لزوم توجه به اصول انسان‌دوستانه پیامبر در فقه/ انسانیت انسان با نوع‌دوستی شکوفا می‌شود

ردنا (ادیان‌نیوز) / محمدعلی خرمی کاشانی: حجت‌الاسلام حسین عندلیب استاد جامعه المصطفی العالمیه با اشاره به جایگاه ایثار اجتماعی در اسلام گفت: سیره اهل‌بیت(ع) به ما نشان می‌دهد که نوع‌دوستی اختصاص به اهل دیانت یا مذهب شیعه ندارد، بلکه آنان به همه افراد بشر نگاه نوع‌دوستانه داشتند.

وی افزود: یک بار می‌گوییم ما مسلمان‌ها هم دیگر را دوست داشته باشیم؛ این یک گفتمان است، اما فراتر از این، این است که ما انسان‌ها همدیگر را دوست داشته باشیم.

استاد حوزه علمیه قم افزود: دوازده آیه از آیات قرآن ما را به برادری انسانی دعوت می‌کند. ما یک سطح برادری مذهبی و یک سطح برادری دینی و یک سطح برادری انسانی داریم که دین و فرقه و مذهب در این ساحت، نقشی ندارد؛ یعنی انسان باید انسان را دوست داشته باشد.

وی در پاسخ به این پرسش که «نوع‌دوستی بشری چه جایگاهی را در اسلام دارد؟» گفت: از رهگذر روایات می‌توان به این پاسخ رسید. امام کاظم(ع) می‌فرماید: همانا تا زمانی که مردم روی زمین با هم با دوستی رفتار می‌کنند و امانت را به صاحب آن برمی‌گردانند و به حق رفتار می‌کنند مورد رحمت الهی واقع می‌شوند. حضرت در این روایت «مردم روی زمین» را مطرح می‌فرمایند نه مسلمانان را.

حجت‌الاسلام عندلیب با اشاره به بیانی از آیت‌الله حائری شیرازی افزود: ایشان می‌فرمودند سینی چایی را تا زمانی که شما چای برمی‌دارید و مقابل اطرافیانتان قرار می‌دهید از جلو شما برنمی‌دارند. چون شما نعمت را پخش می‌کنید؛ اما همین‌که دست برداشتید سینی را برمی‌دارند. سنت خدا هم همین است. تا زمانی که شما به دیگران کمک می‌کنید خدا به شما روزی می‌دهد و همین‌که شما دست برمی‌دارید به ملائکه می‌گوید بس است.

وی تأکید آیات قرآن بر کمک به فقرا را نشانه نوع‌دوستی دانست و گفت: خدا به تو می‌گوید بده چون می‌خواهد تو را رشد دهد. لذا در روایت می‌گوید صدقه قبل از اینکه به دست مستحق برسد به دست خدا می‌رسد. امام سجاد(ع) دست فقیر و سائل را می‌بوسد و می‌گوید من دست خدا را می‌بوسم. به سائل می‌گوید تو یک هدیه الهی هستی و باید دست شما را ببوسم. لذا امام حسین(ع) می‌فرماید: حوائج مردم به سمت شما نعمت است و با نگاه نعمت به آن نگاه کنید. این‌ها همه فرصت نوع‌دوستی است.

امام زمان(عج) امام عدالت برای همه بشر هستند

حجت‌الاسلام عندلیب گفت: انسانیت انسان با نوع‌دوستی شکوفا می‌شود. خدا همه زمینه‌های این شکوفایی را برای انسان فراهم کرده است. اگر ثروت و نعمت و علم داده است زکات همه را مقرر کرده است. این نگاه دین اسلام، خیلی مترقی است.

وی افزود: معروف است که پیرمرد از کارافتاده در بازارها گدایی می‌کند. حضرت علی (ع) به خاطر این یهودی بر سر مسلمانان فریاد می‌کشند که این پیرمرد که تا دیروز برای شما کار می‌کرده چرا امروز که از کار افتاده باید گدایی کند و چرا شما او را رها کرده‌اید؟ سپس دستور می‌دهند که از بیت‌المال مسلمین به او بدهید.

استاد جامعه المصطفی العالمیه با انتقاد از برخی از رویکردهای رایج در حوزه علمیه گفت: بعضی وقت‌ها حرف‌هایی زده می‌شود که با سنت و سیره اهل‌بیت(ع) هم‌خوانی ندارد. ما به کدام سمت می‌رویم؟ اگر دنبال سنت اهل‌بیت هستیم سنت آنان این است که نسبت به یک پیرمرد یهودی هم غصه می‌خورند. امیرالمؤمنین(ع) فقط امام مسلمین نیستند، امام عدالت برای همه بشر هستند. امام زمان(عج) هم امام عدالت برای همه مردم هستند. عدالت جهانی برای همه انسان‌ها و همه بشریت است.

نگاه امیرالمؤمنین(ع) می‌تواند در فقه شیعه جاری شود

حجت‌الاسلام عندلیب با اشاره به این سخن امام رضا (ع) که «اگر زیبایی کلام ما به مردم دنیا برسد از ما پیروی می‌کنند»، دستور امیرالمؤمنین به مالک اشتر برای رفتار برادرگونه با هم‌کیشان را مصادیق این کلام امام رضا(ع) دانست و گفت: حضرت به والی خود می‌گوید با مردم به مهربانی رفتار کن، مثل حیوان درنده با آن‌ها نباش چون‌که «إِمَّا أَخٌ لَکَ فِی الدِّینِ وَ إِمَّا نَظِیرٌ لَکَ فِی الْخَلْقِ»؛ یا مانند تو انسان هستند یا هم دین تو هستند. تو حق نداری به انسان بی‌احترامی کنی. سند و محتوای این سخن جای بحث ندارد. حضرت به مالک می‌گوید تو باید در خدمت انسان باشی و با مردم مهربان باشی. تأکید هم می‌کند که باید با انسان‌ها از هر طایفه و صنفی مهربان باشی. در گذشته فقهایی مانند شیخ صدوق هم فتوای خوبی داشتند. این‌ها خوردن ذبیحه اهل کتاب را هم بدون اشکال می‌دانستند. به خلاف برخی دیگر از فقها که می‌فرمودند فقط می‌شود از خوراکی‌های دیگر اهل کتاب استفاده کرد؛ یعنی این نگاه می‌تواند در فقه و حکم هم مورد استفاده قرار گیرد.

وی این کلام پیامبر اسلام (ص) را که فرمودند «أَمَرَنِی رَبِّی بِمُدَارَاهِ اَلنَّاسِ»، «یک اصل» دانست که سایر فروعات باید با آن سنجیده شود.

استاد حوزه علمیه قم گفت: خدا به من امر کرده که با مردم مدارا کند. ریشه مدارا این است که انسان‌ها را دوست داشته باشم؛ یعنی در برابر اذیت و آزاری که می‌شویم آن‌ها را دوست بداریم و به آن‌ها محبت کنیم و سیره عملی پیامبر و ائمه(ع) هم همین‌طور است. فردی در برابر امام صادق(ع) به یک مجوسی توهین کرد. حضرت او را نهی کرد و گفت حق نداری که به یک مجوسی توهین کنی.

پایان پیام/م