شرق‌شناس اتریشی؛ مترجم قرآن و دیوان حافظ
پورگشتال»( Joseph von Hammer-Purgstall) از شرق‌شناسان به نام اتریشی است
که در طول زندگی خود کتب مختلفی را درباره کشورهای شرقی تاریخ و فرهنگ
آنها نگاشت و آثار زیادی را نیز به زبان آلمانی ترجمه کرد.
هامر پورگشتال متولد شهر «گراتس» اتریش در سال ۱۷۷۴ است. پدر او از
مقامات عالی رتبه شهر گراتس بود و پس از آنکه تحصیلاتش را به پایان رساند
به عنوان دیپلمات و مترجم مدتی را در امپراطوری عثمانی(ترکیه امروزی) و مصر
سپری کرد. پورگشتال در دوران تحصیل خود به آموزش زبان‌های عثمانی، عربی و
فارسی پرداخت و همچنین پس از آن در آکادمی‌های مختلف شرق‌شناسی در اروپا
فعالیت‌های مختلف علمی و پژوهشی داشته است.
در اینجا باید به این نکته اشاره کرد که شرق شناسی در آلمان و اتریش
دارای پیشینه و سنت متفاوتی است، در اتریش به واسطه رویارویی‌های متعدد بین
امپراطوری هابسبورگ (امپراطوری اتریش) و امپراطوری عثمانی در این رشته
بیشتر به تحقیقات پیرامون مسائل مربوط به عثمانی پرداخته می‌شد و
شرق‌شناسی(Orientalistik) بیشتر تحت عنوان عثمانی‌شناسی (Osmanistik)
خلاصه می شد. تفاوت دیگر این بود که در اتریش به واسطه همین درگیری‌ها و
رویارویی‌ها، شرق‌شناسی به عنوان یک رشته آکادمیک و مستقل زودتر شکل گرفت
تا در آلمان .
اما هامر پورگشتال فقط به ادبیات، فرهنگ و تاریخ عثمانی بسنده نکرد و
دامنه وسیعی از متون و مسائل مرتبط به فرهنگ خاور نزدیک را مورد مطالعه
قرار داد.
ترجمه اشعار حافظ
به
گزارش مجله وابسته به بنیاد فرهنگی زالتسبورگر فولکس کولتر(Salzburger
Volkskultur) در اتریش او سال ۱۸۱۲ مجموعه‌ای منتخب از بهترین اشعار حافظ
را که خود به زبان آلمانی ترجمه کرده بود، منتشر می‌کند و گویا به واسطه
این ترجمه بوده است که گوته، ادیب شهیر آلمانی به حافظ علاقه‌مند می‌شود و
تحت تأثیر آن «دیوان غربی – شرقی» را به رشته تحریر در می‌آورد. او همچنین
داستان‌هایی را از مجموعه «هزار و یک شب» نیز به آلمانی ترجمه می‌کند.
او را از حیث تعداد آثاری که تالیف یا ترجمه کرده است، می‌توان یکی از پرکارترین شرق‌شناسان آلمانی‌زبان به شمار آورد.
ترجمه قرآن
پورگشتال
علاوه بر آثار متعدد ادیبان و اندیشمندان شرقی به متن مقدس مسلمانان، قرآن
نیز پرداخته است. او به خاطر آشنایی با زبان عربی، قرآن را مستقیم از این
زبان به آلمانی ترجمه کرده است.
اما ترجمه او ترجمه کاملی نیست و تعدادی از سوره‌های قرآن را به انتخاب
خود ترجمه کرده است و همه آنها را نیز یک‌جا در یک مجموعه منتشر نساخته
است.
در کتاب «اسناد یازدهمین کنگره آلمان شناسی در پاریس» اشاره شده است که
بخشی از ترجمه قرآن او در مجله ادبی «Neuen Teutschen Merkur» (مجله ای
ادبی که در وایمار آلمان منتشر می‌شد) تحت عنوان «تلاش هایی برای ترجمه
منظوم و قافیه مند قرآن» بین سال‌های ۱۸۰۷ و ۱۸۰۹ به چاپ رسیده است. اما
ترجمه‌های دیگری از او در مجلات و کتب مختلف دیگر نیز چاپ شده است.
آشنایی وی به ظرافت‌های شعری ادبیات عرب بیشتر بر ساختار زبانی تأکید دارد و
گویی ناظر به آرزویی است که گوته نسبت به ترجمه شعرگونه قرآن داشته است.
منبع: ایکنا