ملک‌المتکلمین؛ فراماسونر بهائی با ظاهری روحانی!

به گزارش ردنا (ادیان نیوز)، موسی حقانی، کارشناس تاریخ معاصر در گفت وگویی با بیان اینکه میرزا نصرالله بهشتی اصفهانی معروف به ملک المتکلمین از چهره‌های سیاسی مشروطیت است که قبل از مشروطه هم در کشور فعال بوده، تبیین کرد: وی در اصفهان سکونت داشت و به واسطه برخی عقاید که اظهار می‌کرد از سوی علمای اصفهان به جرم بابی گری تکفیر شد و مجبور به ترک اصفهان گردیده و به شیراز رفت.

وی تصریح کرد: ملک المتکلمین در شیراز نیز اظهاراتی را از او ثبت و ضبط کرده اند که حکایت از فساد عقیدتی وی دارد و همین باعث شد در شیراز هم دوام نیاورد، لذا به تهران که در آن زمان پایتخت بوده می آید با این وجود در تهران هم شهرت به بابی گری و وابستگی به فرقه ضاله بابیه داشت.

فردی بابی، با ظاهر روحانی!

حقانی ادامه داد: او با برخی از انجمن های قفقازی و … مربوط شد و آنها هم سعی کردند از قابلیت سخنوری ملک المتکلمین استفاده کنند. با توجه به اینکه وی به ظاهر لباس روحانیت بر تن داشت و سعی داشت از این ظرفیت برای پیشبرد اهداف فرقه ای خودش استفاده کند احتمالا برخی بدون دانستن این پیشینه ها از او در منابر و سخنرانی ها استفاده می کردند. هر چند ما گزارشی داریم که در تهران او را برای سخنرانی آوردند که بلافاصله بعد از سخنرانی اش طلاب اعتراض نمودند که چرا کسی که لامذهب است و متهم به بابی‌گری است در جمع طلاب برای سخنرانی دعوت کردید.

این محقق تاریخ خاطرنشان کرد: بالاخره آن فضای انقلابی که در مشروطه ایجاد شده بود باعث شد بعضی ها اغماض کنند و پیگیر این نوع مشکلات ملک المتکلمین نباشند.

وی افزود: در سال ۱۳۱۸ قمری ملک المتکلمین به همراهی سیدجمال واعظ و چند تن دیگر از جمله میرزا اسدالله نایینی که منشی کنسولگری روسیه است کتابی را به نام «رویای صادقه» منتشر می‌کنند که در طعن علمای اصفهان است و اهانات بسیاری را به علمای اصفهان داشته است. از جمله مرحوم آیت الله آقانجفی اصفهانی که از علمای برجسته ایران است.

ملک المتکلمین و چاپ کتابی سراسر اهانت به علما

کارشناس تاریخ معاصر ادامه داد: این کتاب اثر بدی داشت و به قدری موهن بود که امکان چاپش در ایران نبود و با کمک منشی کنسولگری روسیه یعنی میرزا اسدالله نایینی در روسیه منتشر شده و در ایران پخش شد.

وی با اشاره اینکه در هر صورت این اتهام به ازلیت و بابی گری درباره ملک المتکلمین هم در منابع عصر خودش موجود است و هم در تحقیقاتی که بعدا در خصوص انقلاب مشروطه صورت گرفت موجود است، اظهار کرد: علمای دیگر هم اگر به این نتیجه نرسیده بودند که او بابی است اما به فساد عقیده او رسیده بودند. مثلا آیت الله حاج محمد خمامی که از علمای برجسته گیلان به حساب می آید، پای یکی از سخنرانی‌های ملک المتکلمین در رشت حضور داشت. وقتی سخنان وی تمام شد، گفت: «گفتار این مرد با اصول مسلمانی مباینت دارد»، یعنی با اسلام نسبتی ندارد.

حقانی تصریح کرد: به هرحال مسئله انتساب وی به بهائیت چیزی نیست که طیف خاصی درباره ملک المتکلمین گفته باشند و تقریبا از منابع موجود وابستگی وی به فرقه ضاله بهائیه قطعی است. البته مهدی بامداد در کتاب «شرح حال رجال ایران» گفته است که «ملک المتکلمین ابتدا بابی شد و سپس به ازلی تغییر مسلک داد»، که هر دو این فرق جزو فرق ضاله است.

وی افزود: در «روزنامه خاطرات عین السلطنه» اگر ببینید با صراحت از وابستگی او به فرقه بهائیت و ازلی‌گری وی صحبت شده و در دیگر منابع عصر مشروطه هم این کاملا روشن است.

کارشناس تاریخ معاصر متذکر شد: آدم هایی در مشروطه حضور داشتند که اصلا مشروطه خواه نبودند و قصدشان از حضور در مشروطه فقط بهم ریختن اوضاع بوده است، در جریان مشروطه برخی مشروطه خواه بودند، برخی مشروعه خواه بودند، برخی غربگرا بودند، اما برخی فقط آشوب طلب بودند و اساسا دنبال آشوب بودند.

حقانی بیان کرد: به نظر می رسد اعضای فرقه بابیه و ازلیه در زمره آشوب طلبان بودند که ملک المتکلمین هم از همین دسته است. شما می بینید که در عین اینکه با مشروطه خواهان ارتباط دارد با ظل السلطان هم که یک شاهزاده مستبد قاجاری است ارتباط دارد و با سالارالدوله که چهره مستبد قاجاری است هم ارتباط دارد و بیشتر تلاش او برای پر کردن جیب خود است.

سیدجمال واعظ و ملک المتکلمین، رشوه گیر بودند

وی تصریح کرد: در منابع عصر مشروطه با صراحت از رشوه‌گیری‌های سیدجمال واعظ و ملک المتکلمین از چهره‌های مختلف و مردم صحبت شده است. لذا پس از مشروطه این دو نفر به طرز شگفت‌انگیزی از نظر مالی تغییر کردند و عمده اش به همین رشوه‌ستانی از شخصیت‌ها مربوط است.

کارشناس تاریخ معاصر گفت: ما پای ملک المتکلمین را در اغلب اغتشاشاتی که توسط انجمن‌ها در عصر مشروطه بعد از صدور فرمان مشروطه رخ داد در میان می بینیم حتی در انجمن مخفی که به عنوان انجمن ملی از آن یاد می کنند که در باغ سلیمان خان میکده در نزدیکی دروازه قزوین تهران برگزار می شد ملک المتکلمین جزو چهره های شاخص است که دراین جلسات حضور دارد و در حقیقت آن تجمع، تجمع بابی ها و ازلی هاست برای ایجاد اغتشاش در ایران و در همانجا عنوان می شود که ما باید آتش اختلافات را در ایران شعله ور کنیم. اختلاف بین طرفداران امین السلطان و طرفداران عین الدوله ایجاد کرده و در روحانیت و بیوت علما نفوذ کنیم.

حقانی افزود: اساسا طرح شورش و آشوب در همان باغ سلیمان خان میکده ریخته می شود که از آن به عنوان طرح انقلاب یاد می کنند.در حالی که این تجمع تجمع تعدادی بابی و ازلی و افرادی مشهور نظیر اردشیر جی بود و بنایشان برهم ریختن اوضاع ایران بود. ازلی‌ها دنبال انتقام گیری از قاجاریه و روحانیت بودند لذا آشفتگی اوضاع مطلوبشان بود تا لجام امور کشور را به دست بیاورند و مشروطه خواهی بهانه ای شد که برخی برای رسیدن به خواسته های خود و ایجاد آشوب در کشور در آن حضور یابند.

کارشناس تاریخ معاصر خاطرنشان کرد: وقتی مشروطه تصویب شد به جای اینکه اوضاع کشور آرام شود اغتشاشات در کشور افزایش پیدا کرد و به حدی رسید که منجر به اشغال ایران توسط روسیه و انگلیس شد. همه اینها بر می گردد به اغتشاشاتی که انجمن ها در ایران سر منشأش بودند. و ملک المتکلمین هم با آنها ارتباط داشت.

ارتباط ویژه ملک المتکلمین با اردشیر جی، سرجاسوس انگلیس در ایران

وی با بیان اینکه یکی از مسائلی که ما درباره ملک المتکلمین باید به آن بپردازیم ارتباط ویژه او با اردشیر جی، سرجاسوس انگلیس در ایران است، افزود: اردشیرجی وی را جزو دوستان خوب خودش معرفی میکند و بعد وقتی نقش مشترک اینها را در برخی اغتشاشات در دوره مشروطه بررسی می کنیم می بینیم که تحرکات وی منشا خارجی داشته و وابستگی به انگلستان کاملا مشهود است.

حقانی بیان کرد: در خصوص فساد عقیده او افراد مختلفی اظهار نظر کردند و حرف‌های ساختار شکنانه ای را از او نقل می کنند. مانند شرکت در مجالس شرابخواری .در برخی منابع مثل روزنامه خاطرات عین السلطنه به مواردی اشاره می شود که کفرگویی محض است که از سوی همین ملک المتکلمین در مجالس خصوصی اظهار می شود.

وی افزود: یکی دیگر از ویژگی های وی عضویت در تشکیلات لژ فراماسونری است. وی از اعضای لژ فراماسونری بیداری ایران بود. در اینجا نیز با افرادی مانند اردشیر جی و بسیاری از کسانی که در دوره مشروطه با فراماسونری و انجمن های مخفی ارتباط داشتند همکاری گسترده ای داشت که در منابع آمده و اسناد و مدارکش منتشر شده. از جهت تندروی هم از جمله کسانی بودند که به شدت فضای ایران را آشفته می کردند و حتی رفتارهای ایشان باعث شد که چهره های مشروطه خواهی که نسبتی با جریان های دینی ندارند به اینها حساس شده و اعتراض نمایند.

ملک المتکلمین عضو فعال حزب سوسیال دموکرات ایران

کارشناس تاریخ معاصر خاطرنشان کرد: ملک المتکلمین از اعضای فعال حزب سوسیال دموکرات ایران است که مرکز اصلیشان باکو بوده و ملک المتکلمین به جهت تندرو بودن اینها و نقششان در بحران های دوره مشروطه عضو این گروه بوده. همه این بحران ها باعث شد تا کشور از لحاظ سیاسی به بن بست برسد. تصادمی که با تحرکات اینها و دربار قاجار به وجود آمد منجر به ترور محمدعلی شاه و به توپ بسته شدن مجلس که منشاش آشوب طلبی بی رویه این افراد است.

وی افزود: در منابع مشروطه وقتی به تحرکات سیدجمال واعظ و ملک المتکلمین می رسیم عین السلطه ملک المتکلمین را صدبرابر شورش طلب‌تر از سید جمال واعظ میداند و می گوید: «تمام نیت و همتش معطوف اغتشاش است. بیشتر مردم از حرکاتش بری شده اند و اشاره می کند که مجموعه رفتار های او منشا آشوب و اغتشاش در کشور است».

حقانی عنوان کرد: در به توپ بسته شدن مجلس و دستگیری ملک المتکلمین باز رفتاری که این فرد از خود نشان می دهد که آشکار می‌کند به هیچ اصلی قائل نیست و بیشتر به فکر نجات خود و پر کردن جیب خود است. او حتی در باغشاه به محمدعلی شاه پیشنهاد همکاری می دهد و التماس می‌کند تا او را نکشد. در حالی که در همان مکان مرحوم سیدعبدالله بهبهانی را با اینکه یک روحانی برجسته بود کتک می زنند و وی رفتار کاملا متفاوتی نشان می دهد.

کارشناس تاریخ معاص عنوان کرد: وقتی کسی دنبال این است که با ارتباط با شاهزاده ها پولی برای خود دست و پا کند و با بهم ریختن اوضاع از آب گل آلود ماهی بگیرد طبیعی است با اتفاقی که در باغشاه برایش رخ دهد به جای ایستادگی و مقاومت دست به دامن محمدعلی شاه شود. حتی در منابع طرفدار مشروطه و دوستان ملک المتکلمین نکاتی که مطرح شد وجود دارد.

وی افزود: مجدالاسلام کرمانی کتابی دارد تحت عنوان «تاریخ انحطاط مشروطه» که بررسی خوبی از مجلس اول ارائه داده نویسنده که از دوستان ملک المتکلمین است. و برخی معتقند هم مسلک او نیز هست می نویسد: «از اقدامات و خیانات حاج ملک المتکلمین، به تخت رساندن سالارالدوله و هماهنگ کردن مجلس با خود و همراه کردن انجمن ها و وزرا بود در این خصوص املاک و اموال سالارالدوله در اختیار او بود تا قلوب همه را به سمت او برگرداند».

حقانی بیان کرد: درست زمانی که با مشروطه طلب ها همراهی می کند با سالارالدوله نیز رایزنی می کند تا زمینه های به سلطنت رسیدن او را فراهم کند. وی با ظل السلطان نیز ارتباط داشته و با گرفتن پول به او وعده داده تا زمینه به تخت رسیدن او را نیز فراهم کند.

کارشناس تاریخ معاصر مطرح کرد: مجموعه این شواهد نشان می دهد که ما با فردی افراطی و آشوب طلب طرف هستیم که در انقلاب مشروطه به عنوان یک واعظ و سخنران انقلابی به وسیله انجمن ها خود را مطرح می کند. دراصل دنبال به هم ریختن اوضاع ایران بوده و برای پیشبرد اهداف فرقه بهائیت و ازلیه تلاش می نموده. فساد عقیده وی در منابع مختلف به کرات مورد اشاره واقع شده. ارتباط او با محافل تندرو قابل اثبات است. ارتباطش با افراد مشکوکی مثل اردشیر جی سرجاسوس انگلیس در ایران که قطعا برای منافع ایران حرکت نمی کرده در منابع آمده. رفت و امدهایی با شاهزاده های قجری و منشی سرکنسولگری روسیه در ایران داشته. در نشر کتب ضاله که حاوی اهانت به علما و بزرگان بوده مشارکت و مباشرت داشته. رویکرد غیر تخصصی به تاریخ مشروطه سبب می شود از چهره ای که با این فسادها و آشوبگری ها زیسته به عنوان یک روحانی مبارز و مشروطه طلب یاد شود.

حقانی با اشاره اینکه در حقیقت ما با چهره افراطی فرصت طلب و فاسد اخلاق دینی که توسط انجمن ها بزرگنمایی شد مواجهیم، ابراز کرد: متاسفانه با ظاهر نگری و سطحی نگری که در برخی پژوهش های تاریخی هست بدون توجه به جهت گیری افراد به صرف حضور در مشروطه از ایشان تقدیر می شود، رویکرد غیر تخصصی به تاریخ مشروطه سبب می شود این جزییات غفلت شود و از چهره ای که با این فسادها و آشوبگری ها زیسته به عنوان یک روحانی مبارز و مشروطه طلب یاد شود.