علامه نائینی در اثر معروفش بحث جالبی دارد و می گوید: فرعون «مستبد مطلق» نبوده و نسبت به خودیها (قبطیان) رفتارش توام با احترام و رعایت آزادی انان بوده و نسبت به غیر خودی ها (سبطیان) با خشونت و استبداد عمل می کرده است.
ردنا (ادیان نیوز) – نائینی در این باره دو شاهد قرانی میاورد : یکی آن که فرعونیان در باره شیوه برخورد با موسی به بحث و گفتگو پرداختند و او فضای اظهار نظر را برای آنان باز گذاشته بود (سوره طه ایه۶۲) و دیگر انکه خداوند فرموده او «عده ای» را به استضعاف گرفته بود (سوره قصص ایه۴ یستضعف طائفه منهم). عبارت سنگین او چنین است:
رفتار دولت فرعونیه با وجود ادعای الوهیت ، مُبعَّض و نسبت به قبطیان که قومش بودند «شورویه» و نسبت به اسباط بنی اسرائیل «استعبادیه» بوده است. ( تنبیه الامه ص ۷۱) در همانجا وی افزوده است که این دوگانگی در سیاست داخلی و خارجی انگلیس هم هست که به مردم خودش ازادی میدهد و مردم هند را به ذلت و خواری میافکند.
علامه طباطبایی در تفسیر گرانقدر المیزان بارها مواضع اجتماعی و سیاسی دول اروپایی را مورد انتقاد قرار داده است. اشکالِ علامه هم همین دوگانگی سیاست داخلی و خارجی است که چرا فرانسویان برای خوشان ازادی را می پسندند ولی برای ملت های مستعمره خود مثل مردم الجزائر نمی پسندند؟
علامه در بحث از بردگی با اشاره به مصوبه کنفرانس بروکسل در منع بردگی می گوید: برده گیری همان رفتار غربیهاست که که ازادی را از ملتها سلب کرده و اراده خویش را بر دیگران حاکم می نمایند … برای صدق گفتار ما به شکنجه ها و ازارهای ملت الجزائر از فرانسویان بنگرید که چکونه دست انان به خون اغشته است و نیز ظلم انگلیس در کشورهای عربی و…( المیزان ج۶ ص۵۰۹)
این منطق پیوسته از استواری و اتقان برخوردار است و بر اساس ان میتوان تشخیص داد که کدام دولت در حق طلبی و عدالت خواهی راست می گوید و واقعا به حقوق مردم احترام می گذارد ؟ آیا دولتی که به دیگران در عدم رعایت حقوق مخالفان اعتراض دارد و یا دیگران را به دلیل عدم پای بندی به دموکراسی محکوم می کند، آیا در برابر ملت خویش رو سفید است؟
دو گانگی در سیاست داخلی بین خودی و غیر خودی و تبعیض در حقوق انان و نیز دو گانگی در سیاست داخلی و خارجی، نشانه راست نبودن ادعاهاست. هر وقت که دولتی بتواند بگوید که با مردم کشورهای دیگر مانند شهروندان خودم عمل میکنم و مردم کشور خودم نیز از همان حقوقی برخوردارند که برای دیگران مطالبه میکنم، سیاست به «راستی» رسیده است وگرنه شکلی از همان «تبعض فرعونی» در جریان است. آیا اعتراض ما به دولتمردان آمریکا جز این است؟