جزئیاتی از زندگی سیاسی، دینی و شخصی آیت‌الله سیستانی
خبرگزاری شفقنا با حاج حامد الخفاف، رئیس دفتر آیت الله سید علی سیستانی، مرجع عالیقدر شیعیان جهان در لبنان به نقش مرجعیت دینی در صحنه سیاسی، ویژگی های رویکرد مرجعیت، منابع مالی آن و چگونگی هزینه آنها، مکانیزم نوشتن خطبه نماز جمعه در کربلا و همچنین رابطه مرجعیت با پروژه های آستان های مقدس و فعالیت های سرمایه گذاری آنها، ماهیت مفهوم تولیت شرعی و آینده مرجعیت دینی پس از آیت الله پرداخته شده است.
بخشی از مباحث مطرح شده از سوی الخفاف به شرح زیراست:
– مرجعیت اعلا بارها کوشیده است تا با بهره‌گیری از قدرت روحانی خود، گاه با ارائه راه‌حل‌های سیاسی و گاه همانند آنچه در بحران آگوست ۲۰۰۴ نجف اشرف رخ داد، با دخالت مستقیم، بحران‌های امنیتی را در مناطق مختلف فرو بنشاند.همچنین بسیاری از پروژه‌های پنهان بیگانه را که در پوشش مطالبات حقه مردم عراق برای تمامیت ارضی و استقلال کشور ارائه شده، به ناکامی کشانده و با حکمت‌ورزی و شکیبایی، آتش فتنه طایفه‌گری را خاموش کرده است، و در برابر همه چهره‌ها و گونه‌های تروریسم، و از همه مهم‌تر با صدور فتوای دفاع کفائی که به تغییر ریشه‌ای کفه قدرت انجامید، رودررویِ یورش وحشیانه گروه‌های داعش به عراق ایستاده و رشته‌های توطئه بزرگی را که برای عراق و عراقی‌ها بافته شده بود، از هم گسسته است.
دخالت مرجعیت ـ که البته همواره بر پاسداشت چهارچوب‌های قانونی تأکید دارد ـ بسته به شرایط و موقعیت‌های گوناگون، شکل‌های پیدا و پنهان مختلفی به خود می‌گیرد، اما در هر حال، برای افراد ذیربط اعم از مقامات مسئول و جز آنها، بسیار شفاف و روشن است. وانگهی، شیوه مرجعیت این نیست که مواضع علنی وی با واقعیت‌ها در تضاد باشد.
– آیت‌الله سیستانی دام ظله از آغاز ورود به عرصه مرجعیت، به همه مقلدان عراقی‌اش اجازه داده است که وجوه شرعی خود را مستقیماً و بدون مراجعه به ایشان، به فقرا بپردازند. این فتوا پیامدهای مهم و خجسته‌ای در میان ملت عراق داشته است. وانگهی، معظم‌له خود را ملزم می‌دانند که همه اموالی که از عراقی‌ها به ایشان می‌رسد در خود عراق هزینه شود، علاوه بر آن بسیاری از اموالی که از مقلدان ایشان در دیگر کشورها به دست می‌آید نیز در عراق مصرف می‌گردد.
سابقه ندارد که مرجعیت در اموال عتبات عالیات عراق تصرف کند، به‌علاوه، همواره از دریافت کمک‌های مالی مستقیم از سوی دولت یا نهادهایی مانند دیوان وقف شیعی که ردیف بودجه دولتی دارند، نیز پرهیز کرده است.
صحبت‌هایی که در باره امکانات گسترده مالی مرجعیت دینی می‌شود و گاه از سرمایه‌ای رؤیایی سخن به میان می‌آید که تاریخ مرجعیت از آن بیگانه است، هیچ پایه و اساسی ندارد؛ جای شگفتی دارد که برخی ادعا می‌کنند مرجعیت می‌تواند مشکل فقر را در این‌جا و آن‌جا برطرف کند؛ این حرف غیرعلمی و کاملاً به دور از واقعیت است؛ زیرا برطرف کردن این مشکل از وظایف دولت و در شمار برنامه‌ها و تابع امکاناتی است که در اختیار آن قرار دارد. امکانات مرجعیت در حدّ همیاری برای برطرف کردن پاره‌ای از نیازهای فقرا و بینوایان از طریق کمک مستقیم یا راه‌اندازی پروژه‌های خدماتی است. مؤسسه همیاری اجتماعی «العین» یکی از مهم‌ترین پروژه‌های خیریه وابسته به مرجعیت است که رسیدگی به هزاران یتیم و زن بی‌سرپرست را بر عهده دارد و به مجروحان و بیماران برای درمان حتی در خارج از عراق،
کمک می‌کند.
– برای تبیین برخی از ویژگی‌های رفتاریِ آیت‌الله سیستانی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
الف) مرجعیت اعلا در جزئیات امور سیاسی دخالت نمی‌کند، بلکه زمینه را برای کنش نیروهای سیاسی باز می‌گذارد و تنها در امور سرنوشت‌سازی که نیروهای سیاسی در تعامل با آنها یا حل‌وفصل بنیادیِ آنها ناتوان مانده‌اند، وارد عرصه می‌شود.
ب) مرجعیت به همزیستی مسالمت‌آمیز میان پیروان مذاهب اسلامی اعم از سنی و شیعه میان خود و با پیروان ادیان دیگر باور دارد و با رفتار عملی خویش و به دور از ظاهرسازی‌های بی‌فایده، این امر را استواری بخشیده است تا فرهنگ همزیستی و احترام متقابل را نهادینه کند.
ج) مرجعیت بر احترام به نهادهای برآمده از خواست مردم تأکید دارد و برای شکل‌گیری کشوری با حاکمیت آزاد و مستقل، هیچ چیزی را جایگزین آنها نمی‌داند. این امر بر همه بخش‌های نظامی، امنیتی، سیاسی، اداری، اجتماعی و دیگر نهادها صدق می‌کند.
د) مرجعیت به ضرورت درآمیختن شیعیان با کشوری که در آن زیست می‌کنند ایمان دارد و اداره امور هر کشور را به اهل حل و عقد همان کشور واگذار می‌کند و جز در مواردی که از وی خواسته شود و بداند که موضع‌گیری او پیامد سودمندی دارد، آن هم تنها مطابق با شرایط و اطلاعات موجود، در امور آنان دخالتی ندارد.
هـ) مرجعیت رویدادهای منطقه‌ای و اقلیمی و بین‌المللی را به‌دقت زیر نظر دارد؛ و گاه بی آن‌که از حوادث به دور باشد، سکوت اختیار می‌کند؛ و برای همین است که وقتی سخن می‌گوید باقدرت و در زمان و مکان مقتضی حرف می‌زند تا موازنه‌ای را دیگرگون کند یا نقشه‌ای را بر هم زند یا واقعیتی را که مصلحت کشور و ملت را در آن می‌داند به کرسی بنشاند، نمونه‌های این امر بسیار است.
– آیت‌الله سیستانی از حدود سال ۲۰۱۱ بدین سو به دلایلی که نزد نیروهای سیاسی روشن است، در خانه خود را به روی سیاستمداران بسته، و اگر آن موانع برطرف شود، این در باز خواهد شد.
مرجعیت اعلا چشم‌انتظار تغییر آشکار در رفتار کسانی که قدرت را در دست دارند، پیشرفت چشمگیر در پرونده‌های مبارزه با فساد، بهبود خدمات عمومی، کاهش گرفتاری‌های مردم، و دیگر اموری است که بارها بدان اشاره فرموده است. مرجعیت منتظر مشاهده نشانه‌های موفقیت در این پرونده‌ها است تا هر چیزی در جای خود قرار گیرد.