پیامدهای لغو حج برای عربستان سعودی
سازمان آرتیکل ۱۹ بررسی کرد؛
سازمان غیرانتفاعی «آرتیکل ۱۹» بریتانیا با انتشار گزارشی نوشت: با توجه به اینکه سالیانه هر زائر هزاران دلار برای ادای مناسک حج هزینه می‌کند، بدون شک اثرات اقتصادی لغو حج برای پادشاهی سعودی ویرانگر خواهد بود.
به گزارش ردنا (ادیان نیوز)، سازمان غیرانتفاعی آرتیکل ۱۹ بریتانیا در صفحه فرانسه خود با درج گزارشی نوشت: مناسک حج امسال به دلیل شیوع ویروس کرونا فقط با حضور شهروندان عربستانی برگزار خواهد شد و زائری از خارج پذیرفته نمی‌شود و این رخدادی بوده که پادشاهی عربستان از بدو تأسیس در سال ۱۹۳۲ و آغاز تولیت خود بر اماکن مقدس تجربه نکرده است.
امسال به دلیل انتشار بیماری همه‌گیر کووید-۱۹ میلیون‌ها مسلمان به حج نخواهند رفت؛ این در حالی است که حج طی قرون گذشته شاهد چندین مورد مشابه بوده است.
معمولاً بیش از ۲ میلیون و نیم نفر از ۱.۸ میلیارد مسلمان در سراسر جهان برای زیارت اماکن مقدس به عربستان سفر می‌کنند. حج به عنوان رکن پنجم اسلام محسوب می‌شود و بر شخص بالغ که توان جسمی و مالی را داراست واجب بوده و برای بیشتر مسلمانان آئین حج مهم‌ترین سفر در زندگانی است.
ناامیدی بزرگ از لغو حج
بنابر گزارش‌ها از زمان شروع بحران بیماری کرونا گمانه‌زنی‌های بسیاری در خصوص لغو حج مطرح شده است اما سرانجام پادشاهی سعودی با اشاره به اینکه فقط شهروندان و مقیمان عربستانی می‌توانند در مناسک حج حضور یابند و زائری از خارج پذیرفته نمی‌شود؛ اعلام کرد که مناسک حج را به طور کامل لغو نمی‌کند.
مقامات سعودی تصمیم گرفتند امسال تنها حدود هزار نفر را برای انجام حج بپذیرند و زائران نباید بیشتر از ۶۵ سال سن داشته باشند و باید تحت معاینه قبلی قرار گیرند.
این گزارش می‌افزاید: لغو امسال حج باعث ناامیدی زیادی برای مسلمانان در همه نقاط جهان شده است؛ زیرا بسیاری از آنها برای جمع‌آوری بودجه لازم جهت انجام حج سالها وقت صرف کرده و با اشتیاق فراوان منتظر لحظه سفر به مکه بودند.
این وب‌سایت اعلام کرده است که این تصمیم از زمان آغاز پادشاهی (نزدیک به ۹۰ سال) تاکنون بی‌سابقه بوده و تأخیر مقامات سعودی برای اعلام رسمی از این تصمیم بیانگر حساسیت فوق‌العاده این اقدام است و پیش‌بینی می‌شود ضربه بزرگی به اقتصاد این کشور وارد خواهد شد.
حفظ سلامت حجاج
مقامات سعودی با اشاره به انتشار گسترده کرونا در جهان لغو آئین‌های زیارتی حج را برای کسانی که از خارج عربستان می‌آیند، اینگونه توجیه می‌کنند که این اقدام در راستای محافظت از سلامت حجاج انجام پذیرفته است که این امر از سوی «محمدصالح بن‌طاهر بنتن»، وزیر حج عربستان سعودی تأیید شد.
«خالد الرشید»، رئیس مرکز اسلامی هند معتقد است اگر چین در آغاز از ویروس کوویدـ۱۹ به جهان هشدار می‌داد کشورها می‌توانستند واکنش‌های متفاوتی نشان دهند.
وی افزود: باید اجازه انجام حج به عده معدودی از زائران هندی داده شود زیرا سنت‌های اسلامی و این عبادت سالیانه نباید تعطیل شود.
تصمیم مسئولانه
«احمد الطیب»، شیخ الازهر در همین راستا گفت: لغو حج برای زائران دیگر کشورها نشان‌دهنده اهمیت سلامت و جان انسان‌ها است؛ مقامات اندونزی و افغانستان نیز از تصمیم سعودی استقبال کردند.
عربستان سعودی از اواخر ماه فوریه میلادی مرزهای خود را به روی زائران خارجی بسته است و تدابیر دیگری از جمله منع آمد و شد برای سه ماه در مکه را اتخاذ کرده و همچنین فعالیت‌های مختلف تجاری را متوقف کرده است.
لغو حج در گذر تاریخ
در تاریخ اسلام دلایل زیادی برای تعطیلی حج اعم از تنش‌های سیاسی، حوادث طبیعی، شیوع بیماری‌های واگیر، رکود اقتصادی، گرانی، ناامنی و وجود راهزن‌ها و دزدان ثبت شده است. به گفته مورخان «بنیاد مطالعات علوم اسلامی و علوم انسانی ملک عبدالعزیز»، آئین عبادی حج از سال ۹۳۰ میلادی تاکنون حداقل ۴۰ بار لغو شده است.
حج نیز به دلیل شیوع بیماری همه‌گیر وبا و فوت ده‌ها هزار حاجی در قرن نوزدهم لغو شد. سال ۱۸۴۶ بیماری وبا میان حاجیان شیوع یافت و تا سال ۱۸۵۰ ادامه یافت. در سال ۱۸۹۲ مجددا بیماری همه‌گیر وبا همزمان با موسم حج شیوع یافت و بسیار شدت گرفت تا جایی که جنازه مردگان روی هم افتاد و فرصت برای دفن آنها نبود و در عرفات نیز عده زیادی از دنیا رفتند و اوج مرگ و میر در منا بود.
همچنین در سال ۱۹۸۷ میلادی نیروهای امنیتی سعودی پس از پافشاری تعدادی از زائران ایرانی برای برپایی تظاهرات در حین حج و سر دادن شعار بیش از ۴۰۰ نفر که اکثر آنها شیعه بودند، از سوی نیروهای امنیتی عربستان کشته شدند.
حج در سال‌های اخیر شاهد برخی حوادث ناگوار بود، سقوط جرثقیل در سال ۲۰۱۵ که باعث جان سپردن صدها زائر شد از جمله این حوادث است.
بحران اقتصادی طاقت‌فرسا
در گزارش آرتیکل ۱۹ آمده است: با توجه به اینکه سالیانه هر زائر هزاران دلار برای ادای مناسک حج هزینه می‌کند، بدون شک اثرات اقتصادی لغو حج برای پادشاهی سعودی ویرانگر خواهد بود.
به گفته رویترز، مراسم‌های حج و عمره سالانه حدود ۱۲ میلیارد دلار به پادشاهی سود می‌رساند؛ به عبارتی دیگر نزدیک به ۲۰ درصد از تولید ناخالص ملی غیر نفتی این کشور را تأمین می‌کند.
«سیمون هندرسون»، متخصص امور عربستان سعودی در «انستیتو واشنگتن» تصمیم لغو حج را اقدامی دشوار دانسته و تصریح کرد که این امر می‌تواند بر اقتصاد عربستان تأثیر به‌سزایی بگذارد.
یادآور می‌شود، مقامات عربستان روز دوشنبه، دوم تیر ۹۹ اعلام کردند شرکت در مراسم حج امسال فقط برای تعداد بسیار اندکی از شهروندان سعودی و خارجیان مقیم این کشور مجاز است. پادشاهی عربستان علت این تصمیم را افزایش موارد ابتلا به ویروس جدید کرونا در جهان، نبود واکسن برای پیشگیری و دارو برای درمان مؤثر بیماری کووید۱۹ و دشواری رعایت فاصله‌گذاری در ازدحام زائران بیان کرد.