لزوم ارزش‌نهادن دوباره به پنج‌هزار سال پیشینه مشترک
به گزارش ادیان نیوز(ردنا)؛ آنچه می خوانید گفت‌وگوی مکتوب با «گریگور گریگوریان»، (Grigor Grigoryan)، مدیر موزه تاریخ ارمنستان (History Museum of Armenia) که به معنایی موزه ملی مردم ارمنستان است، به سبب همین پیوند عمیق و وثیق می‌تواند مهم باشد.
موزه و موزه‌داری در ارمنستان دارای چه پیشینه‌ای است؟ و مهم‌ترین موزه‌های آن کدام هستند؟
می‌توان گفت که از قرن پنجم میلادی، در جوار دِیرها و کلیساهای ارمنی، موزه‌ها، ماتناداران‌ها و جایگاه‌های نگهداری نسخ خطی فعالیت داشته‌اند.کافی است به موزه‌های ساناهین، هاقپات و اجمیادزین مقدس اشاره کنم که تا به امروز به فعالیت خود ادامه می‌دهند. موزه‌های مهم فعال کنونی ارمنستان، موزه تاریخ ارمنستان، موزه ملی آثار نقاشی ارمنستان، ماتناداران مسروپ ماشتوتش، موزه تاریخ ایروان، موزه منطقه حفاظت شده اربونی به همراه تعداد بسیاری خانه‌موزه‌ها، موزه‌های مناطق حفاظت شده، موزه‌های هنری و نیز موزه‌های مربوط به جوامع مختلف هستند.
سال جاری میلادی (۲۰۱۹) که حالا در اواخر آن هستیم، موزه ملی تاریخ ارمنستان، یکصدمین سال ایجاد خود را جشن گرفت. درباره این موزه و ویژگی‌های آن بگویید.
موزه تاریخ ارمنستان در سال ۱۹۱۹ براساس قانون اساسی ارمنستان تأسیس شده است. در حال حاضر موزه، حدود چهارصدهزار شیء ملی در قسمت‌های باستان‌شناسی (۳۵ درصد کل مجموعه)، قوم‌شناسی (۸ درصد)، سکه و پول‌شناسی (۴۵ درصد) و اسناد مستند (۱۲ درصد) در این مجموعه نگهداری می‌شود. این مجموعه همواره و اساسا به‌وسیله کشفیات به‌دست آمده از مناطق باستانی ارمنستان و همچنین خریداری و اهدای آثار تکمیل شده و می‌شود.
به‌نظر می‌رسد این موزه به لحاظ آثار هلنیستی هم حائز اهمیت است.
در ارمنستان مراکز هلنیستی بسیاری وجود دارند. به‌طور اخص می‌توان به آرماویر، آرتاشات، سیونیک و گارنی اشاره کرد. در نتیجه سال‌ها کاوش و حفاری منظم، اشیای قابل توجهی کشف شده است. آنها اشیای هنرهای کاربردی ساختهشده از طلا و نقره، سکه‌های رایج در آن دوران، مجسمه‌های مرمرین، اشیای برجسته سفالگری و شیشه‌گری و وسایل مهندسی ساخت‌وساز را دربرمی‌گیرد.
چگونه این موزه صاحب آثاری از مصر و آشور شده است؟
این اشیا از حفاری‌های انجام شده در مناطق باستانی ایران به‌دست آمده‌اند و بیانگر روابط متقابل اقتصادی و فرهنگی این منطقه هستند.
برای آشنایی مخاطبان ایرانی، مهم‌ترین محوطه‌های باستان‌شناسی در ارمنستان کدام‌ها هستند؟
اگر صحبت از وسعت، تعداد و گوناگونی مناطق است باید بگویم که ارمنستان خود تماما موزه‌ای است روباز زیر آسمان کبود، و تفکیک یکی از دیگری امری است مشکل. به‌ویژه اینکه حفاری‌های مناطق باستانی حقایق فرهنگی چندلایه‌ای را به منصه ظهور می‌رسانند. ولی اگر صحبت از شمولیت فرهنگی است، در این‌صورت ارمنستان از دوره پالئولیت یعنی دومیلیون سال قبل تا قرن شانزدهم را شامل می‌شود، بدین معنی که تصویر کاملی از فرهنگ باستان‌شناسی، با تجمیع کلیه جوانب این فرهنگ از دوره مفرغ تا اواخر قرن وسطی را زیر پوشش خود قرار داده است.
در مهم‌ترین موزه ارمنستان، بخشی به ایران اختصاص داده شده است. این بخش دارای چه آثار برجسته‌ای است؟ و آیا از دوره اسلامی هم اثری وجود دارد؟
بله. روابط ارمنستان و ایران در موزه ما ،در قالب مجموعه تاریخ ارمنستان از دوره هخامنشیان تا قرن نوزدهم به نمایش گذاشته شده است.از نمونه‌های برجسته این بخش می‌توان به سکه‌های پارتیان و ساسانیان، مُهرها و نمونه‌های ممهور شده بولاها، کتیبه‌های آرامی و نیز نمونه اشیای هنرهای کاربردی قرون شانزدهم تا هجدهم میلادی اشاره کرد. در رابطه با آثار دوره اسلامی نیز باید گفت این بخش اشیای هنری برجسته‌ای را شامل می‌شود که محصول کشفیات دوین و آنی مربوط به قرون چهارم تا هشتم میلادی است و از ایران وارد شده‌اند و این، تاریخ مشترک ایران و ارمنستان را نشان می‌دهد. با در نظر گرفتن ملاحظات واقعیت‌های امروز، مایلم به سند تاریخی ارزشمندی که بیشتر جنبه سمبلیک دارد اشاره کنم. روابط ارمنستان و ایران از دوستی کوروش کبیر و تیکران اول یرواندونی، پادشاه ارمنستان آغاز شده است. روابط تاریخی ایران و ارمنستان بسیار کهن بوده واز اعماق قرون سرچشمه گرفته‌اند.
از آنجا که دانشگاه ایروان، دارای بخش ایران‌شناسی است، درباره جایگاه و قدمت ایران‌شناسی در ارمنستان و مهم‌ترین ایران‌شناسان ارمنی هم توضیح دهید.
از ایران‌شناسان معروف ارمنستان در گذشته می‌توان به هوسپ اربلی و آناهید پری‌خانیان و از معاصران به گارنیک آساتوریان و وارطان وُسکانیان اشاره کرد.
۱۷ اکتبر ۲۰۱۷ تا ۱۷ ژانویه ۲۰۱۸ (۲۵ مهر تا ۲۷ دی ۱۳۹۶) در موزه ملی ایران نمایشگاهی مشترک از یافته‌های باستان‌شناختی موزه تاریخ ارمنستان و موزه ملی ایران با عنوان «ایران و ارمنستان، خاطره یک سرزمین» برگزار شد و آثاری از هزاره چهارم پیش از میلاد تا سده اول پیش از میلاد به نمایش گذاشته شد. این رویداد به دنبال چه بود؟ و به چه دستاوردی رسید؟
این نمایشگاه، رویدادی استثنایی و بیانگر اراده مشترک موزه ملی ایران و موزه تاریخ ارمنستان با شعار «بازگشت به‌سوی آینده» بود. نمایشگاه رویارویی توأم و همزمان دو کشور با گذشته خود، براساس اصل قانون زرین تساوی و همگن بودن. از آغاز شروع کردیم، از منشأ و اعماق پنج‌هزار ساله. ۱۰۳ اثر از دوره‌های مشابه نه به‌صورت تصویری خیالی بلکه به‌شکل بازماندگان زنده، با حضور خودِ نفْسِ قابل لمسِ زمان یا همان روح آثار که قادر خواهد بود خاطرات را به زمان و شرایط حال بازگرداند. با این توصیف این نمایشگاه کلمه رمزی بود برای درک امروزیِ خاطرات پاک‌نشدنی موجود در گنجینه حافظه‌مان، برای شناخت متقابل تا فریادی باشد برای ارزش‌نهادن دوباره و یادآوری.
یکی از آثار به نمایش گذاشته شده در نمایشگاه «ایران و ارمنستان، خاطره یک سرزمین»
پایان مطلب/ت