«آختامار» شاهد تاریخی ارمنیان در ترکیه

به گزارش ردنا (ادیان نیوز)، کلیسای «سورب خاچ» (صلیب مقدس) واقع در جزیره آختامار دریاچه وان در طی سال های ۹۲۱-۹۵۱ میلادی، به دستور پادشاه ارمنی «گاگیک اول» و توسط معماری به نام «مانوئل» ساخته شده است. براساس حکایتی تاریخی، این کلیسا پس از آن که صلیب حضرت مسیح را از بیت المقدس به ایران می بردند، برای حفظ و نگهداری از آن در وان، بنا شده است.

کلیسایی که در قسمت جنوب شرقی جزیره بنا شده یکی از شاهکارهای معماری ارمنی در قرون وسطی است. نمای بیرونی این کلیسا که از سنگ قرمز آندزیت (نوعی بازالت) است، مزین به تصاویر گیاهان و حیواناتی است که در دو ردیف به صورت برجسته حجاری شده اند.

این کلیسا با ویژگی منحصر به فرد خود، در تاریخ معماری ارمنی جایگاه ویژه ای را به خود اختصاص داده است.

کلیسای «سورب خاچ» (صلیب مقدس) که چندین دهه بعد از نسل کشی ارمنیان مورد غفلت واقع شده بود، در طی سال های ۲۰۰۵-۲۰۰۷ با نظارت وزارت فرهنگ و گردشگری ترکیه به عنوان گامی در جهت بهبود روابط میان ارمنیان ساکن ترکیه و کشور همسایه ارمنستان با هزینه ۱/۵ میلیون دلار بازسازی شد. این بازسازی توسط برخی محافل فرهنگی بین المللی «پیگیری یک هدف سیاسی» در نظر گرفته شد.

(هدف واقعی ترکیه از بازسازی این کلیسا در سال ۲۰۰۵، گمراه کردن نهادهای اتحادیه اروپا، در روند عضویت ترکیه در این اتحادیه بود). لازم به ذکر است که ترکیه با تبدیل کردن معابد و کلیساهای ارمنیان به موزه و کتابخانه، ماهیت اصلی آنان را تغییر می دهد.

کلیسای (صلیب مقدس) در تاریخ ۲۹ مارس ۲۰۰۷ با حضور اِرتوغلور گونای، وزیر فرهنگ و گردشگری ترکیه و معاون وزیر فرهنگ جمهوری ارمنستان به عنوان موزه افتتاح شد. در ۱۹ سپتامبر ۲۰۱۰ مراسم مذهبی ارمنیان، توسط اسقف اعظم، معاون شورای روحانیون کلیسای ارمنی استانبول برگزار گردید. این نخستین مراسم مذهبی ای بود که پس از ۹۵ سال وقفه در آنجا برگزار می شد.

با وقوع زلزله وان در ۲۳ سپتامبر ۲۰۱۱، این کلیسا کمی آسیب دید. گنبد کلیسا ترک بر داشت و بعضی از پنجره ها و تعدادی از نقاشی های سرامیکی نیز شکستند.

کلیسای «سورب خاچ» (صلیب مقدس) نه تنها دارای اهمیت تاریخی است بلکه از نظر معماری نیز در جلب گردشگران خارجی دارای اهمیت می باشد. این کلیسای ارمنی در تاریخ ترکیه یکی از شاهدان تاریخی است که در ردیف آثار تاریخی معروف منطقه وان قرار دارد.

بیش از دوهزار معبد، صومعه و کلیساهای تاریخی ارمنیان در سرتاسر ارمنستان غربی «شرق ترکیه کنونی» نابود شده و می شوند و تعدادی از آنان نیز به مسجد تبدیل شده اند. کلیساها و بناهای تاریخی نیمه ویرانی هم که هنوز پا بر جا مانده اند، در نتیجه بی تفاوتی مقامات ترکیه و حتی با تشویق آنان توسط کاوشگران گنج تخریب و نابود می شوند.

تنها کلیسای «سورب خاچ» (صلیب مقدس) در جزیره آختامار و آن هم با اهداف سیاسی بازسازی شد و علی رغم بازسازی آن تبدیل به موزه شده است. حتی بعد از بازسازی از قرار دادن صلیب بر گنبد این شاهد تاریخی ارمنیان و ارمنستان ممانعت به عمل می آمد تا این که بعد از انتقادات فراوان اجازه نصب صلیب بر گنبد این کلیسا داده شد، اما با این حال ماهیت این شاهکار معماری ارمنی توسط ترکیه تغییر یافته و به عنوان موزه باقی مانده است.

منبع: موسسه هور