پنجاهمین سالگرد اشتباه تاریخی کلیسای کاتولیک است؛ تصمیم پاپ پل ششم مبنی
بر ممنوعیت سنتی استفاده از وسایل ضدبارداری و اعلام آن در منشور زندگی
بشری (Humanae Vitae). نتیجۀ کوتاهمدت این تصمیم بحران اقتدار درون کلیسا
بود. دهها میلیون کاتولیک برای نخستین بار با آموزههای آن ضدیت ورزیدند و
دهها هزار کشیش مشوق بیان این ضدیت با زبانی کموبیش رمزگونه شدند. نتیجۀ
این تصمیم در درازمدت بسیار بدتر و گستردهتر بود. در طی دهههای گذشته،
در جهانِ در حال توسعه، از منشور زندگی بشری که توسط پاپ پل ششم منتشر شد
برای توجیه سیاستگذاریهای ممنوعیت وسایل ضدبارداری استفاده شد؛ حکمی که
باعث شد دهها هزارنفر به سوی مرگ ناشی از ایدز بروند؛ مرگهایی که
اجتنابپذیر بود.
در حالی که زنان کاتولیک در کشورهای ثروتمند این منشور را بهکلی نادیده
میگرفتند، زنان در کشورهای در حال توسعه چنین گزینهای نداشتند؛ چراکه
کلیسا بر سیاستمداران کشورهایی که عمدهترین حامی مراقبتهای بهداشتی در
افریقا بودند فشار میآورد و این یعنی قربانیان این منشور غربیهایی
نیستند که با صدای بلند و در ملأ عام آن را رد میکنند؛ قربانیان زنان
کشورهای جنوبی جهان هستند که از دعویهای کلیسا دفاع میکنند.
در جهان، در هر سال تقریباً ۱۰۰ میلیون بارداریِ ناخواسته رخ میدهد و اکثر
قریب به اتفاق این بارداریها در مکانهایی رخ میدهد که زنان به وسایل
ضدبارداری دسترسی ندارند. حدود ۵۶ میلیون از تعداد کل بارداریهای ناخواسته
سقط جنین میکنند. سقط جنین عملی است که آموزههای کاتولیکی آن را بسیار
نزدیک به قتل میداند و این آماری است که پاپ پل ششم باید بابت گناه آن سهم
بزرگی را متحمل شود.
با این حال نمیتوان گفت که قصد و نیت این منشور بدخواهانه یا شر بوده است.
اگر با نگاهی خیرخواهانه آن را بخوانیم برای این منشور، به لحاظ فلسفی،
تمایز میان کنترل موالید با روش طبیعی یا مصنوعی، اهمیت دارد. در عمل میان
روش جلوگیری از بارداری که اغلب همیشه کار میکند و روش دیگری از پیشگیری
که نیاز است در آن همه چیز درست پیش برود تفاوت وجود دارد. درست است که
امروز روش تنظیم خانواده از راه شناخت دورۀ باروری زن، در بازار با استفاده
از دماسنج و اپلیکشنهای گوشی هوشمند در معنای توانمندسازی زنان به فروش
گذاشته میشود، اما یک نسل کامل از زنان کاتولیک این روش را در دهۀ ۱۹۶۰،
در زمانی که تلاش میکردند به آموزههای مذهبی عمل کنند شناخته بودند و
دختران و نوادگان دختر آنان هنوز این روش را میشناسند. این از آن دسته
دانشهاست که نمیتوان آن را یاد نگرفت.
به نظر میرسد که تمایز میان روشهای مؤثر و غیرمؤثر در جلوگیری از بارداری
برای کلیسای کاتولیک در آن زمان مسئلۀ خیلی مهمی نبوده است چراکه این
اعتقاد وجود داشت که معنا و هدف رابطۀ جنسی، بارداری و تولید مثل است و
زوجها حق واقعی در تصمیمگیری بر باروری و تعداد موالیدشان نداشتند.
بنابر این باور، باروری کارِ خداوند بود و کار کلیسا که ادعا میکرد
میداند خداوند چه میخواهد. ممکن است پاپ به تصمیمگیری متقابل اعتقاد
داشته باشد اما در پایان مشخص شد که او نمیتواند این را عملی کند. در واقع
زنان به باروری خودشان اعتماد ندارند و نتایج و عواقب آن شدت عمل که ۵۰
سال پیش در منشور پاپ پل اعلام شد رنجی عظیم و اجتنابناپذیر شده است.