شیخ الازهر و نگاه انتقادی به مسأله «تعدّد زوجات»
به گزارش ادیان نیوز(ردنا)؛ احمد طیب شیخ الازهر مصر از آغاز تصدّی مقام شیخ الازهر تا به امروز تلاش‌های فراوانی را برای ترویج اسلام اعتدالی انجام داده و در جامعه دینی مصر به عنوان یک عالم اعتدالی با دغدغه نواندیشی دینی شناخته می‌شود.
مساله حقوق زنان و موضوعات مستحدثه پیرامون نهاد خانواده یکی از موضوعات مورد اهتمام شیخ الازهر است. طیب در طول ۸ سال ریاست الازهر همواره تلاش کرده تا بتواند حقوق زنان را احیا کرده و مطابق با نیازهای روز به خوانشی جدید از احکام وابسته به زنان دست یابد.
تایید سن ازدواج برای دختران بیش از ۱۸ سال، تاکید بر حق مادران در حضانت اطفال، محکوم کردن اجبار دختران به ازدواج و بی‌اخلاقی توصیف کردن این اقدام، تعیین تک همسری به عنوان اصل در شریعت اسلامی به دلیل حفظ بقای زوجیت بخشی از اقدامات شیخ الازهر در صیانت از حقوق زنان است.
به عقیده احمد طیب این اندیشه که «مشکلات، دردها و رنج‌هایی که زن شرقی متحمّل می‌شود برخاسته از آموزه‌های اسلام است» سخنی بی‌اساس و باطل است بلکه این دردها و رنج‌ها به دلیل دوری از آموزه‌ها و توصیه‌های اسلام نسبت به زنان و تقلید از عرف‌های غیر اسلامی است.
شیخ الازهر با اهتمام به مسائل بانوان و نفی هرگونه سرکوب، اهانت، اعمال خشونت و تعدّی به زنان، منادی احترام به کرامت انسانی و استفاده از ظرفیت‌های زنان و به رسمیت شناخته شدن حقوق کامل آنان به عنوان شریک اساسی برای مردان در ساخت جامعه و آینده‌ای شکوفا است.
وی بخش زیادی از سخنان، مصاحبه‌ها، مقاله‌ها و یادداشت‌های مطبوعاتی خود را به مساله زنان و آگاهی بخشی به جامعه برای اصلاح اندیشه‌های اشتباه از زنان و اصلاح دیدگاه افراد جامعه و نگرش آنان به جنس زن اختصاص داده است.
دفاع از حقوق دختران نوجوان و محکومیت ازدواج دختران نابالغ از دیگر اقدامات مثبت شیخ الازهر در حمایت از حقوق زنان است. وی با تایید نظر قانون پیرامون تعیین سن ازدواج به ۱۸ سال، هرگونه ازدواج در سنین نوجوانی را دربردارنده آزار روحی، جسمی و عقلی برای دختران دانسته و می‌گوید: «اسلام ازدواجی را که ضرر جانی، اخلاقی، اجتماعی و یا هویتی داشته باشد را به رسمیت نشناخته و جایز نمی‌داند»
از ممنوعیت تعدد زوجات تا پذیرش حق حضانت کودکان
احمد طیب همچنین با دفاع از حق مادران در سرپرستی فرزندان و ممنوعیت محروم ساختن دیدار مادر و فرزند از یکدیگر معتقد است که جعل این حکم در اسلام و قانون برای صیانت از وضعیت جسمی و روحی کودک است. حضانت کودک حقرسا مادر است و تعیین ۱۵ سال برای پایان یافتن سن حضانت به معنای نادیده انگاشتن حق مادر نبوده و هیچ تضادی نیز میان حکم اسلامی و تعیین زمان پایان حضانت وجود ندارد.
بحران تعدد زوجات و افزایش آمار طلاق از دیگر موضوعاتی است که بارها در سخنان شیخ الازهر بدان اشاره شده است. طیب با ابراز نگرانی از ولنگاری در ازدواج و طلاق می‌گوید: «بنابر تحقیقات میدانی انجام شده از کودکان خیابان و کودکان کار مشخص شده است که ۹۰% آنان قربانی دعواهای خانوادگی و یا فرزندان طلاق و ازدواج مجدد هستند.»
به عقیده احمد طیب تعدّد زوجات یک اصل در شریعت اسلامی نیست بلکه اصل اساسی در اسلام حفظ و بقای کانون خانواده و زندگی مشترک زوجین است بنابراین همسر دوم یا ازدواج بدون آگاهی همسر از نظر اخلاقی صحیح نیست همانگونه که ازدواج عرفی به معنی ازدواج بدون شاهد و یا ازدواج پنهانی بدون اجازه ولی دختر نه تنها خروج از ادب و ارزش‌ها بلکه ازدواجی باطل است.
یکی از اقدامات مهم احمد طیب در حمایت از زنان راه اندازی بخش فتواهای بانوان در بخش فتواهای الکترونیکی الازهر است که در این بخش تعدادی از بانوان مفتی متخصص به امور زنان به سوالات زنان به شکل کارشناسی شده و منطبق با آموزه‌های اسلامی پاسخ می‌دهند.
تشکیل دوره‌های آموزشی به صورت حضوری و مجازی، برگزاری نشست‌ها و همایش‌ها در مدارس، دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی با هدف ارتقای سطح فرهنگ، اخلاق و آگاهی بانوان و آشنا سازی آنان با مسائل روز و تشویق زنان برای نقش آفرینی بیشتر در جامعه در کنار راه اندازی کلاس‌های مشاوره پیش از ازدواج از دیگر اقدامات شیخ الازهر برای حمایت از زان است.
ضرورت تمرکز بیش از پیش بر وضعیت زنان و اهتمام ویژه به بانوان با تقویت فعالیت‌های مختلف نیز از اقدامات مثبت شیخ الازهر است. طیب معتقد است که انسجام جوامع با اعطای حقوق شرعی و قانونی بانوان و تکریم و احترام به آنان امکان پذیر است و شریعت اسلامی نیز مردان را به این امر ملزم ساخته است.
با افزایش جریانهای تکفیری در منطقه و جذب برخی زنان به گروهک‌های تروریستی، احمد طیب با همکاری بخش پژوهش‌های اسلامی ـ عربی الازهر همایشی را با عنوان «زن و چشم انداز روشن پیشرفت» برگزار کرد تا جایگاه زنان در اسلام و تاثیر آنان در ساخت جامعه‌ای آرمانی را به بانوان نشان دهد. وی می‌گوید: «اسلامی که با زنان همواره با انصاف و عدالت تعامل کرده است از هرگونه رفتار شنیعی که از سوی افراط گرایان انجام شود، تبرّی می‌جوید زیرا این رفتارها ریشه در هیچ عرف، قانون و دینی ندارند.»
شیخ الازهر معتقد است که خداوند زنان و مردان را مایه آرامش یکدیگر قرار داده است از این رو بر هردوی آنان واجب است که با یکدیگر حسن معاشرت داشته و حقوق یکدیگر را به رسمیت بشناسند تنها در این صورت است که می‌توان همبستگی در جامعه را شاهد بود.