مصاف با نئولیبرالیسم با مواسات و نذر خدمت

به گزارش ردنا (ادیان نیوز)، حجت الاسلام محمد قطبی، رئیس دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان در یادداشتی به مسأله رویارویی با نئولیبرالیسم از طریق راهبردهای اصیل اسلامی پرداخته است.

متن این یادداشت بدین شرح است:

نئولیبرالیسم می‌کوشد انسان را در درون خود غرق کرده و حیات اجتماعی انسان را در انفراد و فردی سازیِ پدیده‌ها مستهلک نماید. مهم‌ترین رقابت در نئولیبرالیسم که در حال تسخیر همه جوامع و فرهنگ‌هاست و از مدرن‌ترین تکنولوژی‌ها از جمله بلاک‌چین نیز بهره می‌گیرد بر سر ساخت اجتماع‌های منفردانه یا به قول عامیانه، مشارکت از کُنج خانه است. یعنی ضمن اینکه همه آحاد انسان در امور سرنوشت و اداره جامعه سهم و مشارکت دارند، غرق در درون خویش و سرخوش از تمرکز بر درونیّات خود باشند.

از جمله راهبردهایی که نئولیبرالیسم از آن بهره برده است، کالایی سازیِ ارزش‌ها است یعنی ارزش‌ها و معنویت‌ها در قالب کالای مستقل و جدای از یکدیگر، به انسان فروخته می‌شود و هر کس با تصاحب و تملّک کالای خویش غرق در یک معنویت و ارزش انفرادی شده و از این پس حیاتِ معنوی و ارزشیِ خود را در گرو حفظ مایَملک و دارایی‌های شخصیِ خود می‌پندارد، ضمن اینکه با کالایی شدنِ ارزش‌ها، بین معنویت و سرمایه‌داری آشتی به وجود آمده است به گونه‌ای که انسان‌ها برای کسب ارزش‌ها باید کالاهای تولید شده خریداری کنند و سرمایه‌داران نیز از این تجارت سود می‌برند، عموم محصولات ناظر به حوزه روانشناسی، ذهن آگاهی، عرفان‌های فردی، تمرین ذهن و حتی محصولات غذایی، سلامت و فراغت از این دسته از کالاهای ارزش‌مَدارِ فردی محسوب می شوند. لذا نئولیبرالیسم نه تنها از انفرادی کردنِ ارزش‌ها و رفتارهای انسان‌ها سودِ حاکمیتی می‌برد بلکه سود اقتصادی نیز خواهد بُرد. در این میان پیدایش ویروس کرونا و راهکار در خانه ماندن نیز به این جریان دامن زده و به حرکت آن شتاب بخشید.

در برابر این جریان و تفکر، باید راهبردهای اصیل و قویمِ اسلامی را در جامعه دنبال کنیم. به نظر می‌رسد دو راهبرد به صورت موازی باید در نظر گرفته شود ۱. اجتماعی‌ سازی از مسیر توسعه خدمات اجتماعی و انسانی. ۲. تقویت فرهنگ دَهِش مَنشی و اجابت گرانه.

این دو راهبرد که نوعی مُواسات و نذر خدمت است در مقوله‌هایی از این دست تجلّی پیدا می‌کند وقف، نذر، صدقه، خیرات، صله رحم، آیین‌های مذهبیِ اجتماع‌مدار مثل حج، عزاداری، نماز جماعت، قربانی، اعتکاف و امثال این ها. بر این اساس در مصاف با نئولیبرالیسم برترین راه و روش، تمسّک به آیین‌ها، آداب و مناسک اجتماعیِ اسلامی است.