نظرات اندیشمند مصری «حامد حفنی داود» در تقریب مذاهب

به گزارش ادیان نیوز، یکی از اندیشمندان مصری که از معتقدین به تقریب مذاهب اسلامی است، حامد حفنی داود است که از علمای زبان‌شناس و استاد دانشگاه عین شمس قاهره بود؛ وی با این‌که از اهل سنت است ولی در مقالاتی با انصاف برخورد کرده و در مقابل اتهاماتی که به شیعه زده شده، از شیعه دفاع کرده است و برای برخی کتاب‌های شیعی مقدمه نوشته است که در کتاب «نظرات فی کتب الخالده» آمده است.

او در این کتاب نشان داده است که تقیدی به یک مذهب ندارد و همه مذاهب را به شرط اعتدال، اهل نجات می‌نامد و روایت ۷۳ فرقه را به یک فرقه منتسب نمی‌کند.[۱]

در یکی از آثارش با نام «مع احمد امین» به نقد دیدگاه‌های نادرستِ احمد امین درباره شیعه پرداخته است؛ وی در نامه‌ای که به منظور تقدیر از کتاب «عبدالله بن سبأ» نوشته علامه عسکری، نوشته است آورده: «خلال سیزده قرنی که از حیات تاریخ اسلام می‌گذرد، جمعی از دانشمندان ما علیه (شیعه)، مطالبی مشون و مقرون به هوا و هوس خویش‌ انتشار دادند؛ این روش باطل و نادرست سبب شد که شکاف وسیعی‌ بین فرق اسلامی ایجاد گردد و از این رهگذر خسارت بسیاری به‌عالَم‌ علم وارد آمد و خیلی از معارف شیعه و آثار فکری و تراوشات قرائح‌ اعلام بزرگ آن‌ها از دست ما رفت؛ دشمنان شیعه، یک مشت خرافات و ترهات، به‌ناحق به‌این جمعیت‌، بسته و عقایدی که راستی ساحت این فرقه از آن‌ها پاک و مبرا بود، به‌آنان نسبت داده (و آن‌ها را از عامه و عامه را از آن‌ها دور کردند) و نتیجتاً نگذاشتند علوم مربوط به شیعه مورد استفاده ما قرار گیرد.»[۲]

وی می‌گوید: «بدون تردید کسی‌که بخواهد راستی چیزی را بفهمد و درصدد به‌دست آوردن حقیقت باشد، و بافکری خالی از تعصب، به کنجکاوی و بررسی مطالب بپردازد، به همان مقدار که ممکن است از سایر مذاهب استفاده کند، می‌تواند از فقه شیعه بهره‌مند گردد و اگر بخواهد منصفانه مشی کند، ناچار باید هم‌دوش مذاهب فقهی اهل سنت، فقه شیعه را هم بررسی و مطالعه کند. …»[۳]

در ادامه می‌گوید: «با نهایت تأسف، استاد ما «احمد امین» در سلک جمعیتی است (که با پرده ضخیم تعصبی که روی افکار خود کشیده‌اند) قلوب خود را از تابش انوار معرفت محروم کرده؛ این روش، لکه ننگی است که تاریخ اسلامی بر دامن استاد احمد امین و جمعی از اساتید دانشگاه که با تعصب کورکورانه دست از آزادی فکر و عقیده برداشته و جمود بر یک مذهب معینی که به آنان ارث رسیده، دارند؛ اصولاً تحجر و تجمد در عقیده، مناسب با شخص محقق نبوده و از رویه تحقیق و بررسی که باید منصفانه انجام گیرد، جدا است.»[۴]

پی‌نوشت:

[۱]. «المذاهب الفقهیه المعتمده هی : المالکیه والحنفیه والامامیه والشافعیه والحنابله والاباضیه والزیدیه والظاهریه

ویکاد الاختلاف فی إستمداد الاصول یتعدد بتعدد المذاهب الفقهیه فهناک العقیده الاشعریه المنسوبه لابی الحسن الاشعری، والعقیده الماتوریدیه المنسوبه إلى أبى منصور الماتوریدى، وهناک العقیده الاعتزالیه والکلابیه والعقیده الواسطیه المنسوبه إلى أتباع بن تیمیه وأتباع محمد بن عبد الوهاب، وهناک العقیده الزیدیه، والعقیده الامامیه المنسوبه إلى الامام جعفر بن محمد الصادق سلام الله علیه، وکلهم جمیعا من أهل النجاه إلا إذا إستثنینا المکفره الذین کفروا علیا المؤلهه الذین الهوه وهذا الاختلاف فی إستمداد أصول العقیده لا یضیر جوهر العقیده فی شئ لان المنطلق العام الذى یشمل هذه المذاهب واحد فی جوهره وهو : التوحید الخالص وتنزیه الله سبحانه عن الاتصاف بصفات الحوادث، وأنهم جمیعا ینفقون فی نسبه الکمال المطلق إلیه سبحانه فإن حاججنا محتج أو عارضنا معترض قائلا کیف بک تدعى السلامه لهذه المذاهب جمیعها والرسول صلوات الله علیه یقول: افترقت الیهود إلى إحدىوسبعین فرقه وافترقت النصارى إلى اثنین وسبعین فرقه وتفترق أمتى إلى ثلاث وسبعین فرقه، کلها فی النار إلا فرقه واحده ونحن فی ذلک لا نقول بما قاله عامه العلماء من أن الفرقه الناجیه هی الشیعه وحدها أو أهل السنه وحدهم، بل الذى نراه مقصودا من عباره الفرقه الناجیه هو: (اهل الاعتدال)» نظرات فی الکتب الخالده، حامد حفنی داود، ص۵۷٫

[۲]. مقاله «ارزش علمی کتاب عبدالله بن سبا تالیف استاد مرتضی عسکری؛ حامد حفنی داوود»، فصل‌نامه مکتب تشیع، ش۹٫

[۳]. همان.

[۴]. همان.