دانشگاه ادیان و مذاهب را بشناسیم
به گزارش ادیان نیوز(ردنا)، ارتباطات بین‌المللی جمعی از دانشوران حوزه علمیه قم به‌انگیزه گفت‌وگو و تعامل دینی و مذهبی و معرفی اسلام راستین و تشیع ناب، سبب شد که در سال ۱۳۷۳ مؤسسه‌ای را برای مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب بنیان گذارند تا در آنجا درباره سه حوزه مطالعاتی ادیان، مذاهب اسلامی، شیعه‌شناسی و مطالعات تطبیقی به‌صورت تخصصی پژوهش کنند. این مطالعات به دلیل کمبود منابع فارسی‌زبان نیازمند به آشنایی محققان با زبان‌های انگلیسی، لاتین، عربی معاصر، سنسکریت و عبری بود.
پس از این و به دنبال تلاش‌ها و پیگیری‌ها برای تربیت نیرو در این حوزه مطالعاتی، در سال ۱۳۸۳ سرفصل‌های شش رشته تدوین و به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری پیشنهاد شد. شورای عالی گسترش وزارت علوم، آن سرفصل‌ها را تصویب کرد و آن‌گاه در سال ۱۳۸۴ با عنوان «مؤسسه آموزش عالی مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب»، نخستین گروه دانشجویی، به تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد مشغول شدند. از آنجا که برخی رشته‌ها نخستین‌بار در کشور تدریس می‌شد، اعضای هیئت علمی، پس از تدوین سرفصل‌های شش رشته، خود نیز برای تدریس آن سرفصل‌ها پاپیش نهادند.
وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در سال ۱۳۸۷ به دلیل مطابقت کیفیت آموزشی «مؤسسه آموزش عالی مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب» با موازین قانونی، با ارتقای آن به «دانشگاه ادیان و مذاهب» موافقت قطعی کرد.
علاقه‌مندان به تحصیل در دانشگاه ادیان و مذاهب می‌توانند یکی از ۴۶ رشته تحصیلی این دانشگاه را در مقاطع تحصیلی کارشناسی ارشد، دکتری و نیز کارشناسی (دو رشته مجازی) انتخاب و به تحصیل در این دانشگاه ادامه دهند.
دانشگاه ادیان و مذاهب درهای خود را به روی همه صاحبان اندیشه باز کرده است. از این رو سالانه ده‌ها هیئت علمی خارجی و داخلی از این دانشگاه بازدید می‌کنند و همه ساله چندین سفر علمی و دوره کوتاه‌مدت با حضور دانشجویان دانشگاه ادیان و مذاهب و نیز دانشجویان کشورهایی هم‌چون آلمان، ایتالیا و … در خارج از کشور برگزار می‌شود.
علاقه‌مندان به تحصیل در دانشگاه ادیان و مذاهب می‌توانند با شرکت در آزمون‌های کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری سازمان سنجش آموزش کشور، نسبت به انتخاب رشته‌های دانشگاه ادیان و مذاهب برای ادامه تحصیل اقدام کنند.
دانشگاه ادیان و مذاهب، آموزش غیرحضوری را در سال ۱۳۹۱ پس از کسب مجوز رسمی از وزارت علوم، تحقیقات و فناوری تحت عنوان “مرکز آموزشهای غیرحضوری” آغاز کرد. این مرکز با بهره‌گیری از استاندارد تولید محتوای الکترونیکی، اساتید و آموزش‌یاران آشنا با فنون آموزش الکترونیکی، پورتال آموزش الکترونیکی و کتابخانه دیجیتال، رفته‌رفته میکوشد تمام رشته‌های آموزشی را که به‌صورت حضوری در دانشگاه تدریس می‌شود از این‌طریق در بخش غیرحضوری نیز بگنجاند که این امر در توسعه آموزشی و پژوهشی دانش ادیان و مذاهب نقش بسیاری خواهد داشت.
دانشجویان حضوری و غیرحضوری این دانشگاه از دو طریق کنکور سراسری (پس از قبولی در کنکور و انتخاب رشته محل مورد نظر) و آزمون اختصاصی (که هر سال در محل دانشگاه ادیان و مذاهب برگزار می‌گردد)، جذب و مشغول به تحصیل میشوند و پس از اتمام دوره آموزشی، مدرک کارشناسی و کارشناسی ارشد آنان از وزارت علوم صادر می‌گردد.
دانشکده ادیان
دانشکده ادیان از نخستین دانشکده‌های دانشگاه ادیان و مذاهب بود که از سال ۱۳۸۵ جذب دانشجو در مقطع کارشناسی ارشد را آغاز نمود و از سال ۱۳۹۰ جذب دانشجو در دوره دکتری دین‌پژوهی را در دستور کار قرار داد. هم‌اکنون نیز “ادیان شرق”، “ادیان ابراهیمی” و “دین‌شناسی” رشته‌های تحصیلی مقطع کارشناسی ارشد و “مطالعات تطبیقی ادیان (گرایش الهیات مسیحی)” و “دین‌پژوهی” رشته‌های تحصیلی مقطع دکتری این دانشکده هستند. گفتنی است در سال‌های اخیر برخی از سرفصل‌های آموزشی این دانشکده در حال بازنگری است.
این دانشکده با هفده عضو هیئت علمی و چندین استاد مدعو تا سال تحصیلی ۹۵ ـ ۹۶ در مقطع کارشناسی ارشد ۱۳۷ دانشجو و در مقطع دکتری ۱۲۷ دانشجو مشغول به تحصیل داشته است. این در حالی است که پیش از این تاریخ ۲۲۸ دانشجو از مقطع کارشناسی ارشد و ده دانشجو از مقطع دکتری فارغ‌التحصیل شده‌اند.
دکتری مطالعات تطبیقی ادیان ـ الهیات مسیحی
دوره دکتری مطالعات تطبیقی ادیان گرایش الهیات مسیحی رشته‌ای در حوزه علوم انسانی شامل هجده واحد دروس اصلی، دوازده واحد دروس جبرانی و هجده واحد پایان‌نامه است که در بازه زمانی منطبق با آیین‌نامه‌های آموزشی وزارت علوم، با هدف تربیت و تأمین پژوهشگر و محقق درزمینهٔ مطالعات مسائل و موضوعات مختلف مسیحیت، تربیت نیروی متخصص حوزوی جهت بررسی گفت‌وگوی بین ادیان و مطالعات تخصصی حوزه مسیحیت راه‌اندازی شده است.
دروس اصلی این رشته شامل خاستگاه نظریه‌های الهام و حجیت کتاب مقدس، روش‌شناسی تفسیر کتاب مقدس، الهیات مسیحی، الهیات کاتولیک مسیحی، الهیات پروتستانی، الهیات ارتدوکس، مکاتب الهیاتی مسیحی در روزگار معاصر و پایان‌نامه است.
طبق سرفصل‌های تدوین شده برای این رشته انتظار می‌رود دانشجو پس از فارغ‌التحصیل شدن بتواند درزمینهٔ مسائل ذیل صاحب دانش و بینش بوده، به تحقیق و پژوهش بپردازد: تاریخ تفسیر کتاب مقدس، روش‌های تفسیر کتاب مقدس، شاخه‌های الهیات مسیحی، تأثیرات متقابل شاخه‌های الهیات مسیحی، الهیات کاتولیکی از ابتدا تا کنون، سیر تکوین، شاخصه‌ها و وضعیت فعلی الهیات پروتستان، کاتولیک و ارتدوکس و…
دکتری دین‌پژوهی
دوره دکتری دین‌پژوهی رشته‌ای در حوزه علوم حوزوی‌ـ دانشگاهی شامل هجده واحد دروس اصلی، شانزده واحد دروس جبرانی و هجده واحد پایان‌نامه است که در بازه‌ای منطبق با آیین‌نامه‌های آموزشی وزارت علوم، با هدف تربیت و تأمین پژوهشگر و محقق درزمینه موضوعات مختلف دین‌پژوهی جهت دفاع از هویت حقیقی دین به‌ویژه دین اسلام در مقابل باورهای غیردینی و ضد دینی راه‌اندازی شده است.
عناوین دروس اصلی این رشته تا پیش از بازنگری شامل حقیقت دین، انواع دین‌داری، دین و سلامت روانی، دین و سکولاریسم، سنخ‌شناسی تاریخی دین، ملاک‌های ارزش‌داوری میان ادیان، دین و عقلانیت، دین و اخلاق، گفت‌وگوی ادیان بوده است.
طبق سرفصل‌های تدوین‌شده برای این رشته انتظار می‌رود دانشجو پس از فارغ‌التحصیل شدن بتواند در زمینهٔ مسائل ذیل صاحب دانش و بینش بوده، به تحقیق و پژوهش بپردازد: تعریف جامع‌ومانع دین و مرز میان آن با فلسفه، عرفان، علم، هنر و جادو، دین فردی و دین نهادینه، دین ظاهرگرا و باطن گرا، تأثیرات مثبت و منفی دین بر انسان‌ها، خاستگاه تاریخی سکولاریسم و آثار آن بر جامعه، ملاک‌های ارزش‌داوری میان ادیان، دین و عقلانیت، دین و اخلاق و گفتگوی ادیان.
کارشناسی ارشد ادیان ابراهیمی
دوره کارشناسی ارشد ادیان ابراهیمی رشته‌ای در حوزه علوم انسانی شامل ۳۲ واحد آموزشی دوازده واحد جبرانی است که در بازه زمانی منطبق با آیین‌نامه‌های آموزشی وزارت علوم، با هدف تربیت و تأمین پژوهشگر و محقق درزمینه ابعاد مختلف ادیان ابراهیمی جهت برقراری ارتباط و گفتگو با اندیشمندان و پیروان آنها راه‌اندازی شده است.
عناوین دروس اصلی این رشته شامل زبان انگلیسی تخصصی، تاریخ یهودیت و فرقه‌های آن، تاریخ مسیحیت و فرقه‌های آن، کتاب مقدس، شریعت و آداب یهود، فلسفه و الهیات یهودی، اخلاق و عرفان یهودی، الهیات عقلی مسیحی، الهیات نقلی مسیحی، الهیات جدید مسیحی، کلام تطبیقی (یهودی، مسیحی، اسلامی) اخلاق و عرفان مسیحی، و پایان‌نامه است.
طبق سرفصل‌های تدوین‌شده برای این رشته انتظار می‌رود دانشجو پس از فارغ‌التحصیل شدن بتواند درزمینهٔ مسائل ذیل صاحب دانش و بینش بوده، به تحقیق و پژوهش بپردازد: تاریخ یهودیت و فرقه‌های آن، تاریخ مسیحیت و فرقه‌های آن، کتاب مقدس، شریعت و آداب یهود، فلسفه و الهیات یهودی، اخلاق و عرفان یهودی، الهیات عقلی مسیحی، الهیات نقلی مسیحی، الهیات جدید مسیحی، کلام تطبیقی (یهودی، مسیحی، اسلامی) اخلاق و عرفان مسیحی.
کارشناسی ارشد ادیان غیرابراهیمی
دوره کارشناسی ارشد ادیان غیرابراهیمی رشته‌ای در حوزه علوم انسانی شامل ۳۲ واحد آموزشی ۲۰ واحد جبرانی است که در بازه زمانی منطبق با آیین‌نامه‌های آموزشی وزارت علوم، با هدف تربیت و تأمین پژوهشگر و محقق درزمینه ابعاد مختلف ادیان غیرابراهیمی جهت برقراری ارتباط و گفتگو با اندیشمندان و پیروان آنها راه‌اندازی شده است.
عناوین دروس اصلی این رشته شامل زبان انگلیسی تخصصی، تاریخ و اندیشه‌های ادیان هند، متون ادیان هند، تاریخ و اندیشه آیین بودا، متون مقدس آیین بودا، تاریخ، اندیشه و متون مقدس ادیان خاور دور، تاریخ و اندیشه آیین مزدک، تاریخ، اندیشه و متونمانی، تاریخ و اندیشه ادیان ایران قبل از زرتشت، تاریخ، اندیشه و متون دین زرتشت و پایان‌نامه است.
طبق سرفصل‌های تدوین‌شده برای این رشته انتظار می‌رود دانشجو پس از فارغ‌التحصیل شدن بتواند درزمینهٔ مسائل ذیل صاحب دانش و بینش بوده، به تحقیق و پژوهش بپردازد: تاریخ، اندیشه‌ها و متون ادیان هند، تاریخ، اندیشه و متون مقدس آیین بودا، تاریخ، اندیشه و متون مقدس ادیان خاور دور، تاریخ و اندیشه آیین مزدک، تاریخ، اندیشه و متونمانی، تاریخ و اندیشه ادیان ایران قبل از زرتشت، و تاریخ، اندیشه و متون دین زرتشت.
کارشناسی ارشد دین‌شناسی
دوره کارشناسی ارشد دین‌شناسی رشته‌ای در حوزه علوم انسانی شامل ۳۲ واحد آموزشی است که در بازه زمانی منطبق با آیین‌نامه‌های آموزشی وزارت علوم، با هدف تربیت و تأمین پژوهشگر و محقق درزمینه مباحث کلامی و اعتقادی اسلام جهت تبیین نقطه نظرات صحیح اسلامی، درک و تشخیص شبهات و پاسخگویی به آنها راه‌اندازی شده است.
عناوین دروس اصلی این رشته شامل تاریخ و کلام یهودیت، تاریخ و کلام مسیحیت، فرهنگ و دین اعراب حجاز هنگام ظهور اسلام، نقد و بررسی فرهنگ غرب به‌ویژه تاریخ سکولاریسم و نحوه مواجهه مسلمانان با آن، فلسفه دین، نقش دین در زندگی فردی و اجتماعی انسان، فرق و مذاهب اسلامی و پایان‌نامه است.
طبق سرفصل‌های تدوین‌شده برای این رشته انتظار می‌رود دانشجو پس از فارغ‌التحصیل شدن بتواند درزمینه مسائل ذیل صاحب دانش و بینش بوده، به تحقیق و پژوهش بپردازد: سیر تاریخی یهودیت و اصول اعتقادی یهودیان، سیر تاریخی مسیحیت و اصول اعتقادی مسیحیان، فرهنگ و دین اعراب حجاز هنگام ظهور اسلام، نقد و بررسی فرهنگ غرب به‌ویژه تاریخ سکولاریسم و نحوه مواجهه مسلمانان با آن، فلسفه دین، نقش دین در زندگی فردی و اجتماعی انسان، فرق و مذاهب اسلامی.
دانشکده زن و خانواده
دانشگاه ادیان و مذاهب در ادامه فعالیتهای آموزشی خود با استمداد از اندیشمندان و ارباب فکر و به‌ویژه همکاری جدی مرکز مطالعات و تحقیقات زنان قم درصدد برآمد تا بر پایه تفکرات اسلامی و هویت ملی، در آغاز برنامه آموزشی مقطع دکتری رشته مطالعات زنان را برای دفاع از جایگاه والای زن در هستی و مقام و جایگاه زن مسلمان، حقوق و نقش او در جهان امروز ارائه نماید. بدین ترتیب دانشکده زن و خانواده از سال ۱۳۹۲ راه‌اندازی شد و به جذب دانشجو بدون در نظر گرفتن جنسیت اقدام کرد.
رشته‌های تحصیلی این دانشکده عبارتند از “مطالعات نظری جنسیت”، “مطالعات تطبیقی زن در ادیان” و “حقوق زن در اسلام” در مقطع دکتری و “حقوق زن در اسلام” و “زن و خانواده” در مقطع کارشناسی ارشد.
دانشکده زن و خانواده دارای پانزده عضو هیئت‌علمی و سی استاد مدعو است. هم‌اکنون پنجاه دانشجوی کارشناسی ارشد و ۸۲ دانشجوی دکتری در این دانشکده در حال تحصیل هستند.
دکتری مطالعات نظری جنسیت
دوره دکتری مطالعات نظری جنسیت رشته‌ای در حوزه علوم انسانی شامل هجده واحد دروس اصلی، و هجده واحد پایان‌نامه است که در بازه زمانی منطبق با آیین‌نامه‌های آموزشی وزارت علوم، با هدف تربیت و تأمین استاد و پژوهشگر درزمینه ارتقاء و توسعه مطالعات زنان و جنسیت، تقویت بینش علمی متفکران نسبت به مسئله زن جهت اصلاح نگرش‌های اجتماعی و فرهنگی و تعمیق علم بومی در حوزه مطالعات زنان راه‌اندازی شده است.
عناوین دروس اصلی این رشته شامل جنسیت و فلسفه، جنسیت و اخلاق و حقوق، جنسیت و متون دینی، جنسیت و روانشناسی و تربیت، جنسیت و علوم اجتماعی، دیدگاه‌های متفکران اسلامی درباره زنان، تاریخ تحولات خانواده و نظریه‌های آن، جنسیت و توسعه، زن در تاریخ اسلام، فلسفه حقوق اسلامی، آیات الاحکام در نظام حقوق زن در اسلام، حقوق زن در اسناد بین‌الملل، نقد و بررسی نظریه‌های متأخر خانواده بر اساس دیدگاه اسلام، زن در سیاست جنایی اسلام، حقوق تطبیقی خانواده و حقوق عمومی زن در ایران است.
طبق سرفصل‌های تدوین شده برای این رشته انتظار می‌رود دانشجو پس از فارغ‌التحصیل شدن بتواند درزمینه مسائل ذیل صاحب دانش و بینش بوده، به پژوهش و تدریس بپردازد: زن در تاریخ اسلام، فلسفه حقوق اسلامی، آیات الاحکام در نظام حقوق زن در اسلام، ساختار کلان نظام حقوق زن در اسلام، جایگاه زنان در قوانین و مقررات شکلی ایران، میثاق‌های بین‌المللی حقوق زن و مقایسه آنها با موازین اسلامی، نظریات جامعه‌شناسی خانواده و نقد و ارزیابی آنها طبق دیدگاه اسلام، جنسیت و فلسفه، جنسیت و اخلاق و حقوق، جنسیت و متون دینی، جنسیت و روانشناسی و تربیت، جنسیت و علوم اجتماعی، جنسیت و توسعه.
گفتنی است این رشته تاکنون سه‌دوره به‌صورت آزمایشی برگزار شده و ادامه آن، منوط به نظر موافق شورای تحول و ارتقای علوم انسانی در شورای عالی انقلاب فرهنگی است.
دکتری مطالعات تطبیقی زن در ادیان
دوره دکتری مطالعات تطبیقی زن در ادیان رشته‌ای در حوزه علوم انسانی شامل هجده واحد دروس اصلی، و هجده واحد پایان‌نامه است که در بازه زمانی منطبق با آیین‌نامه‌های آموزشی وزارت علوم، باهدف تربیت و تأمین استاد و پژوهشگر درزمینه دفاع از حقوق زنان بر اساس معیارها و موازین کتب آسمانی و ادیان الهی و دفاع از اندیشه اسلامی در این حوزه راه‌اندازی شده است.
عناوین دروس اصلی این رشته شامل زن در آیین یهود، زن در آیین مسیح، زن در آیین زرتشت، زن در ادیان غیرابراهیمی، زن در هندوئیسم، زن در بودیسم، زن در مکاتب فکری و فلسفی، زن در نظام کاپیتالیسم و سرمایه‌داری، زن در نظام‌های سوسیالیستی و کمونیستی، زن در اسلام، اندیشه‌های متفکران مسلمان معاصر درباره زنان و خانواده، حقوق زن در اسناد بین‌الملل، نقد و بررسی نظریه‌های متأخر خانواده بر اساس دیدگاه اسلام، و حقوق عمومی زن در ایران است.
طبق سرفصل‌های تدوین‌شده برای این رشته انتظار می‌رود دانشجو پس از فارغ‌التحصیل شدن بتواند درزمینه مسائل ذیل صاحب دانش و بینش بوده، به پژوهش و تدریس بپردازد: ساختار کلان نظام حقوق زن در اسلام، میثاق‌های بین‌المللی حقوق زن و مقایسه آنها با موازین اسلامی، نظریات جامعه‌شناسی خانواده و نقد و ارزیابی آنها طبق دیدگاه اسلام، زن در آیین یهود، زن در آیین مسیح، زن در آیین زرتشت، زن در ادیان غیرابراهیمی، زن در هندوئیسم، زن در بودیسم، زن در مکاتب فکری و فلسفی، زن در نظام کاپیتالیسم و سرمایه‌داری، زن در نظام‌های سوسیالیستی و کمونیستی، زن در اسلام، اندیشه‌های متفکران مسلمان معاصر درباره زنان و خانواده.
گفتنی است این رشته تاکنون سه‌دوره به‌صورت آزمایشی برگزار شده و ادامه آن، منوط به نظر موافق شورای تحول و ارتقای علوم انسانی در شورای عالی انقلاب فرهنگی است.
دکتری مطالعات زنان با گرایش حقوق زن در اسلام
دوره دکتری مطالعات زنان با گرایش حقوق زن در اسلام رشته‌ای در حوزه علوم انسانی شامل هجده واحد دروس اصلی، و هجده واحد پایان‌نامه است که در بازه زمانی منطبق با آیین‌نامه‌های آموزشی وزارت علوم، باهدف تربیت و تأمین استاد و پژوهشگر درزمینه حقوق زن در خانواده ازنظر اسلام، جهت دفاع از اندیشه اسلامی در این حوزه راه‌اندازی شده است.
عناوین دروس اصلی این رشته شامل فلسفه حقوق اسلامی، آیات الاحکام در نظام حقوق زن در اسلام، اندیشه‌های متفکران مسلمان معاصر درباره زنان و خانواده، زن در نظام دادرسی ایران، حقوق زن در اسناد بین‌الملل، نقد و بررسی نظریه‌های متأخر خانواده بر اساس دیدگاه اسلام، فقه مدنی استدلالی، فقه کیفری استدلالی، زن در سیاست جنایی اسلام، حقوق تطبیقی خانواده، حقوق عمومی زن در ایران است.
طبق سرفصل‌های تدوین‌شده برای این رشته انتظار می‌رود دانشجو پس از فارغ‌التحصیل شدن درزمینه مسائل زیر توانایی پژوهش را داشته باشد: ساختار کلان نظام حقوق زن در اسلام، منابع قرآنی، روایی، فقهی و کلامی استنباط احکام مربوط به حقوق زن در اسلام، جایگاه زنان در قوانین و مقررات شکلی ایران، میثاق‌های بین‌المللی حقوق زن و مقایسه آنها با موازین اسلامی، نظریات جامعه‌شناسی خانواده و نقد و ارزیابی آنها طبق دیدگاه اسلام، مبانی و روش فقهی مربوط به حقوق مدنی خانواده، شبهات حقوقی و مسائل مستحدثه مربوط ب حقوق زنان در خانواده، مسائل کیفری زنان و مبانی حقوق کیفری آنان
کارشناسی ارشد مطالعات زن و خانواده
دوره کارشناسی ارشد مطالعات زنان با گرایش زن و خانواده رشته‌ای در حوزه علوم انسانی با رویکرد جامعه‌شناختی و شامل ۳۲ واحد درسی ازجمله پایان‌نامه است که در بازه زمانی منطبق با آیین‌نامه‌های آموزشی وزارت علوم، باهدف تربیت و تأمین نظریه‌پردازان و کارشناسان درزمینه مسائل زن و خانواده در اسلام، جهت تقویت بینش علمی و اصلاح نگرش‌های اجتماعی و فرهنگی نسبت به زن و خانواده بر اساس مبانی اسلامی راه‌اندازی شده است.
عناوین دروس اصلی این رشته شامل متون تخصصی عربی و انگلیسی، قواعد فقهی زن و خانواده در اسلام، سلامت و بهداشت زن، روانشناسی زن، جامعه‌شناسی جنسیت، زن در ادیان و مکاتب، جنبش‌های اجتماعی زنان، زن و مشارکت سیاسی اجتماعی در ایران، زن و خانواده و اقتصاد، زن در تاریخ اسلام، سیاست‌گذاری در حوزه زن و خانواده، زن در ادبیات و آسیب‌شناسی مسائل زنان و خانواده است.
طبق سرفصل‌های تدوین‌شده برای این رشته انتظار می‌رود دانشجو پس از فارغ‌التحصیل شدن درزمینه مسائل زیر توانایی پژوهش را داشته باشد: متون تخصصی رشته مطالعات زنان و خانواده، موضوع سلامت زنان در ایران و جهان، روانشناسی زن، روانشناسی جنسیت، ساختار نظام حقوق زن در اسلام، حقوق مدنی زنان، تاریخ جایگاه زن در ادیان گوناگون، جریان شناسی حرکت‌های اجتماعی زنان در غرب و نقد آن، تاریخ و جایگاه زنان در اسلام، آسیب‌شناسی مسائل زنان و خانواده و راهکاری‌های مواجهه با آنها.
کارشناسی ارشد مطالعات زنان حقوق زن در اسلام
دوره کارشناسی ارشد مطالعات زنان با گرایش حقوق زن در اسلام رشته‌ای در حوزه علوم انسانی شامل ۳۲ واحد درسی ازجمله پایان‌نامه است که در بازه زمانی منطبق با آیین‌نامه‌های آموزشی وزارت علوم، باهدف تربیت و تأمین نظریه‌پردازان و کارشناسان درزمینه مسائل فقهی و حقوقی زنان در اسلام، جهت آموزش و پژوهش در امور زنان و خانواده در این حوزه راه‌اندازی شده است.
عناوین دروس اصلی این رشته شامل متون تخصصی عربی و انگلیسی، قواعد فقهی زن و خانواده، سلامت و بهداشت زن، فلسفه حقوق زن در اسلام، حقوق مدنی زن و خانواده، آیین دادرسی مدنی، آیین دادرسی کیفری، آیین دادرسی خانواده، حقوق و مسئولیت‌های اجتماعی سیاسی زنان، مبانی استنباط حقوق زنان در اسلام، حقوق کیفری زن در اسلام، جامعه‌شناسی جنسیت، زن در ادیان و مکاتب، جنبش‌های اجتماعی زنان، و آسیب‌شناسی مسائل زنان و خانواده است.
طبق سرفصل‌های تدوین‌شده برای این رشته انتظار می‌رود دانشجو پس از فارغ‌التحصیل شدن درزمینه مسائل زیر توانایی پژوهش را داشته باشد: متون تخصصی رشته مطالعات زنان و خانواده، منابع استنباط احکام خانواده در فقه، موضوع سلامت زنان در ایران و جهان، ساختار نظام حقوق زن در اسلام، ویژگی‌های فلسفه حقوق اسلامی در حوزه زن، حقوق مدنی زنان، تاریخ جایگاه زن در ادیان گوناگون، جریان شناسی حرکت‌های اجتماعی زنان در غرب و نقد آن، تاریخ و جایگاه زنان در اسلام، آسیب‌شناسی مسائل زنان و خانواده و راهکارهای مواجهه با آنها.
دانشکده شیعه‌شناسی
دانشکده شیعه‌شناسی از سال ۱۳۸۵ جذب دانشجو در رشته‌های سه‌گانه در مقطع کارشناسی ارشد را آغاز کرد. از سال ۱۳۹۰ جذب دانشجو در دوره دکتری شیعه‌شناسی و از سال ۱۳۹۲ جذب دانشجو در دوره دکتری تاریخ تشیع اثناعشری را در دستور کار قرار داد.
سه گروه “شیعه‌شناسی (گرایش کلام شیعه)”، “تاریخ تشیع” و “فرق تشیع” در دانشکده شیعه‌شناسی فعالیت می‌کنند
“شیعه‌شناسی” در مقطع کارشناسی، “شیعه‌شناسی”، “تاریخ تشیع” و “فرق تشیع” در مقطع کارشناسی ارشد حضوری و مجازی، و “شیعه‌شناسی”، “فرقه‌های تشیع” و “تاریخ تشیع اثناعشری” در مقطع دکتری رشته‌های تحصیلی هستند که در این دانشکده دانشجو می‌پذیرند.
این دانشکده در سال تحصیلی ۹۵ـ۹۶، با حضور یازده عضو هیئت‌علمی و هفده استاد مدعو، ۵۱۱ دانشجو را در مقطع کارشناسی ارشد، ۱۶۰ دانشجو راا در مقطع دکتری و ۱۲۷ دانشجو را در مقطع کارشناسی (مجازی) تحت آموزش داشته است. این در حالی است که تا همین سال در مقطع کارشناسی ارشد ۴۱۲ دانشجو و در مقطع دکتری دوازده دانشجو در مقطع دکتری از این دانشکده فارغ‌التحصیل شده‌اند.
دکتری شیعه‌شناسی
دوره دکتری شیعه‌شناسی رشته‌ای در حوزه علوم انسانی شامل هجده واحد دروس اصلی، دوازده واحد دروس جبرانی و هجده واحد پایان‌نامه است که در بازه‌ای منطبق با آیین‌نامه‌های آموزشی وزارت علوم، باهدف تربیت و تأمین پژوهشگر درزمینه موضوعات مختلف مربوط به معرفی عالمانه تشیع و دفاع از هویت عقلانی و وحیانی اسلام و تشیع در مقابل باورها و فِرَق انحرافی راه‌اندازی شده است.
عناوین دروس اصلی این رشته شامل آموزه‌های شیعه با رویکرد شبهه، مکاتب کلامی شیعه، شیعه و علوم و تمدن اسلامی، اندیشه و نظریه سیاسی شیعه، تشیع و تصوف، تشیع و عقل‌گرایی، امامت و شبهات کلامی تاریخی، بررسی تطبیقی منابع تفکر دینی، کلام تطبیقی فرق شیعی و رساله است.
طبق سرفصل‌های تدوین‌شده برای این رشته انتظار می‌رود دانشجو پس از فارغ‌التحصیل شدن بتواند درزمینه مسائل زیر به تحقیق و پژوهش بپردازد: تاریخ پیدایش تشیع، علل و ریشه‌های پیدایش تشیع، مکاتب کلامی اهل سنت، زمینه‌های سیاسی و اجتماعی پیدایش فرق شیعی، تحولات فکری، فلسفی و کلامی شیعه، خاستگاه‌ها و علل پیدایش تصوف و فرقه‌های مختلف آن، و بررسی تحلیل سیره فکری و عملی ائمه شیعه و رویکرد آنها در قبال مکاتب کلامی و حکومت‌های معاصرشان.
کارشناسی‌ارشد شیعه‌شناسی
دوره کارشناسی ارشد شیعه‌شناسی رشته‌ای در حوزه علوم انسانی با گرایش کلام شامل شانزده واحد دروس پیش‌نیاز، ۲۲ واحد دروس تخصصی و چهار واحد پایان‌نامه برنامه‌ریزی‌شده در بازه زمانی منطبق با آیین‌نامه‌های آموزشی وزارت علوم برگزار می‌شود.
عناوین دروس اصلی و تخصصی این رشته شامل آموزه‌های تشیع، شبهه‌شناسی، اخلاق و عرفان در شیعه، شیعه و حکومت، شیعه و اندیشه تقریب میان مذاهب اسلامی، مسائل جدید کلامی و زبان انگلیسی تخصصی است.
طبق سرفصل‌های تدوین‌شده برای این رشته انتظار می‌رود دانشجو پس از فارغ‌التحصیلی بتواند در زمینه مسائل ذیل صاحب دانش و بینش بوده، به تحقیق و پژوهش بپردازد: آموزه‌ها و اختصاصات شیعه با تکیه بر بحث امامت، شناخت تحلیلی شبهات وارده به تشیع، ابعاد اخلاقی و عرفانی شیعه، مبانی حکومت از نظر شیعه و شناخت نظریه ولایت‌فقیه، اندیشه تقریب و متفکران این اندیشه و نقش انقلاب اسلامی در این زمینه، سیر تطور کلام سنتی به کلام جدید و بررسی مسائل کلام جدید.
کارشناسی شیعه‌شناسی
دوره کارشناسی شیعه‌شناسی رشته‌ای در حوزه علوم انسانی شامل ۳۲ واحد دروس حوزوی، ۲۱ واحد دروس عمومی، ۵۴ واحد دروس مشترک و شصت واحد دروس تخصصی است که در بازه زمانی منطبق با آیین‌نامه‌های آموزشی وزارت علوم، با هدف تربیت و تأمین مبلغ، مدرس و پژوهشگر در معرفی همه‌جانبه مکتب اهل‌بیت(ع) راه‌اندازی و در دانشگاه ادیان و مذاهب به صورت غیرحضوری(مجازی) دانشجو میپذیرد.
برخی از عناوین دروس تخصصی این رشته شامل تاریخ تشیع، جغرافیای تشیع، آیین‌ها و شعایر شیعی، علم رجال و درایه در شیعه، علم تفسیر در شیعه، علم فقه و اصول در شیعه، علم فلسفه در شیعه، علم کلام در شیعه، اخلاق و عرفان در شیعه، تاریخ حوزههای علمیه، اختصاصات فقهی شیعه، فلسفه اسلامی و آشنایی با منابع حدیثی شیعه است.
دکتری فرقه‌های تشیع
دوره دکتری فرقه‌های تشیع رشته‌ای در حوزه علوم انسانی شامل چهارده واحد دروس پایه و تخصصی، ده واحد دروس جبرانی، چهار واحد دروس اختیاری و هجده واحد پایان‌نامه است که در بازه‌ای منطبق با آیین‌نامه‌های آموزشی وزارت علوم، با هدف تربیت و تأمین پژوهشگر و محقق آشنا با فرق شیعه غیرامامی و جریانهای فکری و کلامی آنان راه‌اندازی شده است.
عناوین دروس اصلی این رشته شامل تاریخ امامیه (دولت‌ها و قیام‌ها)، روش تحقیق پیشرفته، جریان‌شناسی اصحاب ائمه، فرقه‌های دگراندیش در بستر تشیع و مناسبات آنها با امامیه، بررسی مقایسه‌ای نظریات و تجربیات سیاسی فرق تشیع است.
طبق سرفصل‌های تدوین شده برای این رشته انتظار می‌رود دانشجو پس از فارغ‌التحصیل شدن بتواند در زمینه مسائل ذیل صاحب دانش و بینش بوده، به تحقیق و پژوهش بپردازد: تحلیل فرقه‌های شیعی، آموزه‌ها و نقش آنان در جهان اسلام، بررسی نقاط اشتراک و افتراق آنها با یکدیگر بر اساس متون و منابع اصلی فرقه‌های مذکور و تحلیل مقارن نظرات شیعیان امامی و غیرامامی در باب فرقه‌های شیعی.
کارشناسی‌ارشد فِرَق تشیع
دوره کارشناسی ارشد فرق تشیع رشته‌ای در حوزه علوم انسانی شامل ۲۸ واحد دروس اصلی، چهار واحد پایان‌نامه و چهارده واحد دروس جبرانی است که در بازه‌ای منطبق با آیین‌نامه‌های آموزشی وزارت علوم، در پی زمینه‌سازی برای پرورش دانشوران و محققان صاحب‌نظر در ابعاد مختلف فرق و مذاهب شیعه است.
عناوین دروس اصلی این رشته شامل پیدایش تشیع، تاریخ امامیه، معارف امامیه، گرایش‌های شیعی غیرمعروف در سه قرن نخست، تاریخ زیدیه، معارف زیدیه، تاریخ اسماعیلیه، معارف اسماعیلیه، غلو و غلات، جریانهای انشعابی و انحرافی، تاریخ عقاید امامیه، عقاید زیدیه و عقاید اسماعیلیه است.
طبق سرفصل‌های تدوین‌شده برای این رشته انتظار می‌رود دانشجو پس از فارغ‌التحصیلی بتواند درزمینه مسائل ذیل صاحب دانش و بینش بوده، به تحقیق و پژوهش بپردازد: بررسی نظرات گوناگون در باب پیدایش تشیع و نقد آنها، تاریخ امامیه در دوران حضور ائمه و غیبت کبری و دولت‌های شیعه امامیه در طول تاریخ، شناخت منابع حدیثی، تفسیری، روش‌ها و دیگر معارف امامیه، پیدایش فرقه‌های کوچک شیعه و سیر تطورات فکری و تاریخی آنها، تاریخ ظهور، گسترش و افول حکومت‌های زیدیه، فقه زیدیه، تاریخ پیدایش اسماعیلیه و قرامطه، شکل‌گیری و تطور غلات در دوران ائمه، شکل‌گیری شیخیه و جریانهای انحرافی آن، فقه اسماعیلیه، شکل‌گیری شیعه امامیه، شکل‌گیری و تطورات تاریخی غلات و عقاید زیدیه.
دکتری تاریخ تشیع اثناعشری
دوره دکتری تاریخ تشیع اثناعشری رشته‌ای در حوزه علوم انسانی شامل چهارده واحد دروس اصلی، شش واحد دروس اختیاری و هجده واحد پایان‌نامه است که در بازه‌ای منطبق با آیین‌نامه‌های آموزشی وزارت علوم، باهدف تربیت و تأمین پژوهشگر و محقق درزمینه آموزش و بررسی رخدادها، اندیشه‌ها و دیگر ابعاد تاریخ تشیع اثناعشری راه‌اندازی شده است.
عناوین دروس اصلی این رشته شامل بررسی و نقد تاریخ سیاسی شیعیان اثناعشری، تاریخ اندیشه‌های سیاسی شیعیان اثناعشری، تاریخ اندیشه‌های کلامی شیعیان اثناعشری، بررسی و نقد دیدگاه‌های پیدایش تشیع اثناعشری، بررسی و نقد دیدگاه‌های مستشرقان درباره تشیع اثناعشری و بررسی و نقد دیدگاه‌های مسلمانان غیرامامی درباره تشیع اثناعشری است.
طبق سرفصل‌های تدوین‌شده برای این رشته انتظار می‌رود دانشجو پس از فارغ‌التحصیل شدن بتواند درزمینه مسائل زیر به تحقیق و پژوهش بپردازد: بررسی انتقادی رفتارهای سیاسی و حکومت‌های شیعیان اثناعشری، بررسی و تحلیل ابعاد و مراحل مختلف زندگی اجتماعی شیعیان، تاریخ اندیشه‌های سیاسی شیعیان اثناعشری در تطور فلسفه و فقه سیاسی، مباحث مرتبط با ولایت‌فقیه، وضعیت کنونی شیعیان، عناصر و ممیزات فکری ـ کلامی شیعیان اثناعشری در سیر تطور تاریخی آن، شناخت انتقادی دیدگاه‌های خاورشناسان درباره ماهیت و تاریخ تشیع اثناعشری، شناخت انتقادی دیدگاه‌های مسلمانان غیرامامی درباره تشیع اثناعشری، شناخت، بررسی و نقد سبک‌ها و روش‌های معرفی تشیع امامی در آثار اندیشمندان معاصر و …
کارشناسی ارشد مطالعات تاریخ تشیع
دوره کارشناسی ارشد مطالعات تاریخ تشیع رشته‌ای در حوزه علوم انسانی شامل ۲۸ واحد دروس اصلی و تخصصی، شانزده واحد دروس جبرانی و چهار واحد پایان‌نامه برنامه‌ریزی‌شده تا در بازه‌ای منطبق با آیین‌نامه‌های آموزشی وزارت علوم، با رهیافت تاریخی به شناخت شیعه، پیدایش، نحوه گسترش، تحولات و ابعاد مختلف آن در قلمروی تاریخ اسلام و جغرافیای جهان اسلام از آغاز تاکنون بپردازد.
عناوین دروس اصلی و تخصصی این رشته شامل پیدایش تشیع، تاریخ تحلیلی امامان علیهم‌السلام، تاریخ فرقه‌ها و مکاتب شیعه، متون عربی تخصصی، تاریخ سیاسی شیعه، تاریخ حوزههای علمیه و عالمان شیعه، شیعه و گسترش علوم و تمدن اسلامی، تاریخ کلام شیعه، تاریخ تشیع در ایران، جغرافیای تشیع در جهان معاصر، شیعه در مطالعات معاصر و زبان انگلیسی تخصصی است.
طبق سرفصل‌های تدوین‌شده برای این رشته انتظار می‌رود دانشجو پس از فارغ‌التحصیلی بتواند درزمینه مسائل ذیل صاحب دانش و بینش بوده، به تحقیق و پژوهش بپردازد: مفهوم تشیع و نظریه‌های مرتبط با پیدایش آن، تاریخ امامان شیعه، زمینه‌های سیاسی و اجتماعی پیدایش فرقه‌های شیعی و منتسب به شیعه، گسترش و تحول سیاسی شیعیان، پیشینه تاریخی و زمینه‌های پیدایش سازمان روحانیت شیعه و کارکردهای حوزههای علمیه، سیر تاریخی علوم و تمدن در سرزمین‌های اسلامی با تأکید بر نقش شیعیان در این خصوص، آموزه‌ها و اختصاصات کلامی شیعه با تکیه‌بر بحث امامت، وضعیت سیاسی اجتماعی شیعیان ایران و جهان، و مستشرقان و نوع رویکرد آنان به مطالعات شیعی.
آموزش غیرحضوری(مجازی) شیعه‌شناسی
دانشکده شیعه‌شناسی با همکاری مرکز آموزشهای غیرحضوری(مجازی)، برای رشته “شیعه‌شناسی” در مقطع کارشناسی و رشته‌های “شیعه‌شناسی”، “تاریخ تشیع” و “فرق شیعه” در مقطع کارشناسی ارشد از داوطلبان طلبه و غیرطلبه، دانشجوی غیرحضوری میپذیرد.
دانشکده عرفان
گروه تصوف و عرفان اسلامی در سال ۱۳۸۶ در ضمن مجموعه دانشکده مذاهب فعالیت خود را آغاز کرد. این گروه به‌تدریج با گسترش فعالیتهای خود، موفق شد در سال ۱۳۹۵ مجوز رسمی تأسیس دانشکده عرفان را برای سه گروه آموزشی ذیل در دو مقطع کارشناسی ارشد و دکتری دریافت کند: “تصوف و عرفان اسلامی”، “عرفان اسلامی و اندیشه امام خمینی” و “ادیان و عرفان”.
این دانشکده برای رشته‌های “تصوف و عرفان اسلامی” و “عرفان اسلامی و اندیشه امام خمینی” در مقطع دکتری و رشته‌های “تصوف و عرفان اسلامی” و “ادیان و عرفان” در مقطع کارشناسی ارشد دانشجو میپذیرد. افزون‌براینکه پذیرش در رشته تصوف و عرفان اسلامی به‌صورت مجازی (غیرحضوری) از سال ۱۳۹۳ برقرار بوده است.
در سال تحصیلی ۹۵ـ۹۶ سه دانشجو در رشته کارشناسی ارشد ادیان و عرفان، پنجاه دانشجو در رشته تصوف و عرفان اسلامی به صورت حضوری و ۶۹ دانشجو در همین رشته به صورت مجازی در حال تحصیل یا نگارش پایان‌نامه بوده‌اند. این در حالی است که تا این سال تحصیلی ۹۸ دانشجو در مقطع کارشناسی ارشد، دوازده دانشجو در مقطع دکتری و ۹۸ دانشجو در مقطع کارشناسی ارشد مجازی از این رشته‌ها فارغ‌التحصیل شده‌اند.
دکتری تصوف و عرفان اسلامی
دوره دکتری تصوف و عرفان اسلامی رشته‌ای در حوزه علوم انسانی شامل هجده واحد دروس اصلی، شانزده واحد دروس جبرانی و هجده واحد پایان‌نامه است که در بازه زمانی منطبق با آیین نامه‌های آموزشی وزارت علوم، با هدف تربیت و تأمین پژوهشگر و محقق در زمینه موضوعات مختلف تصوف و عرفان اسلامی جهت شناساندن ابعاد معنوی اسلام به جهان راه‌اندازی شده است.
عناوین دروس اصلی این رشته شامل وجودشناسی عرفانی، جهان‌شناسی عرفانی، انسان شناسی عرفانی، تأویل و تفسیر قرآن و تأویل‌های عرفانی، فلسفه عرفان و رابطه آن با فلسفه و اخلاق، تاریخ تصوف و عرفان اسلامی در جهان، جریان‌شناسی معنویت‌گرایی در دنیای مدرن، تشیع و تصوف، و عرفان تطبیقی است.
طبق سرفصل‌های تدوین شده برای این رشته انتظار می‌رود دانشجو پس از فارغ‌التحصیل شدن بتواند در زمینه مسائل ذیل صاحب دانش و بینش بوده، به تحقیق و پژوهش بپردازد: تاریخ پیدایش تصوف، علل و ریشه‌های پیدایش تصوف، مکاتب تصوف و عرفان اسلامی، علل سلسله‌گرایی در تصوف، تفاوت‌ها و اختلافات سلسله‌ها و طریقت‌های صوفیانه، تعریف مفاهیم و طریقه‌های سیر و سلوک، احوال، منازل و مقامات، ابعاد وجودی انسان از منظر عارفان مسلمان، تاریخچه و سیر تحول تفسیر عرفانی، دیدگاه ائمه درباره عرفان و تصوف، و ابعاد گوناگون عرفان تطبیقی در حوزه نظری و مناسکی.
کارشناسی ارشد تصوف و عرفان اسلامی
دوره کارشناسی ارشد تصوف و عرفان اسلامی رشته‌ای در حوزه علوم انسانی شامل هجده واحد دروس اصلی، ده واحد دروس تخصصی، بیست واحد دروس جبرانی و چهار واحد پایان‌نامه است که در بازه زمانی منطبق با آیین‌نامه‌های آموزشی وزارت علوم، در پی زمینه‌سازی برای پرورش دانشوران و محققان صاحب‌نظر در زمینه فرق تصوف و مکاتب عرفانی است.
این رشته دارای سه بخش عمده است: شناخت تصوف و طریقت‌های آن، عرفان نظری و عملی اسلامی و عرفان ادیان. دروس تخصصی آن نیز شامل فلسفه اسلامی، زبان انگلیسی تخصصی، تاریخ تصوف و عرفان اسلامی، فلسفه عرفان و رابطه عرفان و تشیع، عرفان و اخلاق در یهودیت و مسیحیت و عرفان و اخلاق در ادیان غیرابراهیمی است.
طبق سرفصل‌های تدوین شده برای این رشته انتظار می‌رود دانشجو پس از فارغ‌التحصیلی بتواند در زمینه مسائل ذیل صاحب دانش و بینش بوده، به تحقیق و پژوهش بپردازد: سیر پیدایش و گسترش تصوف در اسلام، کیفیت گسترش و تحولات تصوف و عرفان در قرون مختلف، ماهیت و حقیقت عرفان، تجربه عرفانی و نسبت عرفان با اخلاق، فقه و فلسفه، جایگاه اخلاق و عرفان در یهودیت و مسیحیت، جایگاه عرفان و تعالیم معنوی در ادیان شرقی، شناخت مهمترین سلاسل صوفیه و انشعابات آن، مسائل اساسی عرفان نظری و تعالیم عرفانی ادیان مختلف.
دکتری عرفان اسلامی و اندیشه امام خمینی
دوره دکتری عرفان اسلامی و اندیشه امام خمینی رشته‌ای در حوزه علوم انسانی شامل هجده واحد دروس اصلی و هجده واحد پایان‌نامه است که در بازه زمانی منطبق با آیین نامه‌های آموزشی وزارت علوم، با هدف تربیت و تأمین پژوهشگر و محقق درزمینه موضوعات مختلف عرفان اسلامی جهت نظام مند کردن میراث ارزشمند عارفان مسلمان به ویژه اندیشه‌های عرفانی امام خمینی (ره) راه‌اندازی شده است.
عناوین دروس اصلی این رشته شامل وجودشناسی عرفانی، جهان‌شناسی عرفانی، انسان شناسی عرفانی، عرفان و تفسیر قرآن، مکاتب عرفان اسلامی، فلسفه عرفان، سیر و سلوک عرفانی، عرفان تطبیقی، آرای اختصاصی امام خمینی در عرفان نظری، آرای اختصاصی امام خمینی در عرفان عملی و متون عرفانی امام خمینی به زبان عربی است.
طبق سرفصل‌های تدوین شده برای این رشته انتظار می‌رود دانشجو پس از فارغ‌التحصیل شدن بتواند در زمینه مسائل زیر به تحقیق و پژوهش بپردازد: تاریخ پیدایش تصوف، علل و ریشه‌های پیدایش تصوف، مکاتب تصوف و عرفان اسلامی، علل سلسله‌گرایی در تصوف، تفاوت‌ها و اختلافات سلسله‌ها و طریقت‌های صوفیانه، تعریف مفاهیم و طریقه‌های سیر و سلوک، احوال، منازل و مقامات، شناخت هستی و جهان از نگاه عرفان، ابعاد وجودی انسان از منظر عارفان مسلمان، تاریخچه و سیر تحول تفسیر عرفانی، و آرای اختصاصی امام خمینی در عرفان نظری، آرای اختصاصی امام خمینی در عرفان عملی و متون عرفانی امام خمینی.
کارشناسی ارشد ادیان و عرفان
دوره کارشناسی ارشد ادیان و عرفان رشته‌ای در حوزه علوم انسانی شامل ۳۲ واحد آموزشی است که در بازه زمانی منطبق با آیین نامه‌های آموزشی وزارت علوم، با هدف تربیت و تأمین پژوهشگر و محقق درزمینه ابعاد مختلف ادیان و عرفان راه‌اندازی شده است.
عناوین دروس اصلی این رشته شامل تاریخ یهودیت، تاریخ مسیحیت، ادیان هندوبودایی، ادیان اروپای قدیم، ادیان خاور دور، ادیان ابتدایی و قدیم، ادیان ایران پیش از اسلام، تاریخ مجادلات در اسلام، علم کلام تطبیقی، عرفان و ادب فارسی، تاریخ تصوف از آغاز تا عصر حاضر، متون دینی و عرفانی به زبان عربی و انگلیسی و پایان نامه است.
طبق سرفصل‌های تدوین شده برای این رشته انتظار می‌رود دانشجو پس از فارغ‌التحصیل شدن بتواند در زمینه مسائل زیر با رویکرد عرفانی به تحقیق و پژوهش بپردازد: تاریخ و آموزه‌های یهودیت و مسیحیت، تاریخ و آموزه‌های ادیان هندوبودایی و ادیان خاور دور، تاریخ و آموزه‌های ادیان اروپای قدیم، تاریخ و آموزه‌های ادیان ابتدایی و قدیم، و آموزه‌های ادیان ایران پیش از اسلام، تاریخ مجادلات در اسلام، علم کلام تطبیقی، عرفان و ادب فارسی و تاریخ تصوف از آغاز تا عصر حاضر.
دانشکده فلسفه
آنچه برنامهریزان دانشگاه ادیان را به تأسیس دانشکده فلسفه واداشت، علاوه بر نبودِ چنین دانشکدهای در قم، نیاز مبرم مطالعات ادیان و مذاهب (که بر تاریخ و کلام تمرکز دارد) به تقویت بنیه عقلی و فلسفی برای جلوگیری از حاکمیت نصگرایی و ظاهرگرایی در این نوع مطالعات بوده است. دانشکده فلسفه میکوشد بین سنت فلسفی اسلامی و رویکردها و مطالعات فلسفی جدید پیوند برقرار کند و از ظرفیت علمی حوزههای علمیه و دانشگاهها بهره گیرد.
دانشکده فلسفه در سال ۱۳۹۲ با سه گروه “فلسفه و کلام اسلامی”، “فلسفه دین” و “فلسفه اخلاق” فعالیت خود را آغاز کرد.
این دانشکده در کنار فعالیتهای آموزشی تاکنون سلسله‌جلساتی را برای برگزاری سخنرانی‌های علمی و اجرای کارگاه‌های آموزشی در زمینه موضوعاتی جدید چون علوم شناختی و نسبت دین، فلسفه و اخلاق برگزار کرده و در برگزاری برخی همایش‌های بین المللی نیز مشارکت کرده است.
کارشناسی ارشد فلسفه و کلام اسلامی
این رشته که پیشینهی دیرپایی هم در حوزههای علمیه و هم در دانشگاهها دارد، در کنار مروری تاریخی بر مکاتب و سنت‌های فلسفی اسلامی، دانشجو را با مهمترین آراء و متون فلسفی آشنا میکند و البته دروسی هم برای آشنایی با فلسفههای جدید در برنامههای این رشته و دوره تعبیه شده است. این رشته در دانشکده فلسفه در دو مقطع ارشد و دکتری، دانشجو میپذیرد. دوره کارشناسی ارشد شامل ۱۶ واحد دروس مشترک و ۱۲ واحد دروس تخصصی گرایش فلسفه اسلامی و چهار واحد پایان‌نامه است که در بازه زمانیای مطابق با آیین‌نامه‌های آموزشی وزارت علوم، با هدف تربیت کادر تحقیقاتی آموزشی و نیروهای کارآمد در زمینه فلسفه و کلام اسلامی راه‌اندازی شده است. دانشجویان در این دوره، در قالب آموزشهای فشرده و به صورت پلکانی با زبان عربی معاصر هم آشنا میشوند.
عناوین دروس تخصصی گرایش فلسفه اسلامی شامل حکمت متعالیه، حکمت اشراق، حکمت مشاء و منطق جدید است. دروس مشترک نیز شامل زبان انگلیسی تخصصی، منطق قدیم، حکمت مشاء، حکمت اشراق، حکمت متعالیه، کلام معتزله و اشاعره و امامیه، استنباط‌های فلسفی و کلامی از قرآن و حدیث و مبانی فلسفی علم کلام است.
اما مقطع دکتری فلسفه و کلام اسلامی با گرایش حکمت متعالیه شامل ۳۶ واحد دروس اصلی، دوازده واحد دروس جبرانی و هجده واحد پایان‌نامه است که در بازه زمانی منطبق با آیین‌نامه‌های آموزشی وزارت علوم، با هدف تربیت کادر تحقیقاتی آموزشی و نیروهای کارآمد در زمینه فلسفه و کلام اسلامی جهت آموزش و پاسخگویی به مباحث اعتقادی در داخل و خارج کشور راه‌اندازی شده است. عناوین دروس اصلی این رشته شامل حکمت متعالیه، فلسفه تطبیقی، فلسفه مشاء، عرفان نظری و فلسفه اشراق است.
کارشناسی ارشد فلسفه اخلاق (و اخلاق کاربردی)
هدف دانشگاه از تأسیس این رشته تربیت کارشناسان ارشدی است که پس از فارغ‌التحصیلی بتوانند در زمینه مسائل اخلاقی به ویژه تعارضات اخلاقی‌ای که در حوزههای مختلف اجتماعی، تصمیم‌گیری را برای نهادها و افراد دشوار ساخته است، با تکیه بر منابع اسلامی و سنت فکری مسلمانان و با توجه به دستاوردهای معرفت بشری راه حل ارائه دهند. از آنجا که در اساسنامه و بیانیه رسالت دانشگاه ادیان و مذاهب، توجه، شناخت و گفت وگو با دیگر ادیان در شمار مهم ترین اهداف دانشگاه هستند، در رشته‌های فلسفه اخلاق و اخلاق کاربردی نیز مطالعه، پژوهش و تدوین پایان‌نامه در حوزههای میان‌رشته‌ای دین و اخلاق، در اولویت برنامههای علمی گروه فلسفه اخلاق قرار دارند. علاوه بر این، توجه به زمینه‌های جدید پژوهش در زمینه فلسفه اخلاق در جهان، و استفاده از آرای اندیشمندان ایرانی در قالب برگزاری نشست‌ها، کارگاه‌های علمی، دوره‌های آموزشی همواره مد نظر دانشکده فلسفه و نیز گروه فلسفه اخلاق بوده است.
در حال حاضر، این رشته با بهره گیری از استادان شناخته شده حوزه و دانشگاه، دو دوره کارشناسی ارشد را برگزار کرده است. دوره کارشناسی ارشد اخلاق با گرایش فلسفه اخلاق، متشکل از ۸ واحد دروس جبرانی، ۲۰ واحد دروس تخصصی، ۸ واحد دروس تخصصی گرایشی و ۴ واحد پایان‌نامه است. این دوره تحصیلی در کنار آموزش فشرده و پلکانی زبان انگلیسی، در بازه زمانی مصوب وزارت علوم اجرا می‌شود و هدف از تأسیس آن تربیت متخصص در اخلاق نظری و فلسفه اخلاق با تکیه بر میراث فکری فیلسوفان جهان و فلاسفه مسلمان است.
دروس تخصصی این رشته شامل متون تخصصی اخلاق اسلامی، انسان‌شناسی، کلیات فلسفه اخلاق، اخلاق اسلامی، نظریه‌های اخلاقی، اخلاق اسلامی در نهج‌البلاغه، متون تخصصی فلسفه اخلاق، اخلاق خانواده، اخلاق مقایسه‌ای، دین و اخلاق، تاریخ فلسفه اخلاق، مبانی اخلاق جهانی، اخلاق زیستی، اخلاق پزشکی، اخلاق زمامداری، و اخلاق ورزشی است.
کارشناسی ارشد فلسفه دین
این رشته دانشگاهی به بررسی عقلانی باورهای دینی می پردازد. این بررسی زمینه دفاع عقلانی از آموزه های دینی را فراهم می سازد. برخی از موضوعات مورد بحث در رشته فلسفه دین، در سنت اسلامی نیز دارای پیشینه ای ارزشمند است و برخی از آنها در مضمون یا در ساخت خود، نوظهور هستند و همین ویژگی فراگیری آنها را ضروری می سازد. در این رشته به موضوعاتی چون: نسبت عقل و ایمان، وحی و تجربه دینی، هرمنیوتیک، دین و اخلاق، کثرت ادیان، براهین اثبات خداوند، زبان دین، نسبت علم و دین، جاودانگی نفس و مسئله آخرت، نسبت دین و معنویت،معیارهای ارزیابی ادیان پرداخته می شود.
گروه فلسفه دین مفتخر است که با همکاری استادان شناخته شدهی حوزه و دانشگاه تاکنون سه دوره آموزشی در مقطع کارشناسی ارشد برگزار کرده است و هر سال از میان افراد واجد شرایط اقدام به پذیرش دانشجوی کارشناسی ارشد می کند.
کارشناسی ارشد مدیریت رسانه
رشته کارشناسی ارشد مدیریت رسانه از جمله رشته‌هایی است که در معدود دانشگاه‌های کشور دایر است. این رشته میکوشد به تربیت افرادی در زمینه مدیریت رسانه بپردازد. فارغ‌التحصیلان این رشته می‌توانند در بخش‌های مختلف و به‌خصوص در زمینه سیاست‌گذاری رسانه مشغول به کار شوند.
به‌زودی نیز دانشکده رسانه فعالیت خود را در دانشگاه ادیان و مذاهب آغاز خواهد کرد.
آموزش غیرحضوری(مجازی)
دانشکده فلسفه با همکاری مرکز آموزشهای غیرحضوری (مجازی)، برای رشته «فلسفه و کلام اسلامی» در مقطع کارشناسی ارشد از داوطلبان طلبه و غیرطلبه، دانشجوی غیرحضوری میپذیرد.
دانشجویان حضوری و غیرحضوری این دانشگاه از دو طریق کنکور سراسری (پس از قبولی در کنکور و انتخاب رشته محل مورد نظر) و آزمون اختصاصی (ویژه طلاب حوزه علمیه که هر سال در محل دانشگاه ادیان و مذاهب برگزار می‌شود)، مشغول به تحصیل میشوند و پس از اتمام دوره آموزشی، مدرک کارشناسی و کارشناسی ارشد آنان از وزارت علوم، صادر می‌گردد.
دانشکده مذاهب اسلامی
دانشکده مذاهب اسلامی از سال ۱۳۸۴ جذب دانشجو را در مقطع کارشناسی ارشد آغاز کرد. “مذاهب کلامی”، “مذاهب فقهی” و “وهابیت‌شناسی” سه گروهی هستند که در دانشکده مذاهب اسلامی فعالیت می‌کنند. این دانشکده جذب دانشجو در دوره دکتری “مذاهب کلامی” را از سال ۱۳۹۰ و جذب دانشجو در دوره دکتری “مطالعات تطبیقی مذاهب اسلامی” را از سال ۱۳۹۱ در دستور کار این دانشکده قرار گرفته است.
این دانشکده تا سال تحصیلی ۹۵ـ۹۶ در مقطع کارشناسی (مجازی) ۴۴ دانشجو، در مقطع کارشناسی ارشد ۳۳۵ دانشجو و در مقطع دکتری ۲۵۹ دانشجو مشغول به تحصیل داشته است. این در حالی است که در همین سال ۲۵۱ دانشجو از مقطع کارشناسی ارشد و ۳۵ دانشجو در مقطع دکتری از این دانشکده فارغ‌التحصیل شده‌اند.
دکتری مذاهب کلامی
دوره دکتری مذاهب کلامی رشته‌ای در حوزه علوم انسانی شامل هجده واحد دروس اصلی، دوازده واحد دروس جبرانی و هجده واحد پایان‌نامه است که در بازه زمانی منطبق با آیین‌نامه‌های آموزشی وزارت علوم، در پی تربیت نیروهای کارآمدی است که افزون بر شناخت علمی مکاتب و مذاهب کلامی اسلامی به بررسی تطبیقی و مقایسه‌ای آنها نیز بپردازند.
عناوین دروس اصلی این رشته شامل خداشناسی تطبیقی، نبوت و امامت‌شناسی تطبیقی، معادشناسی تطبیقی، دقیق‌الکلام تطبیقی، معتزله بصره و بغداد و حرکت‌های نوین اعتزالی، ماتریدیه، اشاعره و فلسفه و عرفان، مبانی فکری سلفیه، سلفیه در جهان معاصر، اشاعره و ماتریدیه در جهان معاصر، روشنفکران مسلمان و بازسازی اندیشه دینی، جریان‌شناسی اندیشه دینی و جریان‌شناسی تقریب است.
طبق سرفصل‌های تدوین شده برای این رشته انتظار می‌رود دانشجو پس از فارغ‌التحصیلی بتواند در زمینه مسائل ذیل صاحب دانش و بینش بوده، به تحقیق و پژوهش بپردازد: آرای هستی شناختی در مذاهب کلامی اهل سنت و مقایسه آنها با امامیه، مباحث راهنماشناسی اعم از نبوت و امامت از دیدگاه فریقین و بررسی تطبیقی آنها در قیاس با امامیه، تاریخ و شرح اندیشه‌های مکاتب کلامی اسلامی، تاریخ، مبانی و اندیشه‌های سلفیه، اشاعره و ماتریدیه و وضعیت کنونی آنها، اندیشه‌های روشنفکران مسلمان در نیم قرن اخیر در جهت بازسازی اندیشه اسلامی و جریان شناسی تقریب در میان مذاهب کلامی.
کارشناسی ارشد مذاهب اسلامی
دوره کارشناسی ارشد مذاهب اسلامی رشته‌ای در حوزه علوم انسانی شامل هجده واحد دروس اصلی، ده واحد دروس تخصصی و چهار واحد پایان‌نامه است که در بازه زمانی منطبق با آیین‌نامه‌های آموزشی وزارت علوم، در پی زمینه‌سازی برای پرورش دانشوران و محققان صاحب‌نظر در ابعاد مختلف فرق اسلامی است.
عناوین دروس تخصصی این رشته شامل تاریخ و عقاید امامیه، اصحاب حدیث، سلفی‌گری و وهابیت، تاریخ و عقاید اشاعره و ماتریدیه، گرایش‌های فکری معاصر در جهان اسلام و دروس اصلی شامل زبان انگلیسی تخصصی، فرق و مذاهب کلامی، تاریخ تصوف و فرق فقهی اهل‌سنت است.
طبق سرفصل‌های تدوین شده برای این رشته انتظار می‌رود دانشجو پس از فارغ‌التحصیلی بتواند در زمینه مسائل ذیل صاحب دانش و بینش بوده، به تحقیق و پژوهش بپردازد: شناخت تاریخ و عقاید فرقه‌های خوارج، اباضیه، مرجئه و…، عقاید، تاریخ، بنیانگذاران و شخصیت‌های مهم فرقه‌های مختلف تشیع غیر اثنی‌عشریه و نیز فرقه‌های مختلف اهل‌سنت، چگونگی شکل‌گیری نحله‌ها و فرق منشعب شده از اسلام و آشنایی با اندیشمندان و افکار آنها، خاستگاه‌های تصوف و عرفان در اسلام، فرق مهم فقهی اهل‌سنت، تاریخ و چگونگی شکل‌گیری شیعه امامیه، تاریخ و اندیشه‌های سلفیه، وهابیه و اشاعره، گرایش‌های فکری معاصر در جهان اسلام.
دکتری مذاهب فقهی (مطالعات تطبیقی مذاهب اسلامی)
دوره دکتری مذاهب فقهی (مطالعات تطبیقی مذاهب اسلامی) رشته‌ای در حوزه علوم انسانی شامل هجده واحد دروس اصلی، شانزده واحد دروس جبرانی و هجده واحد پایان‌نامه است که در بازه‌ای منطبق با آیین‌نامه‌های آموزشی وزارت علوم، برای تربیت محقق و پژوهشگر در زمینه گفت‌وگو با پیروان مذاهب راه‌اندازی شده است.
عناوین دروس اصلی این رشته شامل ممیزات مکتب‌های اصولی در میان مذاهب، تأثیر اختلاف اصولی در فقه، بررسی تطبیقی قواعد فقهی میان مذاهب، جایگاه نظریه‌های فقهی در مذاهب، تمایزات مذاهب فقهی در رویکرد مقاصدی به فقه، مسائل مستحدثه، مبانی خاص رجال‌شناسی در مذاهب فقهی، روش‌های ارزیابی و نقد حدیث، مبانی کلامی مؤثر در فقه مذاهب و فقه و قانون‌گذاری در مذاهب است.
طبق سرفصل‌های تدوین شده برای این رشته انتظار می‌رود دانشجو پس از فارغ‌التحصیلی بتواند در زمینه مسائل زیر به تحقیق و پژوهش بپردازد: زمینه‌های شکل‌گیری مکاتب اصولی، ادله، حدود و شروط اعتبار قواعد فقهی در مذاهب فقهی، ساختارهای کلان در فقه مذاهب اسلامی، روش‌ها و ابزار کشف مقاصد شرع و میزان دخالت آن در حل مسائل فقه حکومتی، بررسی و تحلیل مسائل فقهی مستحدثه، بررسی و تحلیل مبانی و مناهج اجتهادی در علم رجال، تحلیل و تبیین علمی قواعد نقد اسناد احادیث، بررسی مبانی کلامی تأثیرگذار در فقه مذاهب اسلامی و تحلیل و بررسی ارتباط دانش فقه و علم حقوق.
کارشناسی ارشد مذاهب فقهی
دوره کارشناسی ارشد مذاهب فقهی رشته‌ای در حوزه علوم انسانی شامل بیست و هشت واحد دروس اصلی، چهار واحد پایان‌نامه و دوازده واحد دروس جبرانی است که در بازه زمانی منطبق با آیین‌نامه‌های آموزشی وزارت علوم، در پی زمینه‌سازی برای پرورش دانشوران و محققان صاحب‌نظر در ابعاد مختلف فرق و مذاهب فقهی است.
عناوین دروس اصلی این رشته شامل زبان انگلیسی تخصصی، تاریخ مذاهب فقهی، فلسفه فقه، آیات الاحکام، اصول فقه مقارن، قواعد فقه مقارن، فقه ظاهری، فقه زیدیه، فقه اسماعیلیه، فقه اباضیه، فقه امامیه، فقه حنفی، فقه شافعی، فقه حنبلی و فقه مالکی است.
طبق سرفصل‌های تدوین شده برای این رشته انتظار می‌رود دانشجو پس از فارغ‌التحصیلی بتواند در زمینه مسائل زیر به تحقیق و پژوهش بپردازد: تاریخ پیدایش و تطورات مذاهب فقهی، شناخت و بررسی آیات‌الاحکام قرآن و بررسی کیفیت استنباط احکام فقهی از قرآن در مذاهب گوناگون، تاریخچه علم اصول و مناهج آن در میان فریقین، شناخت فقه مقارن و بررسی مقایسه‌ای قواعد آن در مذاهب گوناگون و تاریخ پیدایش و تطورات فقهی مذاهب ظاهری، زیدیه، اسماعیلیه، اباضیه، امامیه، حنفی، شافعی، حنبلی و مالکی.
کارشناسی ارشد فقه مقارن و حقوق عمومی اسلامی
دوره کارشناسی ارشد فقه مقارن و حقوق عمومی اسلامی رشته‌ای در حوزه علوم انسانی شامل بیست و هشت واحد دروس اصلی، چهار واحد پایان‌نامه و دوازده واحد دروس جبرانی است که در بازه زمانی منطبق با آیین‌نامه‌های آموزشی وزارت علوم، در پی زمینه‌سازی برای پرورش دانشوران و محققان صاحب‌نظر در ابعاد مختلف فقه مقارن و حقوق عمومی اسلامی است.
دکتری وهابیت‌شناسی
دوره دکتری وهابیت‌شناسی رشته‌ای در حوزه علوم انسانی شامل چهارده واحد دروس پایه و تخصصی، ده واحد دروس جبرانی، چهار واحد دروس اختیاری و هجده واحد پایان‌نامه است که در بازه زمانی منطبق با آیین‌نامه‌های آموزشی وزارت علوم، با هدف آشنایی تخصصی با وهابیت به عنوان یکی از مذاهب کلامی مطرح در عصر حاضر راه‌اندازی شده است.
عناوین دروس اصلی این رشته شامل تاریخ سلفی‌گری و وهابیت، جریان‌شناسی سلفی‌گری معاصر، نقد مبانی عام سلفی‌گری، نقد مبانی اصول فقه وهابیت، نقد مبانی حدیثی و رجالی وهابیت، نقد عقاید مشترک اصحاب حدیث و وهابیت و نقد عقاید خاص وهابیت (شبهه‌شناسی) است.
طبق سرفصل‌های تدوین شده برای این رشته انتظار می‌رود دانشجو پس از فارغ‌التحصیلی بتواند در زمینه مسائل زیر به تحقیق و پژوهش بپردازد: جریان‌شناسی سلفیه از جمله وهابیت و اخوان‌المسلمین، بررسی مبانی سلفیه و مقایسه آن با مذاهب دیگر، بررسی و نقد عقاید وهابیت، بررسی رابطه وهابیت با دیگر مکاتب و مذاهب.
دکتری تقریب مذاهب اسلامی گرایش تقریب
دوره دکتری تقریب مذاهب اسلامی گرایش تقریب رشته‌ای در حوزه علوم انسانی شامل چهارده واحد دروس پایه و تخصصی، ده واحد دروس جبرانی، چهار واحد دروس اختیاری و هجده واحد پایان‌نامه است که در بازه زمانی منطبق با آیین‌نامه‌های آموزشی وزارت علوم، با هدف آشنایی تخصصی با تقریب به عنوان یکی از ضرورت‌های کنونی جهان و به‌خصوص جهان اسلام راه‌اندازی شده است.
کارشناسی فقه و حقوق اسلامی
دوره غیرحضوری(مجازی) کارشناسی فقه و حقوق اسلامی رشته‌ای در حوزه علوم انسانی شامل ده واحد دروس عمومی، ۴۵ واحد دروس پایه، هشتاد واحد دروس تخصصی است. این رشته در بازه‌ای منطبق با آیین‌نامه‌های آموزشی وزارت علوم به تربیت کارشناس در زمینه فقه و حقوق اسلامی می‌پردازد. فارغ‌التحصیلان می‌توانند در دستگاه‌های قضایی و اجرایی کشور به خدمت مشغول شوند.
برخی از عناوین دروس تخصصی این رشته شامل اصول فقه، فقه، فقه تطبیقی، تاریخ فقه و فقها، حقوق اساسی، حقوق مدنی، حقوق تجارت، حقوق بین‌الملل خصوصی، حقوق بین‌الملل عمومی، حقوق جزای عمومی، حقوق جزای خصوصی، آیین دادرسی مدنی، آیین دادرسی کیفری، حقوق کار، حقوق تطبیقی و زبان انگلیسی تخصصی حقوق است.
آموزش غیرحضوری (مجازی)
دانشکده مذاهب اسلامی با همکاری مرکز آموزشهای غیرحضوری (مجازی)، برای رشته “فقه و حقوق اسلامی” در مقطع کارشناسی و برای رشته‌های “مذاهب فقهی” و “مذاهب اسلامی” در مقطع کارشناسی ارشد از داوطلبان طلبه و غیرطلبه، دانشجوی غیرحضوری میپذیرد.