دغدغه‌های زنان نواندیش عرب

به گزارش ردنا (ادیان نیوز)، آمنه ودود یکی از این محققین است. او وقتی بیست ساله بود به دین اسلام گرایش یافت. نامش مِری تسلی بود و مذهب مسیحیت پروتستان داشت. او کوشیده است با کتاب «قرآن و زن» به بازخوانی قرآن بپردازد. معتقد است که قرآن روحی دارد و این روح، به برابری میان زن و مرد حکم کرده است. وی معتقد است که غلبه­‌ نظام مردسالار باعث شده تفسیرها از آیات قرآنی به سمت برتری مردها گرایش پیدا کند.

ودود مدعی است برای اینکه هدایت عام قرآن استمرار داشته باشد، در عرصه­‌های سیاسی، اجتماعی و اخلاقی باید میان امور خاص تاریخی یا فرهنگی دورانِ نزول قرآن با عصر امروز تفکیک قائل شد. وی که اینک ۶۸ ساله است حتی به جواز امامت نماز جمعه برای بانوان حکم کرده و خود نیز در نیویورک نماز جمعه اقامه می‌کند.

فاطمه مرنیسی (۲۰۱۵-۱۹۴۰) هم در همین راستا به تحقیقاتی می­‌پرداخت. او محققی مراکشی بود و ادعا داشت که هر چه محدودیت در قبال زنان اِعمال شده، از رفتارهای مسلمانان بوده و نه متون دینی. به باور او قبل از اسلام، زنان از حق مالکیت برخوردار نبودند و حتی در آداب و رسوم عرب جاهلیت، همواره زنان مانند اشیاء به ارث برده می­‌شدند، اما با ظهور اسلام و بعد از نازل شدن سوره نساء که حاوی قوانین جدید ارثی بود، امتیازات مردان در این زمینه حذف شد و زنان هم مانند مردان صاحب ارث شدند. وی معتقد بود که خداوند در قرآن اعلام می­‌کند زن و مرد را برابر آفریده و تنها ملاک برتری آنها تقواست.

وقتی که تقوا ملاک شد، مردان هیچ گونه برتری نسبت به زنان نداشته و با یکدیگر برابرند. او به این مساله تاکید می­‌کرد که جنسیت معیار به دست آوردن رحمت خداوند نیست. با این مبنا مرنیسی حتی به برابری و همسانی حقوق زن و مرد نیز حکم می­‌کرد. «زنان پرده نشین و نخبگان جوشن پوش» کتاب مشهور او بود که در ایران نیز مورد استقبال قرار گرفت.

این رویکردها اگرچه منطبق با نگرش‌های غالب دینی نیست اما می­‌توان سخن آنها را شنید و درصدد پاسخ‌های منطقی و معقول به این نوع نگرش‌ها برآمد. همچنین این آثار در میان زنان اهل سنت تألیف و عرضه شده و معطوف به فقه شیعه نیست. به نظر می‌رسد جای خالی زنان محقق شیعه که در مسائل نوظهور به ارائه آثار مستدل و مبتکرانه با رویکرد شیعی بپردازند خالی است.