اسلام‌هراسی در فیلم‌های مستند غربی
به گزارش ادیان نیوز، عباس عیسی‌زاده –
دانشجوی دکتری دانشگاه تهران: تا کنون فیلم‌های مستند بسیاری در باره اسلام
تولید شده است. عمده آنها به‌رغم استفاده نمایشی از برخی قواعد سبک مستند (از جمله
رعایت دقت، انصاف و بی‌طرفی و نیز به‌کارگیری کارشناسان خبره و شواهد و مدارک محکمه‌پسند)،
سزاوار عنوان مستند نیستند و «سبک متوهمانه» یا «پارانویایی» بیشتر برازنده آن‌هاست؛
زیرا اغلب با اغراق، بدگمانی بی‌پایه و اساس و تئوری توطئه همراه هستند و هدف اصلی‌شان
تثبیت این نکته در ذهن مخاطب غربی است که: «ما درگیر جنگی تمام‌عیار هستیم که اساس
و بنیان تمدنمان را به‌خطر انداخته است»!
این فیلم‌ها با پخش تصاویری خاص، مسلمانان
را به منزله خطر و تهدید معرفی می‌کنند؛ تصاویری که بر شاخص‌های ظاهری عجیب مسلمانان
[از منظر غربی‌ها]، مانند روسری، عمامه یا ریش، نحوه متفاوت عبادت آنان (خم و راست
شدن هنگام عبادت دسته‌جمعی) و در یک کلام، سبک زندگی نامتعارف و بدوی آنها نظیر زورگویی
و ظلم به زنان تأکید دارد!
در ایالات متحده حتی سازمان‌هایی رسمی برای
ساختن فیلم‌های ضداسلامی وجود دارد که یکی از آنها «مؤسسه کلاریون» در نیویورک است
که رسالت خود را آشکارا، تولید و توزیع مستندهای هشداردهنده درباره خطر و تهدید اسلام
بنیادگرا اعلام می‌کند. بین سالهای ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۱ میلادی، کلاریون سه فیلم مشهور با نامهای دغدغه: «جنگ
اسلام رادیکال علیه غرب»،۱ «جهاد سوم»۲ و
«ایرانیوم»۳ تولید نمود که ما در این نوشتار به بررسی مختصر فیلم
مستند دغدغه بسنده می‌کنیم:
این مستند با بهانه قرار دادن حوادث تروریستی
۱۱ سپتامبر
۲۰۰۱ در
نیویورک، ۱۱ مارس ۲۰۰۴ در مادرید و ۷ جولای
۲۰۰۵ در
لندن، در مورد خطر «اسلام جهادی» به غربی‌ها هشدار می‌دهد؛ یک فلسطینی که صورتش را
با چفیه‌ای منقش به عبارات عربی پوشانده و کلاشینکف خود را به سمت بینندگان نشانه رفته
است، تصاویری پراکنده از هلال‌ها، ستارگان قرمز، القاعده، حماس و حزب‌الله و سپس ظاهرشدن
نقل‌قولی از فیلسوف محافظه‌کار، ادموند برک، مبنی بر این که: «برای پیروزی شیطان تنها
کافی است که انسان‌های خوب هیچ کاری نکنند…» و این‌چنین فیلم دغدغه آغاز می‌شود تا
با معرفی اسلام به‌مثابه خطرناک‌ترین نیروی موجود در جهان پس از سقوط نازیسم، تهدید
جهاد اسلامی را به جهانیان گوشزد کند.
در این فیلم که با محوریت مسأله فلسطین ساخته
شده است، قطعه‌هایی از سخنان سران اسلامی، فعالان فلسطینی و برخی افراد تندرو در توجیه
جهاد با یکدیگر تلفیق شده و جهاد اسلامی (تروریسم، از نگاه سازندگان) در تقارن با هولوکاست
قرار گرفته است. صحنه‌های هولناک هولوکاست پس از سلسله تصاویر کمپ‌های تمرینی حماس
و حزب‌الله، اسامه بن‌لادن، سیدحسن نصرالله و رهبران ایران به نمایش درمی‌آید. همچنین
برشهایی از رجزخوانی‌های ضدآمریکایی و ضداسرائیلی گروه‌های جهادی با تکه فیلم‌هایی
قدیمی از هیتلر و آلمان نازی و تصاویر ۱۱ سپتامبر و دیگر حوادث تروریستی با هم ترکیب شده‌اند
تا ضمن ایجاد تناظر میان تهدید اسلامی [ادعاییِ] معاصر و خطر نازی‌ها در زمان جنگ جهانی
دوم، اسلام را مقصر اصلی تمامی رویدادهای خشونت‌بار اخیر قلمداد کنند!
به طورکلی «دغدغه» که اثری است سطحی، سخیف
و فاقد هرگونه ارزش هنری، سعی دارد تا با گره زدن یک آموزه، شخصیت، ارزش، هنجار یا
آرمان اسلامی با رفتارهای خشن، غیرانسانی، توجیه‌ناپذیر و نفرت‌زا، موجبات تداعی این
دو و آثار متعاقب و قهری آن را در ذهن و نفس مخاطب فراهم آورد تا او هر بار با دیدن
و یا شنیدن یکی، به صورت ناخودآگاه، به دیگری انتقال یافته، ذهن و روانش درگیر شود؛
هدفی که شوربختانه تا حد زیادی در نیل به آن موفق است.
نکته تأسف‌برانگیزتر این که چنین فیلم‌هایی
مورد حمایت همه‌جانبه دولتی و سیاسی و حتی بسیاری از گروه‌های غیررسمی و خصوصی قرار
می‌گیرند؛ برای مثال در سال ۲۰۰۸ همزمان با هفتمین سالگرد حادثه ۱۱ سپتامبر،
۲۶ میلیون
نسخه از فیلم دغدغه به عنوان ضمیمه رایگان ۷۰ روزنامه سراسری آمریکا از جمله نیویورک‌تایمز توزیع
شد! علاوه بر این، در کنگره ایالات متحده و نیز بسیاری از دانشگاه‌ها، کلیساها و کنیسه‌های
این کشور به نمایش درآمد و بارها از شبکه تلویزیونی فاکس‌نیوز بر روی آنتن رفت. همچنین
از طریق اینترنت و سایت‌هایی همچون یوتیوب و نت‌فلیکس به‌آسانی در دسترس کاربران قرار
گرفت. به طورخلاصه، همگان دست به دست هم دادند تا این فیلم در سرتاسر آمریکا دیده شود؛
زیرا آنچه «دغدغه» به‌تصویر می‌کشید، کاملاً در راستای دیدگاه طبقه حاکم این کشور نسبت
به اسلام و در جهت اهداف و دغدغه‌های سیاسی آنان قرار داشت.
۱٫
Obsession: Radical Islam’s War against the West
۲.
The Third Jihad
۳.
Iranium
منابع:
شرف‌الدین، سیدحسین و سیدمهدی گنجیانی. ۱۳۹۲٫ «هالیوود و توطئه اسلام‌هراسی». معرفت فرهنگی اجتماعی
۴(۴): ۹۹-۱۲۵٫
Stein, Arlene, and Zakia Salime. ۲۰۱۵. “Manufacturing
Islamophobia.” Journal of Communication Inquiry ۳۹(۴): ۳۷۸-۳۹۶.