سازمان ملل نیازمند اصلاح است/ صرفا با قطعنامه نمی توان به حکمرانی جهانی پرداخت

به گزارش ردنا (ادیان نیوز)، نشست «۷۵ با سازمان ملل» به منظور بررسی عملکرد سیر تحولات سازمان ملل و تبیین وضعیت فعلی و چشم انداز آینده به مناسبت هفتادوپنجمین سالگرد تاسیس سازمان ملل متحد در روز سوم آبان (۲۴ اکتبر) با حضور اساتید دانشگاه و خانواده های شهدای ترور به صورت وبینار برگزار شد.

این نشست از سوی انجمن دفاع از قربانیان تروریسم با همکاری دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبائی، مرکز اطلاعات سازمان ملل متحد در تهران، مرکز حقوق بین المللی لاهه و موسسه کلمه ای برای صلح برگزار شد.

در ابتدای نشست پیام آنتونیو گوترش، دبیر کل سازمان ملل متحد به مناسبت ۷۵ امین سالگرد سازمان ملل متحد پخش شد.

آنتونیو گوترش در پیام ویدئویی خود تاکید کرد: هفتاد و پنجمین سالگرد سازمان ملل متحد در بحبوحه یک همه گیری جهانی قرار دارد. مأموریت بنیادین ما بیش از هر زمان دیگری واجد اهمیت است. برای ارتقای کرامت انسانی. حفاظت از حقوق بشر.احترام به حقوق بین الملل. و نجات بشریت از جنگ.

دبیر کل سازمان ملل متحد در ادامه پیام تصویری خود گفت: اکنون زمان تشدید تلاش با هدف صلح برای دستیابی به آتش بس جهانی است. زمان در حال گذر است. همچنین باید با سیاره خود آشتی کنیم وی ادامه داد : در سراسر جهان، باید اقدامات بیشتری برای پایان بخشیدن به رنج انسانی ناشی از فقر، نابرابری، گرسنگی و نفرت انجام دهیم – و با تبعیض بر اساس نژاد، دین، جنسیت یا هر تفاوت دیگری مبارزه کنیم.

صرفا با قطعنامه نمی توان به حکمرانی جهانی پرداخت

الهام امین زاده، استاد حقوق دانشگاه تهران، سخنران ابتدایی نشست گفت: فلسفه وجودی سازمان ملل که در منشور آن نیز مستتر می باشد محفوظ داشتن نسل های بشر از بلای جنگ است که نشانه ای از وجود مفهوم منفی صلح یعنی نبود جنگ در نظر سازمان ملل است. البته نبود جنگ به معنای رفاه تمامی ابنای بشر نیست و نیاز داریم که به عدالت هم فکر کنیم. ایشان در ادامه گفت: برخی می گویند صلح بسترساز عدالت است و برخی دیگر عدالت را بسترساز صلح می دانند.

وی افزود: در طول این هفتاد و پنج سال سرمایه گذاری جدی بر روی اهداف سازمان ملل نشده است. در برهه های مختلف قطعنامه هایی وجود دارد که ستاره ای در آسمان سازمان ملل هستند.

خانم امین زاده ادامه داد: این قطعنامه ها توانسته اعمال تروریسم را تقبیح کنند اما در از بین بردن ریشه های تروریسم ناکام مانده اند. اگر فقر خشکانده شود تروریسم هم پایان می یابد. اما متاسفانه سازمان ملل نتوانسته است در این زمینه موفقیت کسب کند و علت آن نیز عدم وجود تعریفی جهانشمول از تروریسم و نهضت های آزادیبخش است.

وی درباره موضوع تبعیض های سازمان ملل در پرونده های مختلف، گفت: در پرونده تهاجم کشورها، سرعت عملی مانند تهاجم عراق علیه کویت نداریم و هیچ سابقه ای نداشته است در حالیکه در تجاوز مشابه در حمله عراق به ایران هشت سال سکوت را شاهد بودیم. ایشان ادامه داد: و یا در موضوع ترور رفیق حریری بلافاصله دادگاه توسط شورای امنیت تشکیل می شود. در حالیکه در ترور بسیاری از روسای کشورها هیچ وقت چنین محکمه ای مشابه با لبنان ندیدیم.

معاون حقوقی سابق ریاست جمهوری، بیان کرد: تشکیل دادگاه در مورد یوگسلاوی و رواندا نیز مورد دیگری است که موارد مشابهی را در جهان داریم مانند مورد روهینگیایی ها در میانمار. ولی ما شاهد هیچ محکمه ای مانند یوگسلاوی و رواندا نیسیتم.

وی تصریح کرد: به نظر می رسد که سازمان ملل به صورت یکسان به صلح و عدالت نپرداخته است. در مقدمه منشور ملل متحد در مورد فلسفه وجودی سازمان ملل یعنی نجات دادن از بلای جنگ اشاره شده است و اگر به خوبی اجرا می شد بسیاری از این مسائل در هفتاد و پنج سال اتفاق نمی افتاد.

امین زاده تصریح کرد: هر روز که میگذرد انتظار ملت ها از سازمان ملل بیشتر می شود. و با توجه به چندقطبی شدن جهان می توان گفت که صرفا با قطعنامه نمی توان به حکمرانی جهانی پرداخت.
ایشان در انتها گفتند: قربانیان تروریسم باید به دنبال مطالبه گری در مورد استانداردهای دوگانه باشند و اینگونه وبینارها ارزشمند هستند.

شاید لازم باشد سازمان ملل متحد ۷۵ سال دوم خود را با یک رنسانس آغاز کند

در بخش دیگری از نشست زمانی، استاد حقوق بین الملل دانشگاه علامه طباطبایی، با تشکر از انجمن دفاع از قربانیان تروریسم اظهار کرد: پس از هفتاد و پنج سال از تاسیس سازمان ملل متحد از احتمال جنگ هسته ای دراوایل دهه ۶۰ تا فروپاشی اتحاد شوروی و تک قطبی شدن جهان در اوایل دهه نود و حملات تروریستی ۲۰۰۱ و اوج یکجانبه گرایی امریکا در چهارسال اخیر به ویژه در بحران کرونا، فراز و نشیب های زیادی در برابر سازمان ملل وجود داشته است. ایشان ادامه داد: شاید لازم باشد سازمان ملل متحد هفتاد و پنج سال دوم خود را با یک رنسانس آغاز کند

وی افزود: عدالتی که در مقدمه منشور ملل متحد در ۷۵ سال پیش از آن بحث شد انتزاعی نبود و عدالتی مبتنی برحقوق بین الملل بوده و بر برابری زنان و احترام به حقوق بشر و آزادی و تلاش برای تعیین حق سرنوشت و کاستن از فاصله طبقاتی عظیم میان ملت ها و کشورها بود. ایشان ادامه داد: به نظر می رسد عدالت مورد نظر سازمان ملل متحد در پرتو نهادهایی مانند شورای اقتصادی اجتماعی، شورای قیمومت، دبیرخانه و حتی مجمع عمومی عدالتی اجتماعی نبوده و عدالتی قضایی است.

زمانی ادامه داد: در موضوع عدالت قضایی برای قربانیان ترور گام های خوبی برداشته شده است. از سویی کمیسیون حقوق بشر و نهادهای حقوق بشر و کمیته های دهگانه که حق تظلم خواهی در آنها وجود دارد مانند کمیته منع شکنجه و … تلاش داشته اند برای قربانیان ترور حق بر جبران خسارت را تضمین کنند.

استاد حقوق بین الملل دانشگاه علامه طباطبایی ادامه داد: در کنار این نهادهای حقوق بشری، شورای اقتصادی و اجتماعی به خصوص بخش مبارزه با جرم تلاش های زیادی را برای دسترسی قربانیان ترور به عدالت کیفری برداشته است.

وی با تایید سخنان خانم الهام امین زاده این پرسش را مطرح کرد که: مگر سایر قربانیان تروریسم نباید مورد حمایت سازمان ملل متحد قرار بگیرند؟ چه تقاوتی میان آنها و بویژه قربانیان در جمهوری اسلامی ایران است که ۱۸ هزار قربانی ترور دارد؟ تفاوت در چیست؟ ایشان ادامه داد: این نگاه تبعیض آمیز آمیختگی حقوق با سیاست را به تصویر می کشد. به نظر می رسد سازمان ملل متحد رویکردش در حمایت از قربانیان تروریسم را باید اصلاح کند.

خرد جمعی جامعه را همبسته محور می کند

ظاهری، استاد حقوق دانشگاه آزاد اسلامی، سخنران بعدی نشست اظهار کرد: مفهومی که میخواهم در این نشست بررسی کنم خرد جمعی است که این خرد جمعی را می توان معادل COMMON SENSE و یا WISDOM OF CROWD بگیریم. اگر آن را ابزار معرفت شناسی بدانیم. در این صورت مثالهای متعددی در این زمینه وجود دارد. ایشان ادامه داد: بحث ما استفاده از این خرد جمعی در ساختار سازمان ملل متحد و بررسی روند آن در سازمان ملل است.

وی افزود: در ساختارسازمان ملل و در زمان طراحی در ۱۹۴۵ این بحث مطرح می شود که آیا باید به فرد توجه شود یا خرد جمعی؟. به نظر می رسد که منشور ملل متحد به هردو توجه دارد. یعنی هم شواهدی از توجه به فرد داریم، یعنی اصل حاکمیت دولتها که در موارد مختلفی این اصل توجه شده و هم خرد جمعی که به مباحث مختلفی توجه شده است، از جمله در حق مردم در تعیین سرنوشت و روش اداره شورایی در سازمان ملل متحد و کمیسیون های سازمان ملل متحد و اساس ساختار اکوسوک (ECOSOC) در استفاده از سمن ها تاکید بر خرد جمعی است.

این استاد دانشگاه ادامه داد: مبنایی که در ایجاد سازمان ملل انتخاب شد در دوران جنگ سرد نتوانست به خوبی عمل کند و این شرایط اجازه نداد که این خرد جمعی در سازمان ملل متحد به خوبی عمل کند. منتها پس از جنگ سرد، مفاهیم حکمرانی جهانی و حکمرانی خوب بوجود می آید. در این دوران دیگر بحث حکمرانی جهانی را داریم و استانداردهای حکمرانی جهانی که بی ارتباط با خرد جمعی نبوده است و پیش فرضهایی دارد.
آقای دکتر ظاهری در ادامه سخنانش بیان داشت: از جمله پیش فرض های متعدد آن در رابطه با خرد جمعی این است که گروه های ذینفع را به میدان آورده است.

وی عنوان کرد: سه پیش فرض مهم در این باره مطرح است. اولین پیش فرض حکمرانی جهانی این است خرد جمعی جامعه را همبسته محور می کند. یعنی به جای رقابت بین ملت ها، همبسته محوری بوجود می آیدکه باعث رشد و ارتقا همه می شود. ولی حداقل تا زمان حاضر این پیش فرض تحقق نیافته بلکه خلاف آن اثبات شده است.

ظاهری بیان کرد: دومین پیش فرض برای حکمرانی جهانی این است که مرزهای داخلی و تفکیک ها را برمی داریم و با مفهوم شهروندی جهانی مواجه می شویم. یعنی جامعه مدنی بین المللی بوجود می آید که این هم تحقق نیافته و هیچ علامت و نشانی از نزدیک شدن به این هدف دیده نمی شود. سومین پیش فرض در مورد حکمرانی، توسعه و توسعه گرایی است یعنی اینکه خرد جمعی جهانی منجر به توسعه می شود. ولی متاسفانه این پیشفرض هم تحقق نیافته است. بلکه هیچ نشانه ای از آن نیست.

ظاهری در انتهای سخنانش گفت: در طراحی ساختاری سازمان ملل متحد، منشور ملل متحد، در ابتدا نه تکیه ای بر خرد جمعی داشت و نه تکیه ای بر فرد. ولی روندها تا جنگ سرد، عملا خرد جمعی را از بین برد. ولی بعد از جنگ سرد در نقطه تئوریک به بلوغ رسید و بعد از جنگ سرد و عملیاتی شدن حکمرانی جهانی تا زمان حاضر با استانداردها و پیش فرض های آن فاصله زیادی دارد.

سازمان ملل همچنان در نظم ۱۹۴۵ باقیمانده است

کورتیس دابلر، وکیل و حقوقدان بین المللی، در ابتدای سخنان خود در این نشست گفت: سازمان ملل تنها سازمانی است که فراگیر بوده و هر کشوری می تواند در آن عضو شود. اما برخی نقایص در ۷۵ سال گذشته در سازمان ملل وجود داشته است.

وی افزود: اولین و مهمترین نقص این است که بر نظم جهانی ۱۹۴۵ مبتنی شده است. صلح و امنیت در جهان از اهداف سازمان ملل بوده و اولین راهش از طریق شورای امنیت بوده. اما هیچ نماینده ای از افریقا در آن نیست. بنابراین مهمترین دلیل عقب افتادگی سازمان ملل دراین است که همچنان در نظم ۱۹۴۵ باقیمانده است.

این حقوقدان آمریکایی عنوان کرد: دومین علت نقص در سازمان ملل این است که در منشور ملل متحد، توسعه بیان شده، اما توسعه به معنای توسعه تعداد محدودی از کشورها نیست بلکه ایجاد برابری در جهان است. در حالیکه افریقایی ها کمتر توسعه یافته هستند و فاصله ای وجود دارد و کمک های توسعه ای بیشتر به کشورهایی مانند ایتالیا داده شده است.

کورتیس دابلر ادامه داد: سومین و آخرین و مهمترین مسئله این است که سازمان ملل مانند دولتی است که قانون اساسی خود را نقض می کند. در یک مورد سازمان ملل به دنبال انتخاب مدیری برای یونیسف بود اما با وجود چندین کاندیدای مناسب، فردی که مورد نظر امریکا بود انتخاب شد.

سازمان ملل نیازمند یک سازوکار بزرگ‌تر و جهانی است که بتواند به همه ما کمک کند

غلام رسول دهلوی، مدیر موسسه کلمه ای برای صلح، سخنران بعدی نشست، ادامه داد: سازمان ملل نیازمند یک سازوکار بزرگ‌تر و جهانی است که بتواند به همه ما کمک کند با آفت تروریسم مبارزه کنیم.

فعال حقوق بشر در ادامه سخنانش گفت: از ۱۹۸۹ به بعد، تروریسم آزادی و حقوق بشر را در دره کشمیر تحت تاثیر قرار داده است. اعمال تروریستی، معیشت مردم را نیز دچار مشکل کرده است مثل کشاورزی، توریسم، صنایع دستی. اکنون در سالگرد هفتاد و پنج سالگی سازمان ملل، این نهاد باید به این وضعیت توجه کند. نه تنها باید نقش خود برای حفاظت از حقوق بشر ایفا نماید، بلکه باید به همه قربانیان تروریسم توجه کند.

وی افزود: این خیلی مهم است که حقیقت را از داستان جدا کنیم و واقعیت را از دروغ. برای سازمان ملل مهم‌تر است که باید از حق بر دانستن حقیقت محافظت کند. گاهی نهادهای سازمان‌های ملل گزارش‌هایی بر مبنای اطلاعاتی نادرست ارائه می‌دهند و اطلاعات درست و واقعی را نادیده می‌گیرند و در نتیجه برنامه ضد تروریسم سازمان ملل نیز به این شکل تحت تاثیر قرار می‌گیرد.

سیاست زدگی باعث کاهش اعتبار سازمان ملل می شود

نژندی منش، استاد حقوق بین الملل دانشگاه علامه طباطبایی، آخرین سخنران این نشست بود. ایشان در سخنانی گفت: در مورد تروریسم و استانداردهای دوگانه باید بگویم که جلب اعتماد عمومی و برخورد یک نهاد اگر بر اعتماد عمومی تاثیر منفی داشته باشد، عملکرد آن سازمان ضعیف می شود. سازمان ملل متحد نیز باید اعتماد اعضای خودش و اعتماد ملل متحد را جلب کند. ما مردم ملل متحد در قالب جامعه بین المللی و جامعه مدنی جهانی هستیم . مکانیزم های نظارتی بر عملکردهای سازمان ملل متحد قویتر شده البته مکانیزهای غیررسمی. ایشان ادامه داد: بحث آقای دکتر ظاهری در مورد خرد جمعی میتواند همین ارزیابی افکار عمومی باشد.

استاد دانشگاه علامه طباطبایی در ادامه گفت: تروریسم خوب و بد نداریم و تعبیر نادرستی است. تروریسم علیه هرکسی و با مشارکت هر کسی محکوم است و دشمن مشترک بشریت باید قلمداد شود. جامعه بین المللی باید نقش خود را ایفا کند. ایشان ادامه داد: اگر نگاهی بیندازیم به واکنش کشورها به عملکرد سازمان ملل متحد، برخی از کشورهایی که در مبارزه با تروریسم هستند، عملکرد سازمان ملل متحد را دوگانه و تبعیض آمیز می بینند. یکی از ارکان سازمان ملل، شورای امنیت است. درست است که یک رکن سیاسی است اما نباید سیاست زده شود. سیاست زدگی باعث کاهش اعتبار سازمان ملل می شود.

به گزارش روابط عمومی انجمن دفاع از قربانیان تروریسم، نژندی منش در ادامه سخنانش مطرح کرد: واقعیت این است که تا سازمان ها نوعی استاندارد دوگانه دارند نمی توانیم تروریسم را متوقف کنیم. شورای حقوق بشر نیز چندین کمیته حقیقت یاب برای میانمار و … تشکیل داده اما آیا کمیته ای برای اقدامات نظامیان امریکا در افغانستان و .. تشکیل شده است؟ آیا در مورد سایت مخفی سیا در تایلند تشکیل شده؟ گزارشهایی که در مورد سوریه تهیه شده متمرکز بر دولت است اما بسیاری از نقض حقوق بشر توسط گروههای غیردولتی انجام گرفته است. ایشان ادامه داد: جنایات جنگی ارتکابی در یمن و مسئولیت اروپایی، نوعی برخورد گزینشی را نشان می دهد.