نگاهی به پشت پرده حضور میسیون آمریکایی در ایران (بخش پایانی)
ادیان نیوز: در یاددشت قبل برخی از وجوه مختلف حضور میسیون آمریکایی در ایران بازگو شد که نشان دهنده ماهیت حقیقی و وابستگی عناصر شناخته این میسیون به دولت آمریکا بود. در نوشتار حاضر برخی دیگر از ابعاد پنهان میسیون آمریکایی مانند محوریت آن ها در اجرای طرح های ضد اسلامی چون کشف حجاب بررسی شده استمبارزه بـا اصل اسلامی«حجاب بانوان»، از جمله اموری بود که توسط این مدارس، به شدت تعقیب می‌شد. هانری رنه دالمانی، مأمور فرانسوی، که در صدر مـشروطه ایـران را سیاحت کرده است، ضمن اشاره‌ی انتقاد آمیز به پوشش بانوان ایرانی و پرهیز آنان از اختلاط با نامحرمان (که مـانع التذاذ جنسی و بوالهوسی‌های او و همفکرانش بوده است) از نقش مدرسه‌ی آمریکایی تهران در رفع تدریجی حجاب چنین سخن می‌گوید: «در هرحال زنان روشنفکر هـم نـمی‌توانند خـود را از این رسوم زحمت‌آور برکنار نمایند. خوشبختانه از وقتی که مدرسه آمریکایی و مدرسه ریـشارد خـان فرانسوی در تهران تأسیس شده است پاره‌ای از دختران با روی باز در کلاس درس حاضر می‌شوند ولی در کوچه با همان چـادر رفـت‌وآمد مـی‌نمایند. یکی از این دختران که پدر نداشت و در مدرسه آمریکایی تربیت‌یافته بود شجاعتی از خود بروز مـی‌داد و بـدون چـادر در کوچه و خیابان حرکت می‌کرد و مردم هم او را آقا کوچولو می‌نامیدند. این دوشیزه در آزادی‌‌خواهی پیشقدم شد و احـساسات زنـان را تـحریک کرد، به‌طوری‌که همه مایل بودند از او تقلید کنند ولی نمی‌توانستند آشکارا با این رسوم معمولی و خـرافات مـبارزه نمایند.» تأثیر افکار و القائات ضد اسلامی این مدرسه روی دختران و زنان مسلمان ایرانی را می‌توان، در مـقالات مـجله «عالم نسوان» مشاهده کرد که از مهر ۱۲۹۸ تا ۱۳۱۳ ش. تحت نظر «مجمع فارغ التحصیلان مدرسه عالی اناثیه آمـریکایی ایـران» در پایتخت ایران اسلامی منتشر می‌شد.
آراء و نظریاتی که در این مجله منعکس می‌گشت در طیفی همه جانبه و متأثر از تـحولات بـین‌المللی بـود و بیشتر در جهت همسوسازی خانواده ایرانی با الگوی غربی آن تلاش می‌کرد. در اولین شماره از سال هشتم مـجله مـی‌خوانیم: «از آنجایی که تکلیف هر زن متمدن، دقت در طرز لباس و حسن انتخاب آن می‌باشد. این مـجله نـهایت سـعی و اهتمام را بذل می‌نماید که در هر شماره، یکی دو نمونه با طرزی مطبوع و اسلوبی مرغوب از روزنامجات آمریکا و اروپا اخذ نـموده، به ضـمیمه‌ی دسـتورهای لازمه مناسب هر فصل، به نظر خانم‌های محترمه برساند. اخبار ترقی نسوان و خدمات آنان در کـل جهان، خصوصا ایران … » مجله با آب‌وتاب از پیـشرفت زنـان اروپا، ژاپن و هندوستان و ترکیه و مصر زیر سـلطه فرهنگی و سیاسی بریتانیا در(بـه اصـطلاح) مسیر تمدن و تساوی مطلق با مـردان سـخن گفته و به زنان ایرانی سرکوفت می‌زد که چرا از قافله ترقی عقب مانده‌اند؟! مبارزه با اصـل حـجاب نیز یکی از اساسی‌ترین مباحث مـجله عـالم نـسوان را تشکیل می‌داد که بـا روی کـارآمدن رضا شاه و در سایه‌ی داغ و درفـش او فـضا برای تعقیب جدی این امر باز شده بود.
در واقع می‌توان این نشریه و کسانی که آن را منتشر می‌کردند را یکی از مشوقین رضا پهلوی در اجرای کشف حجاب دانست. مبلغان آمریکایی، در تبلیغات خویش بر ضد اسـلام، اساسا یـکی از نخستین مطالبی را که مطرح می‌ساختند، تبلیغ بر ضد حجاب بود. محمود تجریشی، از دمکراتهای عصر مشروطه، در شرح ماجرای گفت‌وگویش با رئیس مدرسه آمریکایی شمیران که مبلّغ دین مسیحیت بود نقل می‌کند که مبلّغ مزبور (پس از آنکه قـرار شـد هر یک بـه انتقاد از پیامبر دیگری بپردازند) در بدو سخن، به عنوان انتقاد از پیامبر اسلام انتقاد درباره‌ی حجاب نمود که مانع از سعادت اجتماعی بشر است.
میرزا حـسن جابری اصفهانی در رساله‌ی معجزات کلام اللّه می‌نویسد: «بر هوشمندان پنهان نیست مدارس آمریکایی تـأسیس نـشد جـز برای گمراه نمودن اطفال و انحرافشان از دین اسلام و چندانکه سعی نمودند رخنه‌ای نیافتند؛ ناچار شتافتند و بر احکام اسلام نظیر جهاد و زن را تا چهار گـرفتن و خـریدن غلام و کنیز خورده گرفتند…» عین السلطنه نیز در خاطرات خویش، بخش حوادث ۱۲ جـمادی الثـانی ۱۳۱۳ق، ضمن اشاره به مدارس،کلیساها و بیمارستان‌های متعدد میسیون آمریکایی در تهران و شهرهای مختلف ایران و رونق بیمارستان‌های آن، می‌نویسد: «غالب ارمنی‌ها، بلکه تعدادی از مسلمان‌ها را پروتستان کرده‌اند … خیلی شیّاد و شیطان هستند، خصوصا زن‌های تـارک دنـیای آنها.» اهلیت تبشیری مدارس آمـریکایی در ایران، بر اهل نظر، به‌ویژه عالمان آگاه دینی، روشن بود و بـی‌جهت نـیست که (به گزارش میرزا حسن جابری اصفهانی) شخصیتی چون آیت اللّه شیخ مرتضی ریزی، فقیه وارسته و صاحبدل اصفهان در عصر قاجار و مشروطیت، دربارهء آمریکا و تکاپوی قـشون فـرهنگی آن در ایـران، می‌گفت: «آمریکا تخمدان کفر است!»
در همین راستا، مراجع بزرگ تقلید، همچون آیت اللّه العظمی آقا سید ابـو الحسن اصفهانی، در گفت‌وگو با مقامات ایران، خواستار تعطیلی مدارس خارجی (به‌ویژه مدارس آمریکایی) در ایران بودند و حتی دولت را در صورت تعلل به برپایی قیام معترضانه‌ی ملّی، تهدید مـی‌کردند. بی دلیل نیست که ویبرت بلوشر، سفیر آلمـان در ایـران، می‌گوید: «مهمترین عامل از عوامل نفوذ آمریکا هیئت مبلغین مسیحی آمریکایی بود. چرا که این مبلغان با آوردن مدارس تبشیری به عنوان تحفه فرنگ زمینه ساز نفوذ فکری و فرهنگی شدند.»
منبع: انجمن رهپویان هدایت