چهل حدیث گهربار از امام جواد(ع)

۱. نیازمندی مؤمن به سه خصلت
قالَ الإمام محمد تقی الجواد(ع ) : الْمُؤمِنُ یَحْتاجُ إلی ثَلاثِ خِصال: تَوْفیق مِنَ اللهِ عَزَّ وَجَلَّ وَواعِظ مِنْ نَفْسِهِ وَقَبُول مِمَّنْ یَنْصَحُهُ .
امام جواد (ع):مؤمن در هر حال نیازمند به سه خصلت است: توفیق از طرف خداوند متعال واعظی از درون خود قبول و پذیرش نصیحت کسی که او را نصیحت نماید. بحارالأنوار، ج ۷۲ ، ص ۶۵ ، ح ۳

۲. ملاقات با دوستان
قالَ الامام الجواد(ع ) : مُلاقاهُ الاْخوانِ نَشْرَهٌ، وَتَلْقیحٌ لِلْعَقْلِ وَإنْ کانَ نَزْراً قَلیلاً .
امام جواد (ع):ملاقات و دیدار با دوستان و برادران، موجب صفای دل و نورانیّت آن می گردد و سبب شکوفایی عقل و درایت خواهد گشت، گرچه در مدّت زمانی کوتاه انجام پذیرد. امالی شیخ مفید، ص ۳۲۸ ، ح ۱۳

۳. بافضیلت ترین عبادت
قالَ الامام الجواد(ع ) : أَفْضَلُ الْعِبَادَهِ الْإِخْلَاصُ .
امام جواد (ع):با فضیلت ترین و ارزشمندترین عبادت ها آن است که خالصانه باشد. بحارالأنوار، ج ۶۷ ، ص ۲۴۵ ، ح ۱۹

۴. گوش سپردن به سخنران
قالَ الامام الجواد(ع ) : مَن أصغى إلى ناطِقٍ فقَد عَبَدَهُ، فإن کانَ النّاطِقُ یؤَدّی عَنِ اللّهِ عَزَّوجلَّ فقَد عَبَدَ اللّهَ، وإن کانَ النّاطِقُ یؤَدّی عنِ الشَّیطانِ فقَد عَبَدَ الشَّیطانَ .
امام جواد (ع):هرکه به گوینده‏اى گوش سپارد، او را بندگى کرده است؛ اگر آن گوینده از خداوند عز و جل بگوید شنونده خدا را عبادت کرده و اگر از طرف شیطان بگوید شیطان را عبادت کرده باشد. الکافی، ج ۶ ، ص ۴۳۴ ، ح ۲۴ .

۵. پذیرفتن خواستگار متدین و امانت دار
قالَ الامام الجواد(ع ) : مَنْ خَطَبَ إلَیْکُمْ فَرَضیتُمْ دینَهُ وَأمانَتَهُ فَزَوِّجُوهُ، إِلاَّ تَفْعَلُوهُ تَکُن فِتْنَهٌ فِی الأَرْضِ وَفَسَادٌ کَبِیرٌ .
امام جواد (ع):هر که به خواستگاری دختر شما آید و به تقوا و تدیّن و امانتداری او مطمئن می باشید با او موافقت کنید و گرنه فتنه و فساد بزرگی در روی زمین پدید خواهد آمد. تهذیب الأحکام، ج ۷ ، ص ۳۹۶ ، ح ۹

۶. سفارش به سکوت جاهل
قالَ الامام الجواد(ع ) : لَوْسَکَتَ الْجاهِلُ مَااخْتَلَفَ النّاسُ .
امام جواد (ع):چنانچه افراد جاهل، ساکت باشند، مردم دچار اختلافات نمی شوند. کشف الغمّه، ج ۲ ، ص ۳۴۹

۷. تحسین کار زشت
قالَ الامام الجواد(ع ) : مَنِ اسْتَحْسَنَ قَبیحاً کانَ شَریکاً فیهِ .
امام جواد (ع):هر که کار زشتی را تحسین و تأیید کند، در آن کار شریک می باشد. کشف الغمّه، ج ۲ ، ص ۳۴۹

۸. بی نیازی به وسیله خدا
قالَ الامام الجواد(ع ) : مَنِ اسْتَغْنی بِاللهِ افْتَقَرَ النّاسُ إلَیْهِ .
امام جواد (ع):هر که خود را به وسیله خداوند بی نیاز بداند مردم محتاج او خواهند شد. بحارالأنوار، ج ۷۵ ، ص ۷۹ ، ح ۶۲

۹. آموزش امام علی(ع) به دست پیامبر(ص)
قالَ الامام الجواد(ع ) : عَلَّمَ رَسُولُ اللهِ(ص) عَلّیاً(ع) ألْفَ کَلِمَه، کُلُّ کَلِمَه یَفْتَحُ ألْفُ کَلِمَه .
امام جواد (ع):حضرت رسول(ص)، یک هزار کلمه به امام علی(ع) تعلیم نمود که از هر کلمه ای هزار باب علم و مسأله فرعی باز می شود.(خصال، ج ۲ ، ص ۶۵۰ ، ح ۴۶

۱۰. خودداری از شکر نعمت
قالَ الامام الجواد(ع ) : نِعْمَهٌ لاتُشْکَرُ کَسِیَّئَه لاتُغْفَرُ .
امام جواد (ع):خدمت و نعمتی که مورد شکر و سپاس قرار نگیرد همانند خطای غیرقابل بخشش است. (بحارالأنوار، ج ۶۸ ، ص ۵۳ ، ح ۶۹

۱۱. گناه سبب مرگ
قالَ الامام الجواد(ع ) : مَوْتُ الاْنْسانِ بِالذُّنُوبِ أکْثَرُ مِنْ مَوْتِهِ بِالاْجَلِ .
امام جواد (ع):فرا رسیدن مرگ انسان ها، به جهت معصیت و گناه، بیشتر است تا مرگ طبیعی و عادی.(کشف الغمّه، ج ۲ ، ص ۳۵۰

۱۲. راه درک حقیقت ایمان
قالَ الامام الجواد(ع ) : لَنْ یَسْتَکْمِلَ الْعَبْدُ حَقیقَهَ الاْیمانِ حَتّی یُؤْثِرَ دینَهُ عَلی شَهْوَتِهِ .
امام جواد (ع):بنده ای حقیقت ایمان را نمی یابد مگر آن که دین و احکام الهی را در همه جهات بر تمایلات و هواهای نفسانی خود مقدّم دارد.بحارالأنوار، ج ۷۵ ، ص ۸۰ ، ح ۶۳

۱۳. پنهان نماندن از دید خداوند
قالَ الامام الجواد(ع ) : اعْلَمْ أنَّکَ لَنْ تَخْلُو مِنْ عَیْنِ اللهِ، فَانْظُرْ کَیْفَ تَکُونُ .
امام جواد (ع):بدان که تو از چشم خدا پنهان نیستى. پس، بنگر که چگونه‏اى.(تحف العقول: ۴۵۵

۱۴. تکمیل رکوع
قالَ الامام الجواد(ع ) : مَنْ أتَمَّ رُکُوعَهُ لَمْ تُدْخِلْهُ وَحْشَهُ الْقَبْرِ .
امام جواد (ع):هر کس رکوعش را کامل بگزارد، گرفتار وحشت قبر نمى‏شود.(الکافی، ج ۳ ، ص ۳۲۱ ، ح ۷

۱۵. خشوع در نماز
قالَ الامام الجواد(ع ) : الْخُشُوعُ زینَهُ الصَّلاهِ .
امام جواد (ع):خشوع و خضوع زینت بخش نماز خواهد بود.( بحارالأنوار، ج ۷۵ ، ص ۸۰

۱۶. همنشینی با بی خردان
قالَ الامام الجواد(ع ) : فَسادُ الاْخْلاقِ بِمُعاشَرَهِ السُّفَهاءِ .
امام جواد (ع):معاشرت و همنشینی با بی خردان و افراد لااُبالی سبب تباهی اخلاق خواهد شد.(کشف الغمّه، ج ۲ ، ص ۳۴۹

۱۷. اسباب جلب محبت
قالَ الامام الجواد(ع ) : ثَلاثُ خِصالٍ تُجتَلبُ بِهِنَّ المَحَبَّهُ: الإِنصافُ فِی المُعاشَرَهِ، وَالمُؤاساهُ فِی الشِّدَّهِ وَالانطِواعِ، وَالرُّجوعُ إلى قَلبٍ سَلیمٍ .
امام جواد (ع):با سه خصلت، دوستى را به دست مى‏آورند: انصاف در معاشرت، همدردى [با دیگران‏] در خوشى و ناخوشى، و داشتن قلبى پاک [از گناهان‏].( کشف الغمّه: ۳/ ۱۳۹

۱۸. ارکان توبه
قالَ الامام الجواد(ع ) : التَّوبَهُ عَلى أربَعِ دَعائِمَ: نَدَمٍ بِالقَلبِ، وَاستِغفارٍ بِاللِّسانِ وعَمَلٍ بِالجَوارِحِ، وعَزمٍ أن لا یعودَ .
امام جواد (ع):توبه، بر چهار ستونْ استوار است: پشیمانى در دل، آمرزش‏خواهى به زبان، تحقّق بخشیدن [به آن‏] در عمل، و تصمیم گرفتن به تکرار نکردن [گناه‏].(ارشاد القلوب دیلمی، ص ۱۶۰

۱۹. کارهای نیکان
قالَ الامام الجواد(ع ) : ثَلاثٌ مِنْ عَمَلِ الاْبْرارِ: إقامَهُ الْفَرائِض وَاجْتِنابُ الْمَحارِم واحْتِراسٌ مِنَ الْغَفْلَهِ فِی الدّین .
امام جواد (ع):سه چیز از کارهای نیکان است: انجام واجبات الهی، دوری از گناهان،دورى جستن از غفلت در دین‏.

۲۰. زیارت حضرت معصومه(س)
قالَ الامام الجواد(ع ) : مَنْ زارَ قَبْرَ عَمَّتی بِقُمْ، فَلَهُ الْجَنَّهُ .
امام جواد (ع):هرکس قبر عمّه ام را در قم زیارت کند، اهل بهشت خواهد بود.(کامل الزیارات، ص ۵۳۶ ، ح ۸۲۷

۲۱. شریکان ظلم
قالَ الامام الجواد(ع ) : الْعامِلُ بِالظُّلْمِ وَالْمُعینُ لَهُ وَالرّاضی بِهِ، شُرَکاءٌ .
امام جواد (ع):انجام دهنده ظلم و کمک دهنده ظلم و کسی که راضی به ظلم باشد، هر سه شریک خواهند بود.(کشف الغمّه، ج ۲ ، ص ۳۴۸

۲۲. تواضع
قالَ الامام الجواد(ع ) : التَّواضُعُ زینَهُ الْحَسَب
امام جواد (ع):تواضع و فروتنی زینت بخش حسب و شرف است.(کشف الغمّه، ج ۲ ، ص ۳۴۷ .

۲۳. زینت بخش های علم و عقل و حلم
قالَ الامام الجواد(ع ) : خَفْضُ الْجَناحِ زینَهُ الْعِلْمِ، وَ حُسْنُ الاْدَبِ زینَهُ الْعَقْلِ، وَ بَسْطُ الْوَجْهِ زینَهُ الْحِلْمِ .
امام جواد (ع):تواضع و فروتنی زینت بخش علم و دانش است؛ ادب داشتن و اخلاق نیک زینت بخش عقل می باشد؛ خوش رویی با افراد زینت بخش حلم و بردباری است.(کشف الغمّه، ج ۲ ، ص ۳۴۷

۲۴. زیارت امام رضا(ع)
قالَ الامام الجواد(ع ) : إنَّ بَیْنَ جَبَلَی طُوس قَبْضَهٌ قُبِضَتْ مِنَ الْجَنَّهِ، مَنْ دَخَلَها کانَ آمِناً یَوْمَ الْقِیامَهِ مِنَ النّار .
امام جواد (ع):همانا بین دو سمت شهر طوس قطعه ای می باشد که از بهشت گرفته شده است، هر که داخل آن شود (و با معرفت زیارت کند)، روز قیامت از آتش در امان خواهد بود.(عیون اخبارالرّضا – علیه السلام -، ج ۲ ، ص ۲۵۶ ، ح ۶

۲۵. انتظار فرج، برترین عمل
قالَ الامام الجواد(ع ) : اَفضَلُ اعمالِ شیعتنا انتظارُ الفَرَج .
امام جواد (ع):برترین اعمال شیعیان ما انتظار فرج است.(کمال الدین ج ۲ باب ۳۶ ح ۱

۲۶. همنشینی با شرور
قالَ الامام الجواد(ع ) : إیّاکَ وَ مُصاحَبَهُ الشَّریرِ، فَإنَّهُ کَالسَّیْفِ الْمَسْلُولِ، یَحْسُنُ مَنْظَرُهُ وَ یَقْبُحُ أثَرُهُ .
امام جواد (ع):از مصاحبت با شخص شریر بپرهیز، که چون شمشیرِ برهنه است؛ منظره‏اش نیکو و اثر (زخم) آن زشت است.(أعلام الدّین، ص ۳۰۹

۲۷.بی توجهی به اموال دیگران
قالَ الامام الجواد(ع ) : عِزُّ الْمُؤْمِنِ غِناه عَنِ النّاسِ .
امام جواد (ع):عزّت و شخصیّت مؤمن در بی نیازی از دیگران است.(بحارالأنوار، ج ۷۲ ، ص ۱۰۹ ، ح ۱۲

۲۸.نتیجه تقوای الهی
قالَ الامام الجواد(ع ) : مَنِ اتَّقَی اللهَ أحَبَّهُ النّاسُ وَ إنْ کَرِهُوا .
امام جواد (ع):هر که تقوای الهی را پیشه خود کند خواه ناخواه، مورد محبّت مردم قرار می گیرد گرچه مردم خودشان اهل تقوا نباشند.(بحارالأنوار، ج ۷۵ ، ص ۷۹ ، ح ۶۲

۲۹. ترک امور بی فایده
قالَ الامام الجواد(ع ) : تَرْکُ ما لا یُعْنی زینَهُ الْوَرَعِ .
امام جواد (ع):رها کردن آنچه سودمند نباشد زینت بخش ورع و تقوای انسان می باشد.(بحارالأنوار، ج ۷۵ ، ص ۸۰

۳۰. معاشرت با خردمندان
قالَ الامام الجواد(ع ) : صَلاحُ الاْخلاقِ بِمُنافَسَهِ الْعُقَلاءِ .
امام جواد (ع):معاشرت و رفاقت با خردمندان هوشیار، موجب رشد و کمال اخلاق می باشد.(کشف الغمّه، ج ۲ ، ص ۳۴۹

۳۱. اهمیت ادب
قالَ الامام الجواد(ع ) : بِالاْدَبِ یَبْلُغُ الرَّجُلُ مَکارِمَ الاْخْلاقِ فِی الدُّنْیا وَالاْخِرَهِ، وَیَصِلُ بِهِ اِلَی الْجَنَّهِ .
امام جواد (ع):انسان به وسیله ادب به کمالات اخلاقی می رسد; و نیز با رعایت ادب به بهشت دست می یابد.(ارشاد القلوب دیلمی، ص ۱۶۰

۳۲. زینت بخش ایمان
قالَ الامام الجواد(ع ) : الْعَدْلُ زینَهُ الاْیمانِ .
امام جواد (ع):عدالت زینت بخش ایمان است.(کشف الغمّه، ج ۲ ، ص ۳۴۷

۳۳.زینت بخش عبادت
قالَ الامام الجواد(ع ) : السَّکینَهُ زینَهُ الْعِبادَهِ .
امام جواد (ع):وقار و ادب زینت بخش عبادات است.(کشف الغمّه، ج ۲ ، ص ۳۴۷

۳۴. امید به غیر خدا
قالَ الامام الجواد(ع ) : مَنِ انقَطَعَ إلى غَیرِ اللّهِ وَکَلَهُ اللّهُ إلَیهِ .
امام جواد (ع):هر که به غیر خدا رو کند، خداوند او را به همان وا گذارد.(الدرّه الباهره: ۳۹

۳۵. انتظار فرج
الامام الجواد(ع ): أفضَلُ أعمالِ شیعَتِنَا انتِظارُ الفَرَجِ .
امام جواد (ع):برترین اعمال شیعیان ما انتظار فرج [ظهور امام زمان(ع)] است.(کمال الدین، ص ۳۷۷ ، آینه یادها، جلد ۱ صفحه: ۲۲۵

۳۶. به سوی خدا با دل
الامام الجواد(ع ): القَصدُ إلَى اللّهِ تَعالى بِالقُلوبِ أبلَغُ مِن إتعابِ الجَوارِحِ بِالأعمالِ .
امام جواد (ع):با دلها به سوى خداوند متعال رهسپار شدن رساننده تر به مقصد است تا با خسته کردن اعضا و جوارح با اعمال.(الدرّه الباهره: ۳۹ ، میزان الحکمه، جلد ۸ صفحه: ۱۷۳

۳۷. سرآغاز کار
الامام الجواد(ع ): مَن لَم یعْرِفِ المَوارِدَ أعْیتْهُ المَصادِرُ .
امام جواد (ع):هر کس نداند کارى را از کجا آغاز کند، از به سرانجام رساندن آن درماند.(بحار الأنوار: ۷۱ / ۳۴۰ /۱۳ ، میزان الحکمه، جلد ۳ صفحه: ۵۴

۳۸. تأخیر توبه
الامام الجواد(ع ): تأخِیرُ التَّوبهِ اغْتِرارٌ .
امام جواد (ع):به تأخیر افکندن توبه فریب و غفلت است.(تحف العقول: ۴۵۶ ، میزان الحکمه، جلد ۲ صفحه: ۱۳۶

۳۹. امروز و فردا کردن
الامام الجواد(ع ): طُولُ التّسْویفِ حَیرَهٌ .
امام جواد (ع): طولانى شدن و امروز و فردا کردن، مایه حیرت و سرگشتگى.(تحف العقول: ۴۵۶ ، میزان الحکمه، جلد ۲ صفحه: ۱۳۶

۴۰. از ما نیست مگر کسی که…
الامام الجواد(ع ): ما مِنّا إلّا وهُوَ قائِمٌ بِأَمرِ اللّهِ عز و جل، وهادٍ إلى دینِ اللّهِ .
امام جواد (ع): از ما نیست، مگر کسى که به امر خداوند عز و جل کمر بسته و به سوى دین خدا هدایت مى کند.(کمال الدین: ص ۳۷۸ ح ۲ ، دانشنامه قرآن و حدیث، جلد ۹ صفحه: ۵۵۶

۴۱. شریف به تمام معنا
الامام الجواد(ع ): الشَّریفُ کُلُّ الشَّریفِ مَن شَرَفُهُ عِلمُهُ .
امام جواد (ع): شریف به تمام معنا کسى است که دانشش مایه شرف او گردد.(کشف الغمّه: ۳ / ۱۴۰ ، علم و حکمت، جلد ۱ صفحه: ۵۴