
قرآن یافت، جلوتر از زمان آن بود. (۹)
دکتر کید. ال. مور یافته های خود را از قرآن که همگی مطابق با واقع و
آزمایش های علمی بود و یا برایش تازگی داشت به کتابش «انسان رشد کننده»
افزود و چاپ دوم آن را به نام Keithe Moore “، The Deveioping Human” و چاپ
سوم آن را با مقدمه ای از یکی از علمای اسلام به نام شیخ عبدالمجید
الزندانی، منتشر کرد.
و آن گاه تحت عنوان: «الانسان النامی مع زیادات اسلامیه» به زبن عربی ترجمه
و چاپ شد. انتشار این کتاب جهان، پزشکی را شگفت زده کرد به طوری که برای
توضیحات بیشتر، او را سه بار به مصاحبه تلویزیونی فرا خواندند.
دکتر گری میلر جریان دیدار و گفت و گوی تلویزیونیش با دکتر کیدمور را چنین
گزارش می دهد: «من از دیدار و گفت و گو با دکتر کیدمور در یک برنامه ی
تلویزیونی بسیار لذت بردم، او که یافته هایش را با اسلاید نمایش می داد،
یادآور شد که برخی از چیزهایی که قرآن راجع به رشد جنین انسان بیان کرده.
تا سی سال پیش ناشناخته بود بویژه توصیف قرآن از جنین به علقه (زالو و شبه
لخته ی خون)، (۱۰) برای او جدید بود اما وقتی او آن را بررسی کرد، دریافت
که این مطلب درست است و آن را به کتابش افزود. او می گفت: «من قبل از این
هرگز به این نکته فکر نکرده بودم».
او به بخش جانور شناسی رفت و به مطالعه و بررسی زالو پرداخت.

وقتی فهمید که زالو دقیقاً شبیه جنین است، تصمیم گرفت دو تصویر از آن ها را در کتابش درج کند.
دکتر گری میلر می افزاید: اگرچه مثال فوق از اطلاعات تحقیقاتی انسان که در
قرآن آمده مربوط به یک غیر مسلمان است، اما به همان اندازه معتبر است چرا
که این شخص (دکتر کید مور) از کسانی است که در جنین شناسی خبره و صاحب
نظرند. (۱۱)
در سال ۱۹۸۲ کتاب کید مور که با معارف جدید از قرآن تجدید چاپ شده بود،
جایزه بهترین کتاب پزشکی را دریافت کرد. این کتاب به هشت زبان ترجمه و به
عنوان کتاب درسی جنین شناسی مورد استفاده قرار گرفت. دکتر مور در هشتمین
کنفرانس پزشکی (۱۹۸۱) عربستان اظهار داشت:
«جای بسی خوشحالی است که بتوانم سهمی در روشن ساختن آیات قرآن در مورد
تکامل انسان داشته باشم. برای من کاملاً روشن است که این گفته ها از جانب
خداوند برای حضرت محمد (صلی الله علیه واله) فرستاده شده است. زیرا تقریباً
تمامی این علوم تا قرن ها بعد کشف نشده بود و برای من قطعی است که حضرت
محمد (صلی الله علیه واله) حتماً پیامبر خداست». (۱۲)
پروفسور کید مور مطالبی را که از قرآن و حدیث نبوی فرا گرفته بود به کتاب
خود افزود و با آنها کتاب خود را تکمیل کرد و آن گاه از یکی از علمای حوزه و
دانشگاه یمن بنام عبدالمجید الزندانی خواست که مقدمه ای بر کتابش بنویسد و
چاپ سوم کتابش را با این اضافات اسلامی به انگلیسی و عربی چاپ کرد، و مایه
شگفتی دانشمندان اروپا گردید و در سال ۱۹۸۲ جایزه بهترین کتاب پزشکی را به
خود اختصاص داد.
رئیس پیشین انجمن کالبد شناسی کانادا و نیز رئیس آناتومی بالینی امریکا که
از طرف انجمن آناتومی کانادا مفتخر به دریافت جایزه معتبر j.C.B. گردید و
نیز در سال ۱۹۹۴ از طرف انجمن آناتومی بالینی به عضویت افتخاری درآمد. وی
می گوید: «من بسیار شگفت زده شدم هنگامی که به صحت اظهارات پزشکی قرآن پی
بردم که در قرآن (هفتم میلادی) مطرح کرده یعنی زمانی که هنوز علم جنین
شناسی به وجود نیامده بود.
وی در ادامه گفت: من از گذشته ی با عظمت علمی مسلمانان در قرن دهم میلادی
مطلع بودم و می دانستم که خدمات ارزنده ای به علم پزشکی نموده اند ولی مطلب
زیادی در مورد حقایق دینی و نیز ایده های علمی – پزشکی موجود در قرآن و
احادیث نبوی نمی دانستم.
دکتر مور در کنفرانس قاهره در مقاله ی تحقیقی که ارایه داد اظهار داشت:
«مشخص نمودن صحت آیات قرآن کریم در ارتباط با رشد انسان بسیار برای من مسرت
بخش بوده است. وی گفت: که به وضوح برای من مشخص شده است که چنین اظهار
نظرهایی باید از طرف خدای متعال باشد؛ زیرا قسمت اعظم این سخنان تا قرن ها
بعد مکشوف نشده و باقی ماند و این نظر ثابت می نماید که [حضرت] محمد (صلی
الله علیه واله) فرستاده خداوند است.
مراحل رشد جنین انسان پیچیده می باشد و رشد آن در برگیرنده نوعی فرآیند
دایمی تغییر که می توان از مفاهیم و اصطلاحات ساده موجود در قرآن کریم و
احادیث، در یک سیستم طبقه بندی شده ی منظم استفاده کرد. این سیستم پیشنهادی
بسیار ساده و جامع است و با علم جدید جنین شناسی بسیار هماهنگ و هم خوان
می باشد.
«بررسی ها و مطالعات متراکم در چهار ساله گذشته در مورد قرآن و احادیث
اسلامی یک سیستم طبقه بندی شده منظمی را نشان داده است که نمی تواند
برگرفته شده از علم و دانش تجربی باشند».
کشفیات کید. ال. مور از قرآن و حدیث و تکمیل کردن کتابش با آن و تشرفش به
اسلام، موجب گردید که چندین پروفسور جنین شناس و غیره به قرآن روی آورند و
مسلمان شوند و در سمینارهای بعدی قرآن و علم شرکت کنند.
اینک چند نمونه ای از دیگر پروفسورهای راه یافته به اسلام را در رشته جنین شناسی از نظر می گذرانیم:

۲٫ تی. وی. ان پرساود T.V.N Persaud

او پرفسور آناتومی و تولد نوزاد و سلامت کودک دانشگاه مانی توبای کانادا
است. وی نویسنده بیش از ۲۰ کتاب و ۱۸۱ مقاله ی علمی است و کتاب مشترکی با
پرفسور مور درباره جنین شناسی نوشته که کتاب درسی در همه دانشگاه های
دنیاست و در سال ۱۹۹۱ م مفتخر به دریافت جایزه معتبر J.C.B گردید.
او نیز مانند «مور» تحت تأثیر آیات جنین شناسی قرآن، مسلمان شد و برای
اولین بار در بخش تاریخچه ی جنین شناسی کتاب بین المللی و درسیش، جنین
شناسی قرآن را مطرح کرد و در مصاحبه ی خود اظهار داشت:
«به نظر من حضرت محمد (صلی الله علیه واله) یک شخص امی بود که نه می توانست
بخواند و نه بنویسد، وی در هزار و چهارصد سال پیش نظریات علمی عمق داری را
مطرح می کند که بعداً به طور شگفت انگیزی همه آنها مورد تأیید علم تجربی
قرار می گیرد.
پروفسور تی. وی. ان پرساود به اتفاق پروفسور کید مور برای اولین بار در
کتاب جنین شناسی خود، جنین شناسی قرآن در قرن هفتم میلادی را در تاریخچه ی
این علم مطرح کرد. (۱۳)

TVN Persaud presenting a research paper in Cairo.

من شخصاً نمی توانم بگویم که این تصادفی و شانس محض بوده است. زیرا تعداد
مفاهیم و موضوعات علمی مطرح شده در قرآن زیاد است و همان طور که پروفسور
کید ال مور اشاره می کند، من اعتراف می کنم که این مفاهیم ریشه در یک وحی
الهی دارد و نمی تواند از منبعی غیر از سرچشمه وحی گرفته شده باشد.
یکی از احادیثی که نظر پرساود را به خود جلب کرده، این حدیث نبوی است که می
فرمایند: اِذا مَرَّ بِالنُّطفهَ ثَنان و اَربَعُونَ لَیلَه بَعَث اللهُ
مَلیکاً فَصَّورها، و خَلَق سَمعَها و بَصَرَها و جِلدَهَا و لَحْمَهَا و
عَظْمَها، ثُمّ قَالَ أذکرّ أم أثنی؟ فَیَقضی ربّکَ ما شَاءَ. (۱۴)
چون ۴۲ شب بر نطفه بگذرد، خداوند فرشته ای را می فرستد تا آن را به صورت
آدمی در آورد و گوش و چشم و پوست و گوشت و استخوانش را بیافریند. سپس می
گوید: آیا پسر باشد یا دختر؟ و پروردگارت آنچه بخواهد مقرر می دارد.
اگر به تصویر جنین ۳۵ روزه بنگریم، صورت انسانی در آن تشخیص نمی دهیم. تا
اینکه جنین ۴۲ روزه می شود باز شکل انسانی ندارد. اما در خلال هفته هفتم و
بعد از ۴۲ روز به کلی جنین تغییر شکل می دهد و به صورت آدمی در می آید.

۳٫ پروفسور موریس بوکای

پروفسور موریس بوکای متولد سال ۱۹۲۰ م و رئیس کلینیک جراحی دانشگاه
پاریس، با دیدن آیات اعجاز آمیز قرآن مسلمان شد و چند سال به تحقیق درباره
ارتباط میان مفاهیم متون مقدس و دستاوردهای تکنولوژی جدید پرداخت و کتابی
به نام «تورات، انجیل، قرآن و علم» تألیف کرد که پر فروش ترین کتاب سال
۱۹۷۶ م گردید.
علاقه او به یادگیری زبان های کلاسیک از جمله عربی و نیز مطالعات وی در
کتاب آسمانی و مقایسه ی آنها با دستاوردهای علوم پزشکی باعث شد که استدلال
هایش بسیار متقن و جامع و با ثبات باشند. وی به خاطر تألیف کتاب تحقیقات
پزشکی به دریافت جایزه تاریخی از آکادمی فرانسه و جایزه دیگری در همین
ارتباط از آکادمی پزشکی ملی فرانسه، نایل گردید.
آثار دیگر وی: «منشأ بشر چیست» (۱۹۸۸ Seghers)
موسی و فرعون – یهودیان در مصر (۱۹۹۴ – NTT)
تأملی بر قرآن (۱۹۸۹ – سقرزه، موریس بگالی – محمد طالبی).
موریس بوکای پس از ده سال مطالعه در قرآن در سال ۱۹۷۶ خطاب به مجمع پزشکی
فرانسه، اظهار داشت: «در قرآن موضوعات علمی در ارتباط با تولید مثل و
فیزیولوژی وجود دارد که کاملاً با دستاوردهای کنونی علم مطابقت دارند.
علم، از اصول قرآنی است و تا این اندازه است که باید اعتراف کنیم که این
مسایل پیچیده علمی که پس از ۱۴۰۰ سال علم به تازگی به حقیقت آنها پی برده
است، نمی تواند توسط یک شخص امی (و درس ناخوانده) مطرح شده باشد و تنها
باید اعتراف کرد که آن حضرت به منبع ما فوق بشری در آن روزگار متصل بوده
است. این غیر ممکن است که یک شخص درس نخوانده، کتابی را خلق کند که از لحاظ
ادبی سرآمد کتب دیگر ادبای عرب باشد و از لحاظ علمی هنوز پس از چهارده قرن
منبع زایش علوم جدید باشد.

أمشاج از دیدگاه بوکای

هَلْ اَتی عَلَی الانسان حِینٌ مِنَ الدَّهر لَمْ یَکُن شَیئاً مَذکوراً اِنّا خَلَقنا الانسان مِنْ نُطفهٍ امشاج (دهر: ۱ – ۲)
آیا [جز اینست که ] مدت زمانی بر انسان [در شکم مادر] گذشت و او چیز قابل
ذکری نبود؟ ما انسان را از نطفه ی امشاج [تشکیل شده از آمیخته ها] آفریدیم.
پروفسور موریس بوکای وقتی به این آیه رسید، به تفاسیر مختلف مراجعه و به دقت آن را بررسی کرد:
«امشاج جمع مشج یا مشیج به معنای آمیخته ها است و مراد ترکیبی از مواد و
عناصر مختلف یا آمیزه ای از اسپرماتوزوئید و اوول است و صفت نطفه است؛ چرا
که مراد از نطفه، مجموع آمیخته ها با اجزای مختلف است. (۱۵)

Dr. Maurice Bucaille

اغلب مفسرین قدیم این مخلوط ها و آمیخته ها را عنصر مذکر و مؤنث می دیدند.
اما از آنجا که أمشاج جمع است نه مفرد و نه تثنیه، مفسرین جدید مانند تفسیر
منتخب، نشر شورای عالی امور اسلامی قاهره، این طرز دید را اصلاح کرده و در
اینجا تشخیص می دهند که گذشته از آمیخته شدن نطفه مرد و زن، قطره ی منی
واجد عناصر گوناگون است.
پروفسور موریس بوکای (۱۶) رئیس کلینیک جراحی دانشگاه پاریس در کتاب خود
«تورات، انجیل، قرآن و علم» که پر فروش ترین کتاب سال ۱۹۷۶ میلادی است، می
نویسد: «از نظر من دیدگاه تفسیر منتخب بسیار درست است و امشاج جمع است یعنی
آمیخته ها، بنابراین عناصر گوناگون نطفه کدامند. مایع منی از ترشحات
مختلفی است که از غدد زیر سرچشمه می گیرد:
۱٫ بیضه ها: ترشح غده ی تناسلی مرد حاوی اسپرماتوزوئیدها که سلول های دراز دارای تاژک دراز غوطه ور در مایعی سِرْم گونه.
۲٫ کیسه های تخمی: این اعضاء که مخازن اسپرماتوزوئیدها هستند، نزدیک پروستات قرار گرفته و ترشح خاصی بدون عناصر بارور کننده دارند.
۳٫ پروستات: مایعی ترشح می کند که به منی ظاهر خامه ای و بوی ویژه ای می
دهد (و وسیله ی تغذیه یاخته های منی و باقی ماندن فعالیت حیاتی آنها است).
(۱۷)
۴٫ غدد ملحق به مجاری ادرار: که عبارتند از غدد کوپر (۱۸) یا غدد مری (۱۹) و
ترشح کننده ی مایعی سیال و غدد لیتره که ماده ای مخاطی ترشح می کند.
اینها سرچشمه های آمیخته های نطفه هستند که قرآن از آنها به نطفه ی امشاج (نطفه تشکیل شده از آمیخته ها) تعبیر کرده است. (۲۰)

میزان ترشحات

اسپرم ها کمتر از ۱۰ درصد حجم مایع منی را تشکیل می دهند و ما بقی شامل
ترشحات غدد تناسلی فرعی مرد می شود: ترشحات غدد زیگول سمینال ۶۰ درصد.
ترشحات پروستات ۳۰ درصد، و ترشحات غدد بولبوارترال ۱۰ درصد. (۲۱)

۴٫ مارشال جانسون

پروفسور مارشال جانسون یکی از دانشمندان برجسته امریکا و ریئس دپارتمان
آناتومی و مدیر انستیتو Danicl دانشگاه توماس جفرسون فیلادلفیا است که
درباره ی آیات جنین شناسی قرآن مطالعه و تحقیق به عمل آورده و مسلمان شده
است. او می گوید: «توصیف مراحل جنین موجود در قرآن نمی تواند تصادفی و
اتفاقی باشد، احتمال دارد که محمد (صلی الله علیه واله) یک میکروسکوپ بسیار
قوی داشته ولی قرآن مربوط به ۱۴۰۰ سال پیش است در حالی که میکروسکوپ قرن
ها بعد از حضرت محمد (صلی الله علیه واله) اختراع شده است. پروفسور جانسون
با لبخند اظهار داشت: البته اولین میکروسکوپ اختراع شده قادر نبود بیش از
۱۰ برابر بزرگنمایی کند و تصویر آن هم واضح نبود.
آنگاه گفت: هیچ ضدیت و مغایرتی با این حقیقت که واسطه ی الهی در بیانات حضرت محمد (صلی الله علیه واله) در کار است، نمی یابم. (۲۲)

Interview with Prof. Johnson.

جریان مسلمان شدن مارشال جانسون

وی که در هشتمین کنفرانس پزشکی عربستان شرکت کرده بود و در کمیسیون
اعجاز علمی قرآن و حدیث حاضر شد، پرسید موضوع این کمیسیون چیست؟ یکی از
علمای یمن شیخ عبدالمجید به وی پاسخ داد که موضوع این کمیسیون بررسی آنچه
راست که قرآن و حدیث در ۱۴۰۰ سال پیش بیان داشته و مقایسه ی آن با آنچه را
که علوم روز بیان کرده است. پرسید: مثلاً؟ گفته شد: مثلاً علم روز می گوید
که انسان طی اطوار و مراحلی آفریده شده و این اطوار و مراحل را قرآن حدود
۱۴۰۰ سال پیش بیان کرده است.
او از جایش بلند شد و فریاد بر آورد: نه، نه، نه این نمی تواند گفته ی قرآن باشد.
– دکتر جان بفرمایید بنشینید.
– نه نمی نشینم، این چه حرفی است که می زنید؟!
ما درک می کردیم که این آیه چه اثری بر او گذاشته در حالی که او یکی از
علمای مشهور امریکاست و می داند که پزشکان قبل از کشف میکروسکوپ در قرن
شانزدهم، و در طول قرن هفدهم معتقد بودند که انسان در مرحله ی نطفه به صورت
انسانی مینیاتوری بوده است و شکلی را پزشکان آن عصر ترسیم کرده تا بیان
کنند که انسان به صورت کاملی در این حیوان منوی آفریده شده است و این
اعتقاد در غیر مسلمانان تا قرن ۱۸ میلادی همچنان استمرار داشت.
ولی بعد از کشف تخمک زن در قرن ۱۸ م، نظر دانشمندان تغییر کرد و گفتند:
انسان به طور کامل در تخمک زن آفریده شده زیرا که تخمک بزرگتر از اسپرم مرد
است و نقش مرد در خلقت جنین کنار رفت، همچنان که در قرن هفدهم نقش زن کنار
رفته بود.
تنها در نیمه قرن نوزدهم بود که دانشمندان بتدریج دریافتند که انسان طی اطوار و مراحلی آفریده می شود.
از این رو وقتی به پروفسور مارسال جانسون گفته شد که این مسئله در قرآن
۱۴۰۰ سال پیش به آن تصریح شده، ایستاد و فریاد زد که نه، نه، نه.
در این هنگام یک نفر پزشک مسلمان برخاست و برای او قرآنی آورد و گفت: بفرمایید بخوانید.
برایش این آیه تلاوت شد که خداوند می فرماید: وَ مَا لَکُمْ لا تَرجُون
لِله و قاراً، وَ قَد خَلَقَکم أطْواراً. (۲۳) چرا شما برای خدا عظمت قایل
نیستید؟ در حالی که شما را در مراحل مختلف آفرید؟
و او ترجمه معانی آیات را با زبان انگلیسی قرائت کرد.
سپس این آیه برایش تلاوت شد: یَخْلُقکُم فی بُطُون اُمّهاتِکُم خَلقاً مِنْ
بَعْدِ خَلقٍ فی ظُلُماتٍ ثَلاثٍ. شما را در شکم مادرانتان می آفریند،
آفرینشی به دنبال آفرینش دیگر که در رشته تاریکی قرار داد.
پروفسور مارشال نشست و گفت: ممکن است این آیه چند تفسیر داشته باشد:
اینکه تصادفی باشد؛ در پاسخ، ۲۵ نص صریح برایش پیدا کردند و جلویش گذاشتند و
پاسخ دادند: آیا می تواند تمامی این ۲۵ آیه نیز تصادفی باشد؟
افزون بر اینکه قرآن برای هر یک از مراحل نامی گذاشته: ابتدا نطفه، سپس
علقه و بعد مضغه و بعد از آن عظام و بعد از آن رویش گوشت: آیا اینها نیز
تصادفی است؟
گفت: نه.
به وی گفته شد: دیگر چه؟
پاسخ داد: ممکن است گفته شود که محمد (صلی الله علیه واله) میکروسکوپ بزرگی
داشته است. به وی گفته شد: شما بهتر می دانید که مثل این مراحل و دقایق و
تفاصیل و آنچه را که علم به آن رسیده و قرآن قبلاً بیان داشته فراهم نمی
شود مگر با میکروسکوپهای بزرگ و کسی که دارای چنین میکروسکوپی باشد، باید
آن را از نسل های گذشته گرفته و به نسل های بعدی تحویل داده باشد.
پروفسور مارشال خندید و گفت: من در یک نمایشگاهی دیدم که نخستین میکروسکوپی
که در جهان اختراع شد، بیش از ده برابر بزرگ نمی کرد و نمی توانست صورت
روشنی ارایه دهد.
آری حضرت محمد، نه تجهیزاتی داشت و نه میکروسکوپی، بنابراین راهی جز این نمی ماند که بگوییم او رسولی از جانب خداوند است.
بعد از آن بود که بحث مربوط به اعجاز علمی قرآن و حدیث در آن کمیسیون آغاز شد و گفت و گو درباره ی اطوار و مراحل جنین متمرکز گردید.
پروفسور کید مور و سایر پزشکان راجع به شکل ظاهری جنین سخن گفتند و پروفسور
مارشال به وصف دقیق قرآن از جنین خارجی و ترکیبات داخلی آن پرداخت، از
جمله چیزهایی که او در میان گذاشت این بود:
«[آیات] قرآن در واقع شرح مراحل خارجی جنین است ولی مراحل داخلی جنین به
هنگام آفرینش و مراحل رشد، آن را نیز مد نظر دارد و حوادث مهم در آفرینش
جنین را که دانشمندان معاصر به آن پی برده اند، مورد تأکید قرار می دهد.
آن گاه تصویری از جنین در مرحله مضغه را ارایه کرد که نشانگر شکل خارجی
جنین بوده، خمیده و کمانی است و در انتهای کمان آثاری است که گویی دندان به
روی آن فشار داده، همچون گوشت جویده شده و به تعبیر قرآن مضغه است.
برخی از قسمت ها برآمده و برخی فرورفته مثل مضغه که طول آن یک سانتیمتر است.
اگر قطعه ای از آن را جدا سازیم و اجزای داخلی آن را تشریح کنیم، می بینیم
که بیشتر تجهیزات آن آفریده شده است. پروفسور جانسون می افزاید در این شکل
خواهیم دید که جزئی از سلول ها آفریده شده و جزئی دیگر هنوز آفریده نشده
است و اگر بخواهیم این مرحله از مضغه را توصیف کنیم، چه می گوییم؟
آیا می گوییم این مخلقه (آفریده شده) است؟ این منطبق بر جزئی است که خلق
شده و اگر بگوییم غیر مخلقه (آفریده نشده) فقط بر جزئی منطبق است که هنوز
خلق نشده است.
بنابراین چاره ای جز این نیست که همچون قرآن آن را توصیف کنیم و بگوییم:
ثُمَّ مِنْ مُضغَهٍ مُخَلِّهٍ و غَیْر مُخَلَّقَه. آنگاه از گوشت جویده،
آفریده شده و آفریده نشده.
آن گاه پروفسور مارشال، جانسون سخنان خود را چنین جمع بندی کرد: «من به
عنوان دانشمندی جهانی تنها با اشیایی می توانم کار داشته باشم که آنها را
با مشخصات می بینم، آن گاه می توانم علم جنین شناسی و مراحل علم زیست شناسی
را بفهمم همچنان که می توانم کلماتی از قرآن را که برایم ترجمه می شود
دریابم.
اما اگر فرضاً من در زمان گذشته [زمان حضرت محمد «صلی الله علیه واله»]
بودم که نمی توانستم چیزی را ببینم، مسلماً نمی توانستم آن را توصیف کنم و
اینکه حضرت محمد (صلی الله علیه واله) در آن زمان جهل و تاریک این چنین به
توصیف مراحل جنین پرداخته که خود آن را ندیده و از کسی نشنیده، باید این
معلومات را از جایی دریافت کرده باشد. از این رو هیچ ضدیت و مغایرتی با این
حقیقت که واسطه ی الهی در بیانات حضرت محمد (صلی الله علیه واله) در کار
است نمی یابم.
آری این همان پروفسوری است که ابتدا گفته علمای اسلامی را بشدت رد می کرد
ولی در پایان چنین مطالبی را در چند کنفرانس ابراز داشت و می گفت: هیچ راهی
در برابر بشریت نیست جز اینکه مانند این دانشمندان اقرار کنند که خداوند
کتابی را با علم و دانش خود به محمد (صلی الله علیه واله) نازل کرده و به
بشریت وعده داده که در مسیرش چیزهایی را کشف می کند که دلیل بر آنست که این
قرآن از جانب خداست، چنان که خداوند می فرماید: «وَلَتَعْلَمُنَّ نَبَأَهُ
بَعْدَ حِینٍ» (۲۴) (و مسلماً گزارش آن را بعد از مدتی دریافت خواهید کرد
«لِکُلِّ نَبَاٍ مُسْتَقَرٌّ وَسَوْفَ تَعْلَمُونَ».
(۲۵) (و برای هر گزارشی قراری است که در آینده خواهید دانست) «سَنُرِیهِمْ
آیَاتِنَا فِی الْآفَاقِ وَ فِی أَنفُسِهِمْ حَتَّى‏ یَتَبَیَّنَ لَهُمْ
أَنَّهُ الْحَقُّ». (۲۶)

۵٫ جرالد. سی جررینگر Gerald C.Goerinyer

پروفسور و محقق بخش جنین شناسی کالج پزشکی و بیولوژی سلولی دانشگاه جرج
تون واشنگتن در آمریکا و که تحت تأثیر آیات جنین شناسی قرآن و مسلمان شده و
در کنفرانس پزشکی ضمن مقاله ای تحقیقی اظهار داشت:
چندین آیه در قرآن وجود دارد که به طور جامع به توصیف رشد انسان از مرحله ی
آغازین آن یعنی هنگامی که به صورت تخمک در تخمدان های بدن قرار دارد،
پرداخته است.


در آن زمان به هیچ وجه این علم دارای چنین اصطلاحات، طبقه بندی ها و تعابیر
امروزی نبوده و به این بسیار شگفت آور است که در آن زمان بدون اتکا به
آزمایشگاه های پیشرفته و بدون اطلاع از ژن ها و کروموزم های موجود در بدن
که برای شناسایی و درک آنها در آن زمان نیاز به وقت و انرژی چند صد ساله
بوده است، یک شخص امی و درس ناخوانده به این زیبایی، این شاخه از علم را
طبقه بندی کند و به طور شگفت انگیزی اصطلاحات معنی داری در ارتباط با
پیچیده ترین مفاهیم علمی بیان دارد.
این آیات شگفت انگیز قرآنی یک اصل مهم را اثبات می کند و آن اینکه حضرت
محمد (صلی الله علیه واله) پیام های آسمانی و الهی دریافت می کرده است و او
فرستاده ی خداست.

۶٫ سی مپسون Simpson

رئیس دانشکده مامایی و بیماری زنان دانشکده ی پزشکی بی لورهوتسون در ایالت تگزاس آمریکا.
پروفسور سی مپسون رئیس انجمن باروری امریکاست که تاکنون به دریافت جوایز
متعددی از جمله جایزه ویژه اساتید مامایی و بیماری زنان در سال ۱۹۹۲ نایل
گشته است.
پروفسور ژولی سی مسپیون وقتی که دریافت قرآن در بردارنده آیات جنین شناسی
است، بسیار شگفت زده شد و با یکی از علمای اسلامی به گفت و گو نشست و
علاقمند شد که در این زمینه به مطالعه و تحقیق بپردازد.
پروفسور ژولی سی مپسون ابتدای امر شک داشت و می خواست مطمئن شود که این نصوص مربوط به جنین شناسی از قرآن و سنت نبوی است.
وقتی که مطمئن شد که از قرآن و پیامبر اکرم (صلی الله علیه واله) است، نصوص
قرآنی مربوط به علم وراثت نظر او را به خود جلب کرد؛ آیاتی که بیانگر ظهور
آثار علم وراثت در مراحل اولیه جنین به هنگامی که نطفه است، آیاتی که به
دقت بیان می دارد که چگونه دو نطفه پدر و مادر با هم جمع می شوند و آفرینش
انسان را آغاز می کنند و بعد از آن برنامه وراثت را در کروموزم ها که
اکنون، آنها را مشاهده می کنیم مقرر می دارد. کروموزم هایی که تمام خصوصیات
انسان در آن ثبت شده، رنگ پوست، رنگ مو و سایر تفاصیل. بنابراین انسان در
این کروموزم ها در مرحله ی نطفه مقدر و اندازه گیری شده است و خداوند در
این باره می فرماید: قُتِلَ الْإِنسَانُ مَا أَکْفَرَهُ مِنْ أَیِّ شَی‏ءٍ
خَلَقَهُ مِن نُطْفَهٍ خَلَقَهُ فَقَدَّرَهُ. (۲۷) کشته باد این انسان، چه
خدانشناس و ناسپاس است! [آیا می داند که] از چه چیزی خداوند او را آفریده
است؟ او را از نطفه [چکه ای آب] آفریده که اندازه گیری دقیقی در ساختارش
بکار برده است.
این اندازه گیری دقیق در نوارهای کروموزمی ثبت و ضبط شده اند و جنین در
خلال ۴۰ روز اولیه همه اعضاء و اندام هایش ساخته و آشکار می شود.

این جنین منحنی است و پیامبر اکرم (صلی الله علیه واله) می فرمایند: اِنّ
أحَدَکُم یجمع خَلقَه فی بَطن اُمهِ اَربَعینَ یَوماً. هر یک از شما خلقتش
در شکم مادرش در خلال ۴۰ روز جمع می شود.
آن گاه پروفسور ژولی سی مپسون این حدیث را در کنار حدیث دیگر پیامبر اکرم
(صلی الله علیه واله) گذاشت که می فرمایند: اِذا مَرّ بِالنُّطفه اِثنتانَ و
ارْبَعون لَیله بَعَثَ اللهُ اِلَیها مَلِکاً فَصَوَّرها چون بر نطفه ۴۲
شب (۶ هفته) گذشت، خداوند فرشته را به سویش می فرستد و آن را صورت نگاری می
کند.
او با مقارنه میان این دو حدیث و حد فاصل میان آن دو وقتی دقایق و تفاصیل
آنها را دید، آن چنان شگفت زده شد که در یکی از کنگره ها بلند شد و نظر خود
را درباره ی آن چنین اظهار داشت: «از این دو حدیث می توانیم جدول مشخصی را
پیرامون مراحل اساسی رشد و تکامل جنین به دست آوریم: مرحله قبل از ۴۰ روز و
مرحله بعد از ۴۲ روز.
و آن گاه گفت: دین می تواند رهبری علم و دانش را به عهده گیرد؛ رهبری
پیروزمندانه، همچنان که وقتی به تماشای ماشین و دستگاهی که قبلاً راهنمایی
هایش در کاتولوگش نوشته شده، شما براحتی می توانید نسبت به آن دستگاه شناخت
پیدا کنید، چون راهنمایی هایی از سوی صانع و سازنده ی آن به عمل آمده است.
وَ یَرَى الَّذِینَ أُوتُوا الْعِلْمَ الَّذِی أُنزِلَ إِلَیْکَ مِن
رَبِّکَ هُوَ الْحَقَّ وَ یَهْدِی إِلَى‏ صِرَاطِ الْعَزِیزِ الْحَمِیدِ.
(۲۸)
و کسانی که به آنان علم و دانش داده شده، می بیند که آنچه به سوی تو از
جانب پروردگارت نازل شد، حق [و منطبق با واقعیت] است و آن را راهنمای به
سوی راه خدای توانمند ستوده می دانند.
پروفسور سی مپسون در پایان تحقیقات خود در قرآن و حدیث، مسلمان شد و اظهار
داشت: «نه تنها بین علم ژنتیک و اسلام تضادی وجود ندارد بلکه دین اسلام،
خدمات ارزنده ای را به شاخه های سنتی این دانش ارایه کرده است. در قرآن
مفاهیم علمی ای مطرح شده که قرن ها بعد علم توانست بر صحت آنها مهر تأیید
زند و به اهمیت آنها پی ببرد.
بنابراین می توان نتیجه گرفت که سرچشمه ی مفاهیم مطرح شده توسط حضرت محمد (صلی الله علیه واله) از جانب خداوند است.

۷٫ تِجاتَتَ تِیاسِن Tegatat Teyasen

رئیس بخش آناتومی و رئیس سابق دانشکده پزشکی دانشگاه چیانگ ما ای
تایلند. پروفسور تیاسن چندین مقاله را در ارتباط با آیات جنین شناسی قرآن
کریم و احادیث نبوی مورد مطالعه و بررسی قرار داد و چندین روز با تعدادی از
اندیشمندان مسلمان و غیر مسلمان درباره جنین شناسی قرآن و احادیث نبوی به
گفت و گو نشست و به اسلام مشرف شد و در هشتمین کنفرانس پزشکی عربستان از
جای برخاست و ضمن [ادای] شهادتین گفت: من در سه سال گذشته به قرآن علاقه
مند شدم… و با توجه به مطالعات و تحقیقاتم طی این چند سال، معتقدم که هر
آنچه در ۱۴۰۰ سال پیش در قرآن آمده است، کاملاً درست است و پایه و اساس
علمی دارد و علم می تواند به مرور زمان یکایک آنها را به اثبات رساند.

از آنجا که پیامبر اکرم (صلی الله علیه واله) نه می توانست بخواند و نمی
توانست بنویسد، باید در یک حالت استثنایی و روحانی این مفاهیم را از
آفریننده دانا دریافت کرده باشد.
و این آفریننده دانا کسی جز خداوند متعال نیست و اکنون زمان آن فرا رسیده است که بگویم: لا اله الا الله، محمد رسول الله.
با ارزش ترین چیزی که من با آمدنم در این کنفرانس به آن دست یافتم، یافتن
مفهوم لا اله الا الله (هیچ معبودی جز الله نیست) و نیز مسلمان شدنم می
باشد.

پی نوشت ها :

۱٫ انبیاء: ۱۰۷٫
۲٫ رعد: ۷٫
۳٫ انعام: ۱۹٫
۴٫ نساء: ۱۶۶٫
۵٫ تورات، سفر پیدایش ۲: ۱۷ – ۱۸ و ۳: ۱ – ۸٫
۶٫ آل عمران: ۱۸٫
۷٫ نساء: ۸۲٫
۸٫ نحل: ۴۳، انبیاء: ۷٫
۹٫ گری میلر، قرآن شگفت انگیز، فصلنامه پیام جاویدان سال سوم ۱۳۸۴، شماره ۹، ص ۱۱۶ – ۱۱۷٫
۱۰٫ در سوره های حج: ۵ و مؤمنون: ۱۴ و غافر: ۶۷٫
۱۱٫ فصلنامه پیام جاویدان شماره ۹، ص ۱۱۷٫
۱۲٫ WWW.IT-IS-TRUTH.ORG.IRIB
۱۳٫ رجوع شود به مقدمه ی کتاب جنین شناسی کاربردی، کید مور و پرساود.
۱۴٫ صحیح مسلم در باب القدر حدیث ۳ از ابن مسعود.
۱۵٫ آلوسی، تفسیر روح المعانی، ج ۲۹، ص ۱۵۱٫
۱۶٫ Mauric Bucille.
۱۷٫ گروهی از پزشکان برجسته، راهنمای پزشکی خانواده، ترجمه احمد آرام، قسمت ۱، ص ۳۳۷٫
۱۸٫ Cooper
۱۹٫ Mery
۲۰٫ Hittre
۲۱٫ موریس بوکای، تورات، انجیل، قرآن و علم، ص ۲۷۲٫
۲۲٫ WWW.It- is-ORG
۲۳٫ نوح: ۱۳ و ۱۴٫
۲۴٫ ص: ۸۸٫
۲۵٫ انعام: ۶۷٫
۲۶٫ فصلت: ۵۳٫
۲۷٫ عبس: ۱۷ – ۱۹٫
۲۸٫ سبأ: ۶٫

منابع:
Bibliography
(۱) Zindani Abdul – Majeed A This is the
Truth (video Tape). Scientific Signs of the Quran and sunnah containing
interviwes with various scientists. Available in Arabic English French
Urdu and Trukish. A full English transcript of this video
withillustrations is also available: Al – Rehaili Abdullah M this is the
Truth!
(۲) Moore Keith L and zindani Abdul –
Majeed A. The Developing Human with Islamic Additions Third Edition W.B.
saunders conany Philadelphia 1982 with Dar Al – Qiblah for Islamic
Litaratrue Jaddah Saudi Arabia 1983 Page viiic Limited Edition.
(۳) Moore Keith L zindani Abdul – Majeed
A. Ahmed Mustafa A The Quran and Modern science – correlation studies
Islamic Academy for scientific Resersh Makkah Saudi Arabia. Reprinted by
World Assembly of Muslim Youth (WAMY) USA. 1990ISBN 0-9629236-0-6.
collection of papers presented at symposium sponsored by the muslim
students Association Uninersity of Illiohs May 1990.
(۴) Moore Keith L Johnson E. Marshall:
persaud T.V.N. Goeringer Gerald c. Zindani Abdul – Majeed A. and Ahmad
Mustafa A Human Development as Described in the Quran and Sunnh
commission on scientific of the Qurdan and sunnah Muslim World Leage
Makkah Al – Mukarramah Saudi Arabia 1992 ISBN 0-9627236-1-4 collection
of papers that were originally presentd in the firt international
conferece in scientific signs of the Quran and sunnah held in Islamabad
Pakistan 1987 and after some modifications and development presented in
their present from in Dakar sengal in July 1991.
۵٫ انه الحق. هیئت اعجاز علمی، رابطه العالم الاسلامی، مکه مکرمه ۱۴۲۰ هـ. ق.
۶٫ گری میلر، فصلنامه پیام جاویدان، شماره ۹، سال سوم، مقاله ی: قرآن شگفت انگیز.
۷٫ کید مور و وی. ان پرساود، جنین شناسی کاربردی.
۸٫ موریس، بوکای، تورات، انجیل، قرآن و علم، ترجمه دکتر دبیری، چاپ تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
منبع: جمعی از اندیشمندان؛ (۱۳۸۶)، ویژگی
های سیره ی پیامبر اعظم «ص»: مجموعه مقالات بیستمین کنفرانس بین المللی
وحدت اسلامی، تهران: مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی– معاونت فرهنگی

نویسنده: دکتر عبدالکریم بی آزار شیرازی، رئیس دانشگاه مذاهب اسلامی

گفت‌وگو درباره مطلبی که خواندید

آدرس ایمیل شما منتشر نمی‌شود.