بزرگداشت زن در آیین زرتشت/ زرتشتییان هم «روز مادر» را گرامی می‌دارند
به گزارش ردنا (ادیان‌نیوز)، زرتشتیان به عنوان نخستین پاسداران مقام زن در تاریخ، جشن بزرگداشت زن را همزمان با جشن اسفندگان گرامی می‌دارند. این جشن که واپسین جشن از سری جشن‌های ماهیانه زرتشیان به شمار می‌آید، هر ساله ۲۹ بهمن ماه برگزار می‌شود.
در بخشی از کتاب «آیین‌ها و جشن‌های کهن در ایران امروز» نوشته محمود روح الامینی درباره دلیل برگزاری جشن‌های ماهیانه زرتشتیان چنین می‌خوانیم: در گاهشماری زرتشتیان (که اکنون نیز کاربرد دارد) هر یک از ۳۰ روز ماه را به نامی ویژه نامگذاری کرده‌اند، که نام روزهای ماه نیز در بین آنهاست و هرگاه نام روز با ماه یکی شود، آن را جشن می‌گیرند.
در بخش دیگری از کتاب، می‌خوانیم: جشن‌های ماهیانه زرتشتیان تا سال ۱۳۰۴ که به موجب آن تقویم ایرانی، به دگرگونی‌های جزیی دچار شده و شش ماه نخست سال ۳۱ روز شده، در زمان مقدر خود برگزار می‌شده است.
پس از این تغییر، روزهای زرتشتی هر ماه یک روز عقب رانده شدند؛ چنانکه پس از پایان شش ماه نخست سال، جشن مهرگان را که باید در روز مهر از ماه مهر (۱۶ مهرماه) برگزار شود، ۱۰ روز به عقب برگردانده و دهم می‌دانند، این جابه‌جایی در مورد دیگر ماه‌های سال هم صادق است؛ چنانکه جشن اسفندگان یادروز بزرگداشت زن که باید در روز سپندارمزدو (۱۵ اسفند) برگزار شود، ۲۹ بهمن جشن می‌گیرند.
تاریخچه‌ی جشن مهرگان موبد کورش نیکنام ـ دانش‌آموخته‌ی دکتری فلسفه زرتشت ـ درباره‌ی فلسفه برگزاری جشن اسفندگان چنشن می‌گوید: ما در مراحل عرفان، مرحله‌ای داریم به نام سپنته آرمی‌تی (Santa-Armati) که آرمی‌تی، ”آرمان” و سپنته، ”مقدس” معنا می‌دهد و سپنتا آرمی‌تی را «آرمان مقدس» می‌توان معنا کرد.
زرتشتیان هم این آرمان مقدس را که همان ایثار و فداکاری است، به زن، به‌ویژه مادر، نسبت می‌دهند و به دلیل احترام ویژه‌ای که به فدا شدن و از خود بیگانه شدن و آرمان‌های پاک و مقدس دارند، روز جشن اسفندگان را به زنان اختصاص می‌دهند.
برزو پرستار ـ دبیر زرتشتی ـ هم در توضیح بیشتری درباره «مراحل عرفان»، می‌گوید: پروردگار درباره زرتشتیان دارای شش فروزه یا جلوه است و باور زرتشتیان به این است که با طی این مراحل می‌توان به سوی خدا راه پویید.
این شش فروزه همان نامهایی هستند که بعدها در فرهنگ ایرانی «مراحل عرفان» نام گرفته و با خود اهورامزدا (خداوند) عدد هفت را تشکیل می‌دهند. وی درباره عدد هفت نیز می‌گوید: عدد هفت در اینجا به مفهوم تعداد نیست؛ بلکه منظور، نشان دادن بی‌نهایت بودن جلوه‌های نیک پروردگار است.
نیکنام همچنین درباره این جشن دیرپای ایرانی می‌گوید: این جشن تنها به ما زرتشتیان تعلق ندارد و به تمام ایرانیان متعلق است؛ چنانکه از دیرباز هم در این سرزمین بسیاری از آیین‌ها و مراسم با حضور تمام ایرانیان برگزار می‌شده و تنها تفاوتی که بین این جشن با دیگر جشن‌ها می‌توان قایل شد، این است که این جشن روز تولد هیچ شخص خاصی نیست و بر خلاف برخی فرهنگ‌ها که تولد اشخاص را جشن می‌گیرند، ما این روز را تولد شخص خاصی نمی‌دانیم.
این روز، تولد آرمان پاک است. او می‌گوید: این جشن‌ها و آداب در گذشته هم بین ایرانیان رواج داشته است؛ چنانکه در آثار الباقیه ابوریحان بیرونی، از رسمی به نام مزدگیران (mozd-giran) یا مردگیران (mard-giran) سخن رفته است که در آن، زنان در خانه می‌نشستند و با لباس نو خود را می‌آراستند. مردان نیز در پاسداشت مقام زن، به آن‌ها هدیه‌هایی را پیشکش می‌کردند و کارهای روزانه مربوط به خانه را به جای زنان انجام می‌دادند؛ رسمی که تا چند سال به فوت خودش باقی بود و در حال حاضر هم کم و بیش برگزار می‌شود.
اسفندگان در دیگر کشورهای زرتشتی‌نشین درباره برگزاری جشن‌های زرتشیان در خارج از ایران، نظر‌ها بسیار است؛ خورشید کیومرثی که پنج سال است در آمریکا اقامت دارد، در این‌باره می‌گوید: در برخی ایالت‌های آمریکا، آتشکده‌های زرتشتی و سازمان‌هایی برای برگزاری جشن‌ها و گردهمایی‌های ایرانیان مقیم خارج از کشور در نظر گرفته شده، اما به هر حال، کافی نیست.
او می‌افزاید: البته این سازمان‌ها هم معمولاً به برگزاری جشن‌های بزرگ زرتشتیان بسنده می‌کنند و برگزاری جشن‌های کوچکتر را به خانواده‌ها می‌سپارند. وی معتقد است: جشن‌های ماهیانه بین زرتشتیان، مخصوصاً در ایالت‌هایی که همکیشان بیشتری حضور دارند، کمتر فراموش می‌شود. در کانادا هم عموماً با وضع مشابهی روبه‌رو هستیم.
یکی از سفرکرده‌های فرنگ در این‌باره می‌گوید: ما در کانادا حتا جشن‌های ماهیانه و «گاهان‌بارها » را هم برگزار می‌کنیم و تا به حال نشده است که این روزها را فراموش کنیم. البته این وضع در تمام موارد هم نمی‌تواند صادق باشد.
پایان پیام/ص