کرونانامه (۱)؛ پرسش‌های کرونایی و پاسخ‌های دکتر حمیدرضا شریعتمداری

۱.مؤمن در برابر ویروس کرونا چه می کند؟

پاسخ: مثل همه عُقلا،
یکم، اصول بهداشتی را رعایت می کند، دوم، اگر مبتلا شد پیگیر درمان علمی می شود؛ سوم، اگر در توانش باشد، برای ساخت واکسن و نیز دارو و درمان قطعی آن اقدام می کند و…

۲. پس در مواجهه با پدیده هایی چون کرونا، چه فرقی بین مؤمن و غیر مؤمن وجود دارد؟

پاسخ: مثل همه پدیده های طبیعی و انسانی، خوشایند و ناخوشایند، مؤمن بر خلاف دیگرانی که مؤمن نیستند،
یکم، اثرگذار واقعی در هستی را خدا می داند و همه علل و عوامل طبیعی را مقهور اراده الهی می داند. طبعاً این ایمان به او آرامش می دهد.

دوم، دنیا را با همه خوبی ها و بدی هایش، گذرگاه و اقامتگاه موقتی می داند، بنابراین، اگر به هر دلیلی نتوانست بر کرونا یا هر بلای دیگری فائق آید، می داند که اگر ایمان خود را حفظ کند، در زندگی برین، به پاداش ابدی و آرامش جاودان خواهد رسید.

سوم، مراقبت می کند که در این شرایط سخت، هیچ کار غیراخلاقی ای انجام ندهد و بلکه اگر می تواند با نیکوکاری، از رنج مردم بکاهد، چون کارهای شایست و ناشایست او در هر شرایطی ، به ویژه در تنگناهایی که پیش می آید، بدون مکافات نخواهد ماند. این نگاه طبعاً به روابط انسانی بهتر و نیز به توفیق بیشتر در غلبه بر مشکلات کمک خواهد کرد.

چهارم، در مواجهه با این مشکلات، علاوه بر کندوکاو علمی و تلاش برای زیست مادی بهتر و فعلیت بخشیدن به برخی ظرفیت های ناشناخته یا مغفول مانده انسانی یا طبیعی، همچنین، این پدیده های شگرف را به سوژه ای تبدیل می کند برای تأمل بیشتر در هستی و در قدرت، حکمت و رحمت خدا و این طبعاً مایه عمق بخشیدن به ایمانش و نیز تقویت زیست دینی و اخلاقی اش و سیر آفاقی و تنفسی اش می گردد.

پنجم، چون علاوه بر عوامل مادی، به اثرگذاری عوامل غیر مادی بر همین زندگی مادی معتقد است، در کنار انجام همه توصیه های مجرب علمی، به راهکارهای معنوی و دینی هم توجه ویژه ای نشان می دهد، راهکارهای آیینی ای چون دعا، نماز، توسل و نیز راهکارهای غیرآیینی ای چون انجام هر کار خیری، به ویژه کارهایی چون صدقه دادن، صله رحم کردن، خدمت به پدر و مادر و دستگیری از مستمندان.

کار خیر علاوه بر تأثیر روانی و معنوی ای که بر خود فرد دارد، حتما در فروکش کردن بحران ها و کاستن از آثار و پیامدهای منفی آنها و در نتیجه، کاستن از آلام انسانی اثرخواهد گذاشت. اما آنچه از سنخ نیایش و پرستش است، علاوه بر ثواب اخروی و تأثیرات معنوی، حتما قدرت و انگیزه انسان را برای مقابله با مصیبت ها و حتی برای پژوهش های علمی با هدف هایی چون کشف واکسن یا دارو و از این قبیل افزایش خواهد داد.

ششم، چون بنابه تعالیم دینی، می داند که هر پدیده ناخوشایندی(خودش یا آسیبی که به من می زند) می تواند ناشی از غضب الهی باشد، همانطوری که نعمت های خداوند هم می تواند مایه غفلت انسان و در نتیجه، برایش نقمت(عذاب) باشد، پس در برابر امور ناخوشایند، علاوه بر بردباری، به فکر توبه می افتد و همین نقش سازنده ای در زندگی او ایفا خواهد کرد. او می داند که اگر به جای نابردباری، شکیبایی و حتی شکرگزاری را پیشه کند، همان مصیبتی که می توانست مایه عذاب باشد، موجب قرب و ولای او می شود. این نگرانیِ آمیخته با امید از سازنده ترین عوامل مؤثر در زیست متعادل و مدیریت شده است: در برابر امور خوشایند، غَرّه نشویم و به غفلت در نغلتیم و در برابر امور ناخوشایند، بی تاب نشویم و زبان به شکوه نگشاییم.

همچنین حتماً توبه کردن از گناهان، از جمله گناهانی که مصداق ظلم هستند و به دیگران آسیب می زنند و نیز برخورد فروتنانه و بردبارانه با مصیبت ها به ساخت جامعه ای سالم تر و امن تر کمک می کند و هم راه را برای مقابله مؤثرتر و سریع تر با بحران ها هموارتر می کند؛

هفتم: البته مؤمنی که به شریعت پایبند است، گاهی با برخی محدودیت ها روبه رو می شود که میان او و دیگران فرق می گذارد و چه بسا میان توصیه های علمی و توصیه های دینی ناسازگاری به وجود می آید که طبعاً مؤمن طرف دین را می گیرد، مگر آنکه پای جان، مال یا آبرو در میان باشد و او ناگزیر، از باب تزاحم و تقدیم اهمّ بر مهم، به توصیه علمی تن می دهد و البته در اغلب موارد، تعارض یا تزاحمی پیش نمی آید و او مانند دیگران، به علم، تن می دهد.

از طرف دیگر، توصیه ها و تعلیمات دینی ای وجود دارند که به کمک علم و تدابیر علمی و انسانی می آیند، مثل امر به معروف و نهی از منکر، دعوت به انفاق، صدقه، زکات و مواسات،آگاهی ایثار و ترجیح دیگری بر خود و…

این تعالیم که یا خارج از قلمرو ادیان وجود ندارند یا اگر هم باشند، فاقد آن جنبه انگیزشی ای هستند که در دین و ایمان وجود دارد، مایه پیشبرد بسیاری از تدابیر بشری شده، مایه مزیت مؤمن بر غیرمؤمن می گردد.

• ادامه دارد…