شکل‌گیری گفتمان نوآوری برای خروج علوم انسانی اسلامی از رکود علمی
به گزارش ادیان نیوز(ردنا)؛ نشست خبری پنجمین کنگره بین‌المللی علوم انسانی اسلامی صبح امروز، دوشنبه، ۲۷ آبان‌ماه، با حضور حجت‌الاسلام رضا غلامی، رئیس شورای سیاست‌گذاری؛ عطاءالله رفیعی، دبیر کنگره و فرزاد جهان‌بین، دبیر شورای سیاست‌گذاری کنگره، برگزار شد.
حجت‌الاسلام غلامی در این نشست بیان کرد: علوم انسانی اسلامی تدریجاً به یک جریان علمی و به یک حرکت پیشرونده تبدیل شده است و قرائن و شواهد متعددی این واقعیت را تأیید می‌کند. در عین حال نباید تردید کرد که پیشرفت علوم انسانی اسلامی در آینده محتاج گسترش نوآوری‌های علمی است. وقتی از نوآوری صحبت می‌کنیم، منظور فقط نوآوری در بنیان‌ها و ساخت علم نیست؛ بلکه یکی از وجوه کلیدی نوآوری دستیابی به مسیر‌ها و مدل‌های جدید برای کاربست نتایج علم در حل مسائل و گره‌های علمی است. از طرف دیگر می‌دانیم که نوآوری لوازمی دارد که مهم‌ترین آن شکل‌گیری چهارچوب‌های منعطف در علوم انسانی اسلامی و تحجرزدایی در این علوم است که نیازمند توجه متخصصان فلسفه علم یا معماران علم دینی است.
جسارت برای نوآوری
وی با تأکید بر اینکه مهم‌تر از افزایش قابلیت‌های نوآوری در علوم انسانی اسلامی، وجود انگیزه و جسارت نوآوری علمی نقش منحصر به فردی در گسترش نوآوری‌های علمی در این عرصه دارد، اظهار کرد: واقعیت این است که بعضی از پژوهشگران در علوم انسانی یا به دلیل عدم برخورداری از بضاعت علمی لازم برای نوآوری و یا به خاطر عدم استقبال جامعه علمی از نوآوری، از جسارت لازم برای نوآوری برخوردار نیستند و همین امر فضای علمی را با رکود و ایستایی مواجه می‌کند؛ بنابراین نه تنها ایجاد مسیر‌های مطمئن برای پرورش پژوهشگران پرتوان و درجه یک نوعی تسهیلگر نوآوری تلقی می‌شود؛ بلکه شکل‌گیری گفتمان نوآوری در جامعه ما مهم‌ترین عامل در ایجاد انگیزه و جسارت برای نوآوری در بین پژوهشگران این عرصه محسوب می‌شود.
غلامی تصریح کرد: البته در کنار موضوع ارتقای کیفیت و همچنین گفتمان نوآوری، جوان‌گرایی و میدان دادن به پژوهشگران جوان و نخبه که از استعداد و بهره هوشی بسیار بالایی برای نوآوری برخوردار هستند، نیز از اهمیت زیادی برخوردار است. اعتقاد دارم مراتب و عناوین دانشگاهی یا حوزوی یا رسوب نظریات مشهور در علوم و تبدیل آن به پارادایم‌های سخت نباید به مانعی برای میدان دادن به جوانان نخبه برای خلاقیت علمی تبدیل شود. یکی از کمبود‌های کاملاً محسوس در علوم انسانی اسلامی فقدان پژوهش‌های عظیم گروهی با هدف نوآوری است.
اکوسیستم مناسب برای نوآوری
وی یادآور شد: این پژوهش‌ها که می‌تواند با مشارکت ده‌ها مرکز تحقیقاتی دانشگاهی و حوزوی طراحی و اجرا شود فرصت‌ها فراوانی را هم برای پرورش نیرو‌های نخبه و با استعداد ایجاد می‌کند و هم فرصت‌هایی را برای دستیابی به نوآوری‌های بزرگ به وجود می‌آورد. البته روشن است اقتضای تولید چنین پروژه‌های در محیط علمی کشور هم شکل‌گیری فرهنگ پژوهش گروهی است و هم دستیابی به نظام‌نامه‌های پژوهشی قوی برای هم‌افزایی علمی در عرصه علوم انسانی. چیزی که در علوم پایه و علوم فنی مهندسی و پزشکی وجود دارد و زمینه خلاقیت‌های بزرگ علمی را در این علوم فراهم کرده است.
حجت‌الاسلام غلامی در ادامه اظهار کرد: در حال حاضر مهم‌ترین سیاست مجمع عالی علوم انسانی اسلامی کمک به مجموعه‌های علمی و پژوهشگران برای نوآوری است. مهم‌ترین اولویت را در شرایط فعلی که نزدیک به ۱۰ سال از آغاز به کار کنگره علوم انسانی اسلامی گذشته است، همین تمرکز بر نوآوری قلمداد می‌کنیم و باور داریم که تضمین موفقیت این کار منوط به این است که یک اکوسیستم مناسب برای نوآوری در فضای دانشگاه و حوزه خلق شود و در دل این اکوسیستم زمینه‌های لازم برای نوآوری در عرصه‌ها مختلف فراهم شود. هرچند که ما یک مرکز پژوهشی به معنای مصطلح نیستیم.
شبکه‌ای از مجموعه‌های پژوهشی
وی افزود: اینجا در واقع شبکه‌ای است از مجموعه‌های پژوهشی مختلف که با هم متحد شدند تا یک حرکتی را پیش ببرند. معتقد هستیم این مجمع به هر میزان بتواند شرایطی را فراهم کند برای اینکه مراکز پژوهشی بتوانند زمینه‌های لازم علمی را برای نوآوری فراهم کنند، نباید کوتاهی بکند و مجمع در این زمینه گام‌هایی را برداشته است.
وی در پایان گفت: کنگره پنجم علوم انسانی اسلامی که با فاصله دو سال از کنگره چهارم برگزار می‌شود، تفاوت‌هایی با کنگره‌های قبلی دارد که خواهش می‌کنم به این تفاوت‌ها توجه کنید؛ چه در خصوص شکل کار که خیلی مختصر شده است، شاخصه‌های کیفی در آن بیشتر لحاظ شده است، بهای حداکثری به کمیسیون‌های تخصصی داده شده و چه در خط محتوایی که دنبال می‌کند. به نظرم هرچند این خط محتوایی مثل گذشته منطبق بر استاندارد‌های علمی پژوهی است، ولی بیشتر به مسائلی نزدیک شده که جامعه ما با آن‌ها درگیر است و لازم است علوم انسانی اسلامی خودش را در پاسخگویی به این مسائل نشان دهد.
