مارتوما اودو ، روحانی، شاعر و فیلسوف

عشق
به عدالت جویی و رسیدگی به آلام و تیره روزی مردم آن زمان، از وی شخصیتی
والا و دوست داشتنی به وجود آورد. به همین سبب در چهارم ایلول (سپتامبر
۱۸۹۰) به سمت متروپولیتن منطقه سلماس و توابع آن منصوب شد. با گذشت قریب به
دو سال، مصادف با اول می ۱۸۹۲، علاوه بر سمت متروپولیتن سلماس، عنوان اسقف
شهر اورمیه نیز به وی اعطا شد.

کوشش
در جهت یکنواخت نمودن هجی لغات زبان آشوری که مسیونرهای مسیحی اورمیه هر
یک به سلیقه خود، ‌دخل و تصرفاتی در آن به عمل آورده بودند، از جمله خدمات
ایشان است.

در
سال ۱۹۱۷، هنگامی که دشمنان آذربایجان ایران را از همه سو مورد تهدید قرار
داده بودند و آشوریان و دیگر مسیحیان اورمیه و سلماس در ایام پراضطرابی به
سر می بردند،‌ انجمن های ملی و کمیته های محلی طی اجتماعاتی تصمیم گرفتند
تا هیاتی را مامور مذاکره با نماینده دولت ایران و سران متفقین که در قفقاز
مستقر بودند، بنمایند. قرعه به نام مارتوما اودو افتاد و معظم له به اتفاق
اسقف ایلیا (مار ایلیا ابراهیمی آردو آغاج) اسقف کلیسای ارتدکس و کشیش
اسحاق ملک یونان از رهبران کلیسای پروتستان به این ماموریت اعزام گردید.

در
۱۹۱۸، پس از تخلیه اورمیه و مهاجرت دسته جمعی آشوری ها، اسقف توما حاضر به
ترک شهر نگردید و همچنان به انجام وظایف دینی و سرپرستی آن عده از آشوریان
که به کلیسای ایشان پناه آورده بودند، مشغول شد. ترکان عثمانی و اشرار پس
از ورود به صحن کلیسا، او را به ضرب گلوله به شهادت رساندند. ماجرای به قتل
رسیدن مارتوما اودو را این طور نقل کرده اند:

در
۳۱ ژوئیه ۱۹۱۸، پس از آن که ارشد همایون رئیس شهربانی وقت اورمیه که از
جانب ترکان عثمانی به این سمت منصوب شده بود، ‌همراه با غنائم لازاریست های
کاتولیک را ترک نمود، یک تفنگچی از اهالی روستای بالو وارد کلیسا شد و با
تهدید مطالبه پول و طلا نمود. مارتوما جلو رفت و به حالت اعتراض به او
فهماند که با بودن ارشد همایون دیگر وجهی در بساط باقی نمانده است. اما آن
سارق مسلح چون از دریافت پول و جواهر ناامید گردید، اسقف توما را هدف
قرارداده و به وی شلیک کرد. اسقف که از ناحیه سر و صورت به شدت مجروح شده
بود، دو روز بعد به بیمارستان آمریکایی شهر انتقال یافت و در آنجا در اثر
جراحات وارده و فقدان دارو و پزشک و ضعف فوق العاده جسمانی جان به جان
آفرین تسلیم نمود و به جامعه شهدای آشوری پیوست.

اسقف
توما از بزرگترین نویسندگان، ‌شاعران و فیلسوفان آشوری قرن حاضر است. از
آن فقید تالیفات متعددی به زبان آشوری باقی مانده که تعدادی از آنها در
چاپخانه متعلق به میسیون لازاریست شهر اورمیه به انتشار رسیده اند. ایشان
به زبان فرانسه، لاتین و عربی تسلط فوق العاده داشت و بزرگترین فرهنگ زبان
آشوری به آشوری قرن اخیر را تدوین و تنظیم نمود.

مارتوما شیفته آثار لافونتن شاعر و داستانسرای معروف فرانسوی بود.