همبستگی ادیان مانع نسل‌کشی می‌شود/ دولت ترکیه باید مسئولیت نسل‌کشی ارامنه را بپذیرد
«روبرت بگلریان» نماینده پیشین ارامنه اصفهان و جنوب ایران در مجلس شورای اسلامی و یکی از چهره‌های نامی ارامنه ایران در گفتگو با ادیان نیوز (ردنا) تصویب این قطعنامه را «موفقیت بزرگ» برای ارامنه نامید و گفت جامعه ارامنه نگران نوع رویکردهای بعدی دولت آمریکا است.
بگلریان گفت: این قطعنامه بیشتر جنبه سیاسی-فرهنگی دارد و به نوعی جامعه ارامنه جهان را ترغیب می‌کند که با انرژی بیشتری در پی احقاق حق و دادخواهی نسل‌کشی ارامنه باشند و در عین حال مشوقی است که کمک می‌کند ما بتوانیم با قدرت بیشتری در کنار ملل و اقوامی باشیم که یا قربانی نسل‌کشی شده‌اند یا در خطر نسل‌کشی قرار دارند.
روحانیون ادیان مختلف با توجه به تریبون‌ها و امکاناتی که در اختیار دارند می‌توانند روشنگری کنند. از کلیساها گرفته تا مساجد و نمازهای جمعه همه باید در این مسیر فعال باشند.
وی نحوه شکل‌گیری دولت‌ها و مرزهای جغرافیایی را یکی از دلایل این نوع نسل‌کشی‌ها در طول تاریخ دانست و گفت: کشورهای غربی نشستند و برای خاورمیانه یا آفریقا خطوطی را ترسیم کردند که اصلاً منطبق با واقعیت‌های فرهنگی و اجتماعی نیست و در اکثر موارد هم سوء نیت داشتند. بحث چگونگی توسعه فرهنگی کشورها هم عاملی دیگر بروز خشونت است. اما مهم‌تر از همه نقش قدرت‌طلبی برخی از رهبران و سوء استفاده‌های آنها از جهل امت‌ها است که سبب می‌شود تاریخ شاهد چنین تصاویر دلخراشی باشد.
ادیان با کنار هم بودن، مانع نسل‌کشی شوند
این فعال سیاسی ارامنه ایران افزود: تاریخ به ما آموخته که ملت‌ها نباید نسبت به این فجایع بی‌تفاوت باشند. باید سعی کنند با مشارکت اجتماعی، مشارکت سیاسی، هم‌افزایی، هشیار بودن و حساس بودن به وقایع، مانع تکرار آن شوند. تاریخ نشان می‌دهد که بشر همیشه پتانسیل تکرار چنین فجایعی را دارد اما همه مردم، نهادها، به‌خصوص رسانه‌ها و آزادگان جهان باید نسبت به یکدیگر متعهد باشند و سعی کنند این تعهد و عدم بی‌تفاوتی را به انحاء مختلف نشان دهند و دولت‌های خودشان و نهادها و افرادی که پتانسیل چنین زورگویی‌ها و فجایعی را دارند مجبور به پاسخگویی کنند.
ملت‌ها در قالب اشکال مختلف به ویژه رسانه‌ها، انجمن‌های غیر دولتی، احزاب و گروه‌ها می‌توانند خودشان را نشان دهند، اعتراض کنند، هم همکاری کنند، هم‌افزایی داشته باشند و دولت‌های خودشان را ملزم کنند که نسبت به چنین اموری مسئولیت‌پذیرتر باشند؛ به‌خصوص در این حوزه، نهادهای دینی و روحانیون می‌توانند خیلی مؤثر باشند و اگر ملت‌ها در جایی نتوانستند نقش درست را ایفا کنند این‌ها می‌توانند این خلأ را بر حسب وظایف دینی و الهی‌شان پر کنند و به موقع اعتراض کرده و حرف حق را به مردم برسانند.
وی افزود: روحانیون ادیان مختلف با توجه به تریبون‌ها و امکاناتی که در اختیار دارند می‌توانند روشنگری کنند. از کلیساها گرفته تا مساجد و نمازهای جمعه همه باید در این مسیر فعال باشند. الآن دنیا به نحوی است که ادیان باید در کنار یکدیگر بایستند و همدیگر را حمایت کنند. یکی از این صور حمایت می‌تواند جلوگیری از کشتارها و فجایع از این دست باشد.
نسل‌کشی‌ها منشأ دینی ندارد
بگلریان درباره علت عدم مسئولیت‌پذیری دولت‌های ترکیه گفت: تاریخ پان‌ترکیسم نشان می‌دهد که خودداری از این مسئولیت‌پذیری ریشه دینی و اعتقادی ندارد بلکه بیشتر بحث سیاسی و قومی است. اگرچه از دین استفاده ابزاری می‌شود اما من این قضیه را دینی نمی‌دانم، کما اینکه بین ارمنیان هم این قضیه اصلاً دینی نیست. بحث نحوه شکل‌گیری دولت‌های ترکیه، چه در دوره عثمانی و چه در دوره جمهوری و رفتاری است که آنها با همه ملت‌ها داشتند. رویکرد دولت‌های مختلف ترکیه این بوده که همیشه خواسته صورت مسئله را با نسل‌کشی پاک کند. وقتی که این روند در شکل‌گیری یک دولت نقش داشته باشد، پذیرش مسئولیت کشتارها با عواقبی همراه است؛ به‌خصوص که بسیاری از چهره‌هایی قهرمان تاریخ ترکیه به نحوی در چنین فجایعی نقش داشته‌اند.
وی درباره علت تصویب نشدن قطعنامه سنا و مجلس نمایندگان آمریکا در طول این سال‌ها گفت: بیشتر به مسائل سیاسی، مسائل رقابت‌های جناحی و حزبی و نوع رابطه آمریکا و دولت‌های مختلف ترکیه برمی‌گردد. آنها تعاریف خاصی از منافع و امنیت ملی دارند که این شرایط را پیش آورده است. در دوره جنگ سرد بحث دیوار آهنین، بحث نقش ترکیه در ناتو و همسایگی منطقه تا جماهیر شوروی بوده است. بعد از آن تغییرات ژئوپلیتیک و منافع اقتصادی – سیاسی مطرح بوده و الان هم رویکردهای افراطی آقای اردوغان، مسائل سوریه، نوع رابطه آمریکا و ترکیه، ترکیه و روسیه این شرایط را پیش آورده است.
نماینده پیشین ارامنه اصفهان و جنوب در پاسخ به این سؤال که آیا قطعنامه سنا به احقاق حق ارامنه کمک می‌کند گفت: امیدواریم با این تلاش‌ها بتوانیم این فاجعه را زنده نگهداریم. باید این فاجعه را به جهانیان شناساند، آن را زنده نگه داشت و دولت ترکیه را مجبور کرد که مسئولیت این نسل‌کشی را بپذیرد.
نقش‌آفرینی ترکیه در سوریه، علت مخالفت ترامپ با قطعنامه سنا
این فعال سیاسی ارامنه ایران درباره علت مخالفت کاخ سفید با تصویب این قطعنامه گفت: نقش‌آفرینی ترکیه در مسائل سوریه یکی از مسائلی است که می‌تواند علت مخالفت ترامپ با تصویب این قطعنامه باشد. دولت آمریکا می‌خواهد کج دار و مریض برخورد کند تا از عواقب احتمالی جلوگیری کند. ضمن اینکه دولت آمریکا به رابطه ترکیه با روسیه نیز حساس است.
وی تهدید آمریکا به افشای خشونت علیه سرخپوست‌ها توسط ترکیه را «به یک شوخی شبیه» دانست و گفت: بحث سرخپوست‌ها، بحث سیاه‌پوست‌ها و فجایعی که آمریکا در آن دست داشته و بخشی از آن هم می‌توانسته شکل نسل‌کشی داشته باشد در آمریکا مطرح شده و بعضاً هم رفتار دولت‌های سابق محکوم شده است؛ اما مسئله این است که اوّلا نباید این مسائل را با هم خلط کرد. یعنی هر جا هر نسل‌کشی اتفاق افتاده باشد هر جنایتی اتفاق افتاده باشد به‌خودی‌خود محکوم است، فارغ از اینکه نسبت به قوم کوچک یا بزرگی بوده و یا در چه زمانی بوده است. بحث دیگر آنکه آیا خود دولت ترکیه مسئولیت خودش را می‌تواند بپذیرد؟ همین الآن در داخل ترکیه اگر چهار نفر پیدا شوند و دو کلمه حرف بزنند فردا جایشان در زندان است، می‌گویند شما به هویت ترکیه توهین کردید.
دولت ترکیه باید مسئولیت نسل‌کشی را بپذیرد
وی درباره ثمره دادخواهی ارامنه از نسل‌کشی دولت عثمانی گفت: بسیاری از افراد بودند که ورّاثشان هنوز زنده‌اند، ولی همه اموالشان را در عثمانی جا گذاشته‌اند که این اموال یا حیف و میل شده یا به انحاء مختلف مصادره شد است. بحث دیگر این است که آن قسمتی از خاک عثمانی که ارامنه در آن زندگی می‌کردند سرزمین آبا و اجدادی‌شان بوده که دولت‌ها و نیروهای مختلف ترک در طی تاریخ آمده‌اند و آن منطقه را تصرف کرده‌اند.
آن قسمتی از خاک عثمانی که ارامنه در آن زندگی می‌کردند سرزمین آبا و اجدادی‌شان بوده که دولت‌ها و نیروهای مختلف ترک در طی تاریخ آمده‌اند و آن منطقه را تصرف کرده‌اند.
گذشته از آن، ما در طی جنگ جهانی اوّل یک سری میثاق‌ها و قراردادهایی داشتیم، از جمله عهدنامه «سرو» که رئیس‌جمهور وقت آمریکا به‌عنوان داور آن بود. نقشه‌ای در آن پیمان تعیین شده بود. برخی روی این قضیه تأکید دارند که این پیمان و این نقشه باید محل ارجاع قرار گیرد و بخشی از آن دادخواهی را تشکیل دهد.
نماینده پیشین ارامنه اصفهان و جنوب در پاسخ به این سؤال که آیا قطعنامه سنا به احقاق حق ارامنه کمک می‌کند گفت: امیدواریم با این تلاش‌ها بتوانیم این فاجعه را زنده نگهداریم. باید این فاجعه را به جهانیان شناساند، آن را زنده نگه داشت و دولت ترکیه را مجبور کرد که مسئولیت این نسل‌کشی را بپذیرد.
پایان پیام/خ
گفتگو از: محمدعلی خرمی مشکانی