گردشگرى کم‌شتاب و ترویج آن از طریق الهیات محیط زیست

به گزارش ردنا (ادیان نیوز)، حمیده امیریزدانی؛ دکترای مطالعات تطبیقی ادیان و‌ کارشناس مدیریت جهانگردی، در چهل و هفتمین شماره از سلسله یادداشت‌هایش با نام «یادداشت‌ چمدانی» چنین نوشت:

در سال‌های اخیر و عمدتاً در غرب، سفر کم‌شتاب Slow travelبه موضوع بحثی در محافل علمی، صنعت گردشگری و رسانه‌ها تبدیل شده است. در دانشگاه‌ها گردشگری کم‌شتاب در کنار مفاهیمى مانند سفر کم‌کربنlaw –carbon travel، جابه‌جایی آهسته Soft mobility و گردشگری ریلیRail tourism بررسی می‌شود. سفرکم‌شتاب مفهوم جدیدی است که جایگزینی را برای سفرهای هوایی و با خودرو پیشنهاد می‌کند. در این نوع از سفر، مردم با شتاب کمتر و از طریق مسیرهای زمینی قطار- دوچرخه و یا پیاده به سوی مقاصد سفر می‌کنند، در آن‌جا توقف طولانی‌تری دارند و کمتر جابه‌جا می‌شوند. سفرهاى دوچرخه سوارانِ کوله به پشت و سفرهای زائران پیاده از اشکال سفر کم‌شتاب محسوب می‌شوند. در مقابل سه وسیله نقلیه اصلی مرتبط با توسعه گردشگری معاصر یعنی خودرو، خطوط کشتیرانی و هواپیما از اصلی‌ترین مصرف‌کنندگان منابع تجدیدناپذیر مى باشندو به طرز ناپایداری موجب انتشار گاز دی‌اکسیدکربن و دیگر آلاینده‌ها می‌شوند.

گردشگرى کم‌شتاب در تقابل با موج مصرف‌گراییِ افراطی و بازدید از مکان‌های بیشتر با تأکید بر کیفیت تجربه است. جرمن مولز از محققان گردشگرى، معتقد است منطقی که در پس ظهور این پدیده قرار دارد، حاکی از آن است که آهسته‌تر انجام دادن کارها می‌تواند در غنی کردن  معنا، درک و لذت بردن از فعالیت‌های مختلف اثرگذار باشد. همچنین ملاحظات زیست محیطى یکى از اصلى ترین دلایلى است که در میان گردشگران کم شتاب دیده مى شود.

از آنجا که بحران های زیست محیطیِ امروزی یک بحران اخلاقی است، ضرورت توجه به اصول اخلاقی را در حوزه گردشگرى یادآور می شود. با این حال به نظر می‌رسد در زمینه محیط زیست صرفاً رفتار اخلاقی مرتبط با حوزه عمل کافی نیست و باید قبل از آن نوعی همبستگی موجود میان انسان و محیط زیست بر پایه معرفت دینی حاصل شود تا بر اساس آن، واقعیت مابعد‌الطبیعی آسمان و زمین مشخص و قداست محیط زیست بازتعریف شود. در این زمینه یکی از مهم‌ترین روش‌ها مراجعه مستقیم به متون مقدس، سنن دینی و ارائه الگوهای الهیاتی مانند الهیات محیط‌زیست* است.

الهیات محیط زیست در پی آن است که با استفاده از سنت دینی به تبیین و چاره‌جویی بحران زیست‌محیطی از طریق تبیین نسبت موجود میان خداوند و جهان هستی به عنوان فعل خداوند است؛ به گونه‌ای که در پرتو آن نقش و جایگاه انسان در مواجهه با طبیعت واضح و روشن می‌شود. این الهیات پیوند تنگانگی با اخلاق محیط زیست دارد. در حالى که اخلاق محیط زیست به رابطه انسان با طبیعت می‌پردازد، الهیات محیط زیست به نسبت خدا و طبیعت دل‌مشغول است.

به نظر مى رسد بخش مهمى از بحران های زیست محیطی ریشه در نگرش ما نسبت به طبیعت، موجودات زنده و شیوه نگاه ما به آنها، به چگونگی هستی آنها دارد. در واقع زیربنا و پشتوانه نگرش ما نظام فکری خاصی است که جهان‌بینی ویژه یا نگرش خاصی نسبت به طبیعت و جایگاه انسان را در آن می سازد. انسان می‌تواند با پیروی از دستورات الهی، یک محیط زیست صلح آمیز برای خویش فراهم آورد و پاکیزه زندگی کند، اگر فقط به این حقیقت توجه کند که زمین، مانند همه چیزهایی که در آن قرار دارند، به خداوند تعلق دارد.

با توجه به مشترک بودن بسیاری از مشکلات زیست‌محیطیِ گردشگری پرشتاب، با واکاوی مدل‌های الهیات محیط زیست در ادیان ابراهیمی، میتوان به گفتمان مشترکی برای ترویج گردشگری کم‌شتاب دست یافت.

*Eco theology- Theology of environment .

پایان پیام/م