فهم حکمی وحی بزرگترین سرمایه فرهنگی ایرانیان است

به گزارش ادیان‌نیوز (ردنا)؛ همایش بزرگداشت روز جهانی فلسفه با عنوان «نگاهی به سنت فلسفی طهران»، صبح امروز، ۲۹ آبان‌ماه، در مدرسه عالی شهید مطهری برگزار شد. غلامرضا اعوانی در این مراسم به ایراد سخن پرداخت و اظهار کرد: اینکه گفته شده فلسفه و حکمت در ایران بوده، حرف بسیار درستی است؛ طبق آماری که امروز از وضعیت فلسفه در جهان اسلام داریم. کنگره‌ای برای بررسی وضع فلسفه در آسیا در فیلیپین تشکیل شد.

از شصت کشور در این کنگره حضور داشتند، نمایندگانی از بیشتر کشور‌های اسلامی هم حضور داشتند. تعجب می‌کنید که در کشور‌های اسلامی به جای فلسفه همه از علوم عقاید بحث می‌کنند. اصلاً چیزی به نام حکمت و فلسفه اسلامی ندارند. حتی مالزی فلسفه ندارد. مالزی که از نظر اقتصادی این قدر عظمت دارد فلسفه ندارد و اصول عقائد می‌خوانند یا اصول عقاید تدریس می‌شود یا فلسفه غرب. اصلاً فلسفه اسلامی جایی ندارد.

وی ابراز کرد: مطلب دوم اینکه فلسفه در جایی رشد می‌کند که تمدن باشد. هرجا تمدن باشد فلسفه هم هست. ایران یکی از بزرگترین مهد‌های فلسفه بوده است. مگر می‌شود تمدنی بدون حکمت و فلسفه باشد. حکومت هخامنشی از هند تا مصر و یونان گسترده بوده است. مگر می‌شود این حکومت را بدون حکمت اداره کرد؟ هرجا تمدن بوده آنجا حکمت ظهور کرده است.

در شرق دین از حکمت جدا نیست

اعوانی اظهار کرد: در شرق، دین از حکمت جدا نبوده است؛ بنابراین بزرگترین حکمای ما موبدان بودند. در هند همین‌طور بوده و جدایی بین حکمت و دین وجود نداشته است. اینکه در ادیان ابراهیمی نزاع بین فلسفه و وحی به وجود آمده است، به جهت اینکه این منطقه جغرافیایی هم محل ظهور ادیان ابراهیمی و هم محل تدریس فلسفه یونانی بوده است. وقتی اسکندر یونانی را فتح کرد، زبان یونانی زبان رسمی و زبان فلسفی شد. می‌بینید که همه انجیل‌ها را به زبان یونانی نوشتند.

وی افزود: نکته بعد اینکه مانعی ندارد از عبارت «حوزه فلسفه» استفاده شود. البته غربی‌ها از واژه «school» استفاده می‌کنند. البته فلسفه شرقی و غربی نیست، ولی گاهی برای مطالعه بهتر از این واژگان استفاده می‌شود. فلسفه هم مانند غذاست؛ شما نمی‌گویید این غذا ایرانی یا چینی است، چون در غذا بودن با هم تفاوت ندارند. حکمت ایرانی به این معناست که مثلاً از اینجا برخاسته است، نه اینکه در ماهیت فلسفه تأثیری داشته باشد.

وقتی تمدن به فراغت بال می‌رسد، تفکر شروع می‌شود

وی تصریح کرد: لفظ «school» از واژه یونانی «اسخوله» است که به معنای فراغت بال است؛ یعنی وقتی تمدن به فراغت بال می‌رسد تفکر شروع می‌شود. ارسطو گفته این نکته را بیان کرده است که فلسفه زمانی شروع می‌شود که جهان‌گشایی و لشکرکشی تمام شود. تمدن نیاز به تفکر و فلسفه دارد. «اسخوله» به دیر‌هایی اطلاق می‌شده که در آن‌ها تدریس فلسفه مسیحی رواج داشته است؛ چون در آن دیر‌ها و صومعه‌ها مردم فراغت بال داشتند تا به مطالعه و تفکر بپردازند.

استاد دانشگاه شهید بهشتی ادامه داد: در ایران حکمت علوی است و جمع بین حکمت دینی و حکمت رسمی فقط در ایران ظهور یافته است و در هیچ کجای دیگر در عالم اسلام مصداق نداشته است. بر این اساس فهم حکمی وحی اسلامی در ایران شکل گرفته است. این امر بزرگترین سرمایه ایرانیان است که اصلاً به آن توجه ندارند. در هیچ جای دیگری این اتفاق نیفتاده است.

وی در پایان گفت: بنده نامه‌ای را که مرحوم محمدحسین خوان مروی نوشته است عیناً برای شما می‌خوانم. «پس از آنکه مرحوم حاج محمدحسین خوان مروی در دارالخلافه تهران مدرسه مروی را عمارت کرد و به اتمام رسانید از خاقان خلدآشتیان استدعا کرد که مرحوم ملاعلی نوری را از اصفهان به تهران احضار نماید تا در آن مدرسه تدریس نماید. پس از ابلاغ احضار، مرحوم ملاعلی نوری در جواب نوشت که در اصفهان غریب به دو هزار طلاب مشغول تحصیل‌اند که چهارصد نفر بلکه متجاوز شایسته حضور مجلس درس این دعاگو هستند به مجلس درس دعاگو حاضر می‌شوند. چنانچه در طهران بیاید موجب پریشانى این همه طالب علم خواهد شد. پس از رسیدن جواب، مرحوم خان مروى استدعا نمود که مجدداً امر صادر و فرمایش شود که یکى از تلامیذ خود را که لایق دانند روانه دار الخلافه فرمایند. آن‌جناب مرحوم والد علامه ملاعبداللّه مدرس زنوزى را معین فرمود و به طهران روانه کرد و والد در مدرسه مذکوره به تدریس مشغول شد و مورد الطاف و عنایات خاصه ملوکانه گردید و کمال توقیر و تکریم از آن مرحوم به عمل آمد و بصورت و معنى ترقیات جلیه نمود و مدت بیست ۲۰ ‎سال در آن مدرسه تدریس فرمود و در سنه یکهزار و دویست و پنجاه و هفت برحمت ایزدى پیوست». این امر در تاریخ ما سابقه دارد که هرجا مرکز حکومت و دارالخلافه می‌شد مرکز حکمت و علم می‌شد.

پایان پیام/م