روایتی از زندگی شیعیان در سنی‌ترین استان عراق
استان نینوی یکی از استان های بزرگ عراق است که مرکز آن شهر موصل می باشد و در شمال این کشور قرار دارد، جمعیتی بالغ بر سه و نیم میلیون نفر در استان نینوی زندگی می کنند. بخش اعظم استان نینوی از جمله شهر موصل نزدیک به دو سال است که در اشغال گروه تروریستی داعش قرار دارد. صدها هزار تن از شیعیان عراق در استان نینوی زندگی می کنند که چندان شناخته شده نیستند و کمتر نامی از آنها در رسانه ها برده می شود؛ این شیعیان بیشتر از دو قومیت ترکمان و شبک هستند.
شیعیان شهر موصل
شهر موصل به صورت تاریخی از مناطق زندگی شیعیان نمی باشد، اما در طول تاریخ معاصر تعدادی از شیعیان اکثرا ترکمان و نیز شبک به شهر موصل مهاجرت کردند. این شیعیان مهاجر در محلات شرقی و جنوبی شرقی شهر موصل زندگی می کردند و برای خودشان مسجد و حسینیه داشتند. شیعیان شهر موصل بعد از اشغال عراق، بارها هدف حملات تروریست ها قرار گرفتند تا اینکه پس از اشغال این شهر توسط داعش، مجبور به ترک شهر موصل شدند و اموال و منازل این شیعیان توسط داعش به جرم شیعه بودن مصادره شد.
شبک های عراق
“شبک” قومیتی است که در رسانه ها چندان به مسائل آن پرداخته نمی شود و نامی از این قومیت عراقی در سرتیتر اخبار به چشم نمی خورد، برای همین جنایت های داعش در حق این قومیت بازتاب چندانی در رسانه ها پیدا نکرد و این جنایت ها، اعتراض چندانی در داخل و خارج از عراق در پی نداشت.
شبک ها یکی از اقوام عراقی هستند که استان نینوی در شمال عراق محل زندگی اصلی آنها می باشد. شبک ها اقلیتی کوچک از مردم عراق هستند که بیشتر در منطقه سهل نینوی در استان نینوی زندگی می کنند، اقلیتی که برخی می گویند تعدادشان به ده ها هزار نفر می رسد، اما فعالان قوم شبک سخن از ۳۵۰ هزار نفر شبکی می زنند که در ۶۴ روستا در منطقه سهل نینوی و شهر موصل زندگی می کنند.
منطقه سهل نینوی در نزدیکی شهر موصل که محل زندگی شیعیان شبک عراق استشبک ها زبان خاصی دارند و عادات و تقالید آنها از عرب ها، کردها و ترکمان های عراق متفاوت است، اما همه آنها مسلمان هستند و هشتاد درصد شبک ها شیعه و باقی آنها از اهل سنت هستند، البته برخی از شبک ها تحت تاثیر برخی از مفاهیم طریقت های صوفیه به خصوص طریقت بکتاشیه قرار گرفتند که این مساله در آداب و رسوم آنها به چشم می خورد.
شیعیان شبک در زمان رژیم صدام متحمل ظلم های زیادی شدند، آنها به دلیل مذهب و قومیت شان به شدت تحت فشار این رژیم بودند. رژیم صدام سعی در تغییر بافت جمعیتی مناطق شبک نشین استان نینوی داشت، به همین دلیل این رژیم علاوه بر سکونت دادن عرب ها در مناطق شبک نشین، در دهه هشتاد میلادی بیست روستای شبک نشین را هم تخریب کرد.
حتی رژیم صدام در سال ۱۹۸۸ قصد داشت که شیعیان شبک عراق را به بهانه ایرانی الاصل بودن، از عراق به سوی ایران اخراج کنند، اما این رژیم از این تصمیم خود منصرف شد.
دسته عزاداری شیعیان شبکحمله داعش به شیعیان شبک
در سال ۲۰۱۴ میلادی و پس از سقوط شهر موصل، روستاهای شبک نشین در اطراف این شهر هدف حملات وحشیانه گروه تروریستی داعش قرار گرفتند تا قومیت شبک در عراق از بین برود. حملات داعش به مناطق شبک نشین به دو دلیل بود، اول اینکه بیشتر مردم شبک از شیعیان بودند و دیگر اینکه برخی شبک ها را جزو کردها می دانستند.
شهر موصل به صورت ناگهانی به دست داعش افتاد، به همین دلیل مناطق شبک نشین اطراف شهر موصل هم به دلیل سقوط سریع این شهر و نداشتن آمادگی مردم شبک برای مقاومت، به سرعت سقوط کرد.
با وجودی اینکه بیشتر ساکنان مناطق شبک نشین پیش از اشغال این مناطق به دست داعش، منازل خود را ترک کردند، اما اشغال سریع مناطق شبک نشین باعث شد که صدها تن از اهالی شیعه این مناطق، به اسارت داعش دربیایند، اسرایی که تاکنون از آنها خبری در دسترس نیست و داعش نیز به دلایل مختلف، اطلاعاتی از آنها بروز نمی دهد.
آواره شدن شیعیان شبک
شیعیان شبک پس از حمله داعش و آوارگی از منازل خودشان به سوی اقلیم کردستان مهاجرت کردند و بیشتر آنها پس از چندی به شهرهای جنوبی و مرکزی عراق که محل زندگی شیعیان این کشور می باشد، رفتند و هم اکنون در آنجا ساکن هستند.
آوارگی شیعیان شبک عراقی پس از حمله داعشپیوستن شبک ها به حشدالشعبی
مردان شیعه شبک پس از سقوط شهر موصل، همگام با بقیه اقشار عراق برای نبرد با داعش به بسیج مردمی عراق(حشد الشعبی) پیوستند، نیروهای شبکی حشد الشعبی در عملیات های زیادی در عراق بر ضد داعش شرکت داشتند و تاکنون صد ها تن از آنها در نبرد با این گروه تروریستی به شهادت رسیدند.
گردان های نظامی شیعیان شبک که جزو گروه های حشد الشعبی هستند، هم اکنون برای آزادی مناطق شیعه نشین اطراف موصل آماده می شوند و آنها برای حضور در عملیات آزادی شهر موصل و مناطق اطراف آن اصرار دارند.
ترکمان ها سومین قومیت بزرگ عراق هستند که جمعیت آنها تا سه میلیون نفر هم برآورد شده است. محل زندگی ترکمان های عراق بیشتر در شمال این کشور به خصوص استان های کرکوک و نینوی می باشد و حدودا نیمی از ترکمان های عراق شیعه مذهب هستند.
ترکمان های شیعه استان نینوی در شهر موصل و روستاها و شهرهای نزدیک به این شهر زندگی می کنند. در اطراف شهر موصل، حدود هفتاد روستای ترکمان نشین وجود دارد که بیشتر ساکنین این روستاها از شیعیان ترکمن هستند، این روستاها پس از سقوط شهر موصل، به دست گروه تروریستی داعش اشغال شد.
تلعفر؛ شهر شیعه نشین عراق
شهر تلعفر یکی از شهرهای بزرگ شیعه نشین استان نینوی است که حدود هفتاد کیلومتر از شهر موصل فاصله دارد و حدود ۳۰۰ هزار نفر در این شهر زندگی می کنند. بیشتر اهالی شهر تلعفر از ترکمان های عراق هستند و بیش از نیمی از ساکنان این شهر از شیعیان می باشند. در شهر تلعفر مساجد و حسینیه های زیادی برای شیعیان این شهر وجود دارد، به همین دلیل القاعده و سپس داعش عملیات های تروریستی زیادی را در شهر تلعفر بر ضد شیعیان انجام دادند.
گروه تروریستی داعش پس از اشغال شهر موصل به سرعت به شهر تلعفر هم حمله کرد، با وجود اینکه نیروهای پلیس شهر تلعفر و مردم این شهر چند روزی توانستند در مقابل حملات نیروهای داعش به شهر تلعفر مقاومت کنند، اما این نیروها به دلیل نرسیدن کمک از سوی دولت عراق و خطر کشتار مردم شهر تلعفر مجبور به عقب نشینی از این شهر شدند.
تخریب حسینیه شیعیان شهر تلعفر به دست داعشآوارگی شیعیان ترکمان عراق
شیعیان ترکمان پس از اشغال مناطق زیادی از استان نینوی مجبور به ترک منازل خود شدند و بیشتر آنها هم اکنون در مرکز و جنوب عراق زندگی می کنند. بسیاری از جوانان شیعه ترکمان که آواره شدند، به حشد الشعبی پیوستند و گردان های رزمندگان شیعه ترکمان در عملیات های حشد الشعبی در مناطق مختلف عراق شرکت کردند.
حضور حشدالشعبی در عملیات آزادی موصل
با توجه به اینکه تعداد زیادی از مردان آواره شیعه استان نینوی پس از سقوط این استان به دست داعش، به نیروهای حشد الشعبی پیوستند، حضور نیروهای حشدالشعبی در عملیات آزادی استان نینوی و شهر موصل از دست داعش، مساله ای منطقی و ضروری به نظر می رسد.
جوانان شیعه استان نینوی به دنبال این هستند که مناطق سکونت خود را با کمک حشد الشعبی از دست داعش آزاد و با همراهی حشد، امنیت این مناطق شیعه نشین را پس از آزادی حفظ کنند، این قضیه، مساله ای نیست که گروه ها و جریان های سیاسی دیگر امکان جلوگیری از آن را داشته باشند.