مهم نیست ترامپ بپذیرد یا نپذیرد
به گزارش ادیان نیوز (ردنا)، سنا و مجلس نمایندگان آمریکا پس از کش و قوس‌های فراوان این بار با اکثریت آراء کشتار ارامنه توسط دولت عثمانی در جنگ جهانی اول را نسل‌کشی نامید اما دولت ترامپ از پذیرش این مصوبه سر باز زد.
«مورگان اورتاگوس» سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در بیانیه‌ای نوشت: موضع دولت تغییر نکرده است. دیدگاه ما (در این باره) در بیانیه صریح رئیس‌جمهوری که آوریل گذشته صادر شد، منعکس شده است.
ترامپ پیش‌تر نیز مخالفت خود را با این قطعنامه اعلام کرده بود. اما امضای ترامپ چقدر اهمیت دارد؟ این قطعنامه چه دستاوردهایی برای ارامنه دارد؟ درباره این پرسش‌ها با «ایساک یونانسیان» پژوهشگر مسائل ترکیه و قفقاز و نویسنده کتاب «نسل‌کشی ارمنیان ریشه‌ها و پیامدها» به گفت‌وگو نشستیم.
وی معتقد است اگر ترامپ از امضای این مصوبه سر باز زند «زیاد مهم نیست» چون دو نهاد قانون‌گذاری آمریکا به صورت رسمی و با اکثریت آراء آن را تصویب کرده‌اند.
یونانسیان گفت این موضوع باید پیش از این اتفاق می‌افتد و به دلیل ملاحظات سیاسی و اقتصادی که آمریکا با ترکیه داشت به درازا انجامید. ولی در هر صورت تبدیل به قانون شد و الآن می‌توانیم بگوییم انکار نسل‌کشی در آمریکا در آینده به قانون تبدیل شده و جرم محسوب می‌شود.
دستاوردهای قطعنامه سنا برای جامعه ارامنه
این پژوهشگر حوزه ترکیه و قفقاز گفت مصوبه سنا می‌تواند برای ارمنی‌ها و ارمنستان بعد امنیتی داشته باشد چرا که با وجود آن انکار نسل‌کشی از سوی ترکیه به معنی تهدید علیه ارمنستان و ارامنه است.
از سوی دیگر بسیاری از کشورها برای تصویب این قطعنامه نگاهشان به آمریکا بود و با این قطعنامه این روند در سایر کشورها تسهیل شد. وقتی که چهار سال قبل آلمان، کشور دوست و متحد ترکیه در زمان جنگ جهانی اوّل نسل‌کشی ارمنی‌ها را در پارلمانش تصویب کرد، چند کشور دیگر هم نسل‌کشی ارمنیان را به رسمیت شناختند. تصویب آمریکا تأثیر بیشتری نسبت به آلمان دارد و پیش‌بینی ما این است که دیر یا زود رئیس‌جمهور آمریکا پای این قطعنامه را امضا می‌کند و کشورهای دیگر مانند انگلیس هم به این رویه می‌پیوندند.
وی افزود: بسیاری در دنیا از هولوکاست یهودیان سخن می‌گویند اما این موضوع در اروپا اتفاق افتاد نه در سرزمین یهودیان. نسل‌کشی ارمنیان در خاک‌های آبا و اجدادی‌شان اتفاق افتاد. آناتولی شرقی جزء ارمنستان بزرگ و باستانی بود. علاوه بر آن نزدیک به ۴۰۰۰ اثر تاریخی، ابنیۀ تاریخی باستانی، کلیسا، مدرسه و کارخانه در آن زمان مصادره شد. حساب‌های بانکی نزدیک ۵/۱ میلیون ارمنی که در ترکیه مورد نسل‌کشی قرار گرفتند از سوی دولت ترکه مصادره شد. طبیعتاً ارامنه به دنبال احقاق این حقوق هستند.
تلاش ارامنه برای بازپس‌گیری اراضی و اموال مصادره شده
یونانسیان گفت با محکومیت جهانی ترکیه، ارامنه بهتر می‌توانند در دادگاه‌های بین‌المللی برای «سرزمین‌های خودشان» و اموال مصادره شده‌شان درخواست غرامت کنند. به عنوان مثال اراضی پایگاه «اینجرلیک» از همان زمین‌هایی است که از ارامنه مصادر شده و وارث‌های این زمین در حال حاضر در مجامع بین‌المللی در دادگاه‌ها دنبال بازپس‌گیری این پایگاه هستند. کاخ «توپقاپی» متعلق به ارمنی‌ها بود. اراضی میدان «تقسیم» استانبول که الآن یکی از معروف‌ترین میادین استانبول است، گورستان تاریخی ارامنه بود و گورستان تاریخی ارامنه در زیر میدان تقسیم است. ارامنه به دنبال بازپس‌گیری اراضی و اموال خود هستند.
هرچقدر دایرۀ این نوع قطعنامه‌ها دور گردن ترکیه تنگ‌تر بشود طبیعتاً امید هم بیشتر می‌شود. ولی تا آنجایی که من دنبال می‌کنم تا زمانی که خود ترکیه نخواهد این جریان را محکوم بکند کار زیادی پیش نمی‌رود. ما تلاش می‌کنیم این حلقه اطراف ترکیه تنگ‌تر شود.
منافع اقتصادی مانع تصویب این مصوبه در آمریکا بود
وی تصویب این مصوبه در سنا را نشان‌دهنده تغییر نگرش آمریکا در قبال ترکیه دانست و گفت این لایحه در ۳۵ سال گذشته سه بار به صورت‌های مختلف به کنگره و سنا می‌رفت ولی یا دمکرات‌ها مخالفت می‌کردند یا جمهوری‌خواهان. دموکرات‌ها و جمهوری‌خواهان در سال‌های گذشته تنها بحث منافع اقتصادی و سیاسی و عضویت ترکیه در ناتو را در نظر داشتند و برای همین از تصویب این قطعنامه سرباز می‌زدند. همین پایگاه اینجرلیک در اختیار آمریکا بود و همین دیروز هم آقای اردوغان تهدید کرد که زمانش رسیده این پایگاه را از آمریکا بگیریم. یعنی منافع اقتصادی و سیاسی و حضور ترکیه در ناتو سبب شد که آمریکا این قطعنامه را تصویب نکند.
اما این بار وقتی که موضوع نسل‌کشی به مجلس نمایندگان و سنا رفت با اکثریت آراء هم از سوی جمهوری‌خواهان و هم از سوی دمکرات‌ها تصویب شد و این نشان می‌دهد که سیاست‌های آمریکا در قبال ترکیه تغییر چشم‌گیری داشته است.
شما دخالت‌های ترکیه را در سوریه، در عراق، نزدیکی ترکیه با روسیه، خرید موشک‌های اچ ۴۰۰ از روسیه. ممانعت آمریکا از فروش هواپیما به ترکیه بحث‌هایی است که در این تغییر رویکرد مؤثر بوده است.
ترامپ ناچار به پذیرش قطعنامه نسل‌کشی ارامنه است
یونانسیان در پاسخ به این پرسش که آیا احتمال نمی‌دهید ترامپ برای جلوگیری از نزدیکی ترکیه به روسیه با این مصوبه مخالفت کند گفت مخالفت ترامپ زیاد مهم نیست. چهار رئیس‌جمهور پیش از او از واژه نسل‌کشی استفاده کرده‌اند. به دنبال تصویب قطعنامۀ ۲۴۷ کنگره مجلس نمایندگان که در سال ۱۹۸۴ اتفاق افتاد، روز ۲۴ آوریل را در این کشور روز «یادمان ملی جنایت انسان علیه انسان» نامگذاری کرده‌اند و رؤسای جمهور آمریکا پس از آن تاریخ هر سال در این روز یک سخنرانی در قبال مسئلۀ نسل‌کشی ارمنیان داشته‌اند. روزولت، فورد، ریگان و بوش پدر چهار رئیس‌جمهور آمریکا صراحتاً از واژۀ نسل‌کشی در سخنرانی‌هایشان استفاده کردند و لذا این زیاد مهم نیست که ترامپ این را بپذیرد یا نپذیرد.
البته ترامپ این دوره یا دورۀ بعد اگر انتخاب بشود مجبور به پذیرش این موضوع است چون توسط دو نهاد اصلی قانون‌گذاری تبدیل به قانون شده و باید به وزارت امور خارجه ابلاغ شود. دیر یا زود دارد ولی سوخت و سوز ندارد.
این پژوهشگر حوزه ترکیه تهدید اردوغان در اقدام مشابه علیه دولت آمریکا درباره نسل‌کشی سرخپوستان و مردم آفریقا را «بلوف سیاسی» نامید و گفت این سخنان در روند مصوبه سنا تأثیری نخواهد داشت.
پایان گفتگو/خ