کرونا در اندونزی و ضرورت همکاری رهبران دینی

به گزارش ردنا (ادیان نیوز)، کرونا در اندونزی جریان انتشار مطالب مطبوعاتی کارگروه تسریع رسیدگی به کووید-۱۹ در اندونزی اتفاق جدیدی رخ داد که با قبل متفاوت بود. پس از ظاهر شدن پزشک جوان برای ارائه مطالبی درباره این ویروس، این بار کارگروه کووید-۱۹، عمل جالب توجهی انجام دادند و آن هم دعوت از رئیس نهضت‌العلما برای توصیه به عموم مردم بود.

تعداد مبتلایان به کووید-۱۹ کاهش نیافته است و این امر کارگروه را مجبور کرده است که اقدامات نوآورانه را برای آگاه کردن عموم انجام دهند. مردم آگاه باشند که فاصله را رعایت کنند، ماسک بزنند، بدون نیاز از خانه بیرون نروند و … تا از شیوع ویروس جلوگیری شود.

در این راستا اقدامات سرکوبگرانه‌ای توسط دولت انجام شده است. ممنوعیت تجمع و بسته شدن بازارها می‌تواند به عنوان نمونه مورد استفاده قرار گیرد. ضرورت داشتن تست آزاد از کووید-۱۹ برای سفرهای مسافت طولانی قبلاً عملی شده است. به گفته یکی از دوستانی که در زمینه حقوق فعال است، این یک تلاش در حوزه حقوقی است.

در شهر سمارانگ، جاوه میانی، برنامه مراقبت و محافظت از همسایگان راه‌اندازی شد. شهرداری و استانداری، همه سطوح جامعه را به هوشیاری دعوت و خطرات کرونا را به مردم یادآوری می‌کنند. این وضعیت را می‌توان یک منطقه جامعه‌شناختی نامید.

واقعیت این است که درباره کووید-۱۹، رقم هزار نفر طی هر روز گزارش شده است. تلاش‌ها در حوزه‌های حقوقی و جامعه‌شناسی هنوز نتایج دلگرم‌کننده‌ای نداشته است. باید اقدامات نوآورانه دیگر وجود داشته باشد.

منطق فلسفی

ظاهراً کارگروه کووید-۱۹ متوجه نکاتی شده‌اند مبنی بر اینکه علاوه بر حوزه‌های حقوقی و جامعه‌شناختی، منطق فلسفی نیز وجود دارد که باید مردم مطیع و آگاه باشند. این حوزه فلسفی در واقع شخصی‌تر و فردی‌تر بوده، زیرا مستلزم خودآگاهی است.

یک رویکرد در حوزه فلسفی، رویکرد دینی است. دین نقش مهمی در تصمیم‎گیری، انجام دادن یا انجام ندادن کاری دارد. دین همچنین شامل دستورالعمل‌هایی برای زندگی است، از بیدار شدن از خواب تا رفتن به خواب.

مشکل این است که همه سطوح جامعه، آموزه‌های دین خود را کاملاً درک نمی‌کنند. بسیاری از افراد دیندار هستند که فقط بخش کوچکی از آموزه‌های دین را می‌دانند. حتی بخشی نیز نمی‌توانند به طور کامل این موضوعات را درک کنند که یک عمل می‌تواند احکام خود را تغییر دهد، از مجاز به غیر مجاز و از ممنوع به غیر ممنوع.

برای مثال، شستن دست‌ها، عملی است که در ابتدا در فقه مجاز است که مباح گفته می‌شود. فرد در انجام این کار یا ترک آن آزاد است. اما در شرایط خاص که عدم شستن دست‌ها تأثیر خطرناکی بر خود و دیگران دارد، آن گاه به کار واجب تبدیل شده و باید انجام شود. این نوع کار لزوماً توسط همه قابل درک نیست.

اگر این اتفاق بیفتد، باید افراد خاصی وجود داشته باشند که به مردم آگاهی و اطلاع دهند. اینکه آنها چه کسانی هستند؟ پاسخ رهبران دینی است. در اندونزی که عمدتاً مسلمان هستند، رهبران دینی می‌توانند روحانی، معلم قرآن و استاد معارف اسلامی باشند.

پرفسور سعید عقیل سراج، کارشناس دینی گفته است که پیروی از پروتکل‌های بهداشتی در حین شیوع کووید-۱۹، حکمی واجب است. دلیل آن نیز واضح است؛ عدم رعایت پروتکل‎های بهداشتی، خود و اطرافیان را به خطر می‌اندازد.

شاید برخی بگویند، هیچ دستوراتی در قرآن و حدیث برای پیروی از پروتکل به سبک کووید-۱۹ وجود ندارد. برای افرادی که کم‌فکر هستند و عمیقاً دین را مطالعه نمی‌کنند، این موضوع به عنوان نوعی طنز توجیه می‌شود. بیشتر افراد جامعه ما این گونه هستند، زیرا واژه کووید-۱۹ در قرآن و حدیث واقعاً وجود ندارد.

اینجاست که ضرورت حضور رهبران دینی برای حضور در حوزه فلسفی جامعه پیش می‌آید. برای اینکه تصور نشود که این حکم از بی‌دقتی و بی‌اساسی (بدون استدلال) صادر شده است، پرفسور سعید عقیل سراج دلایل قرآنی و روایی آن را ذکر کرده است.

حدیث «لا ضرر و لا ضرار»؛ به خطر انداختن خود و مردم ممنوع است، در همین راستاست. همچنین آیه قرآنی «وَ لا تُلْقُوا بِأَیْدِیکُمْ إِلَى التَّهْلُکَهِ»؛ دیگران را در معرض آسیب و خطر قرار ندهید.

آیه و حدیث اصلاً کلمه کووید-۱۹ را ذکر نکرده است. آیات قرآن و حدیث را نمی‌توان تنها از متن آن فهمید. مواردی که در متن قرآن و حدیث برای ممنوعیت ذکر نشده است، به معنای عدم ممنوعیت مطلق نیست. بار دیگر در اینجا ارزش و نقش مهم رهبران دینی برای روشن کردن اذهان جامعه در امور دینی بیان شد.

آیات قرآن و حدیث از ممنوعیت اقدامات خطرناک سخن می‌گوید؛ خطر برای خود و دیگران. کووید-۱۹ یک ویروس خطرناک است و تا حد امکان با اجرای پروتکل‌های بهداشتی از آن جلوگیری می‌شود. یک نقطه اشتراکی «اجتناب از خطر» بین آیات قرآن و حدیث با پروتکل‌های بهداشتی وجود دارد.

دخالت ساختاری

در نهایت، رهبران دینی نیز باید به توضیح تغییرات احکام در شرایط شیوع کووید-۱۹ بپردازند. شستن دست‌ها، رعایت فاصله و پوشیدن ماسک که در شرایط عادی مباح است، در شرایط غیرطبیعی به یک مورد وجوبی تبدیل می‌شود.

در اصطلاحات احکام اسلامی، این قاعده وجود دارد که «الحکم یدور مع علته وجوداً و عدماً» احکام با وجود علت یا دلایل حکم آن قابل تغییر است. اجتناب از خطر، علت وجوب شستن دست‌ها، رعایت فاصله و پوشیدن ماسک است.

برای انتقال این پیام به جامعه وسیع، دخالت رهبران دینی تنها در انتشارات مطبوعاتی کافی نیست این امر نیازمند تعامل ساختاری، منظم و گسترده با تمام مردم است. سازمان‌های اسلامی مانند نهضت‌العلما و محمدیه ساختاری پر از رهبران دینی تا سطح روستا دارند. آنها را می‌توان برای روشنگری و آگاهی‌بخشی به جامعه دچار کووید-۱۹ همراه کرد