کنگره بین‌المللی «هزاره سیدمرتضی» برگزار می‌شود/ از شناسایی ۷۰۰ نسخه جدید تا برگزاری ۴۱ نشست علمی
دبیر علمی کنگره بین‌المللی «هزاره سیدمرتضی» با بیان اینکه این کنگره متناسب با شرایط کرونایی در اسفندماه برگزار خواهد شد، گفت: ۶۰ جلد کتاب ۶۰۰ صفحه‌ای برای این کنگره تصحیح، تحقیق، تولید و منتشر شده و چند جلد هم ویژه‌نامه، خبرنامه و مجموع سخنرانی‌ها و نشست‌ها منتشر خواهد شد.
به گزارش ردنا (ادیان نیوز)، نشست خبری کنگره بین‌المللی «هزاره سیدمرتضی» با حضور حجت‌الاسلام والمسلمین مهدی مهریزی، دبیر علمی این کنگره و حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمحمود مرویان حسینی، مدیرعامل بنیاد پژوهش‌های آستان قدس رضوی و حجت‌الاسلام والمسلمین علی راد، عضو ستاد برگزاری کنگره در قالب وبینار برگزار شد.
حجت‌الاسلام مهریزی در این نشست خبری بیان کرد: مؤسسه دارالحدیث از سال ۱۳۸۰ برپایی بزرگداشت برای عالمان شیعه را در دستور کار خود قرار داد؛ نخستین کنگره در سال ۱۳۸۲ با محوریت حضرت عبدالعظیم(ع) برگزار شد؛ دومین کنگره اختصاص به ابوالفتوح رازی صاحب تفسیر داشت و سومین کنگره هم در سال ۸۸ به مرحوم کلینی اختصاص یافت.
وی با ذکر اینکه کنگره عبدالجلیل رازی در سال ۹۱ از دیگر مراسم بزرگداشت در این راستا بود، افزود: از همان سال مقدمات کنگره سیدمرتضی علم‌الهدی هم آغاز شد، گرچه در سال ۱۳۹۳ مراسم بزرگداشت آیت‌الله مشکینی هم انجام شد؛ پنج برنامه برای این همایش طراحی و تدوین شد. آیت‌الله ری‌شهری با مقام معظم رهبری در این مورد صحبت کردند و ارشاد فرمودند که کار با ریاست آیت‌الله استادی انجام شود و ایشان هم ریاست کنگره را پذیرفت.
مهریزی بیان کرد: در این راستا فعالیتهای فرهنگی، خبرنامه و ویژه‌نامه، تولید نرم‌افزار و چاپ مقالات و آثار مرتبط با همکاری آستان قدس، آستان مقدس کاظمین، آستان امام حسین(ع)، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، دانشگاه ادیان و مذاهب، مرکز نور، سازمان فرهنگ و ارتباطات، کتابخانه‌های تخصصی، کمیسیون ملی یونسکو، مجمع تقریب مذاهب، مجمع جهانی اهل بیت(ع)، مجمع ذخائر اسلامی، مجمع کتاب‌شناسی شیعه و … در دستور کار قرار گرفت.
دبیر علمی کنگره سیدمرتضی علم‌الهدی با اشاره به رونمایی تمبر یادبود و ثبت جهانی سیدمرتضی در یونسکو، اضافه کرد: تمبر یادبود سید در سال ۱۳۹۶ رونمایی شد، ثبت یونسکو هم با پیگیری‌های جدی در سال ۲۰۱۵ در فهرست شخصیت‌های جهانی با مشارکت کشور عراق قرار گرفت؛ زیرا سید در عراق مدفون است. ثبت نام سیدمرتضی در تقویم جمهوری اسلامی ایران هم دنبال شد، ولی به نتیجه نرسیده‌ایم، زیرا ابتدا باید در شورای فرهنگ عمومی کشور تصویب و در شورای انقلاب فرهنگی هم تأیید شود که در اولی تصویب شده، ولی در شورای انقلاب فرهنگی نشده است.
شناسایی ۷۰۰ نسخه جدید از سیدمرتضی
مهریزی با اشاره به تصحیح آثار سیدمرتضی، اظهار کرد: این کار انجام شده و در مجموعه ۴۰ جلدی از مباحث قرآنی آغاز و به مباحث ادبی ختم شده است. همچنین در آن مباحث کلامی، اصول، فقه و … تصحیح شده است. ۷۰۰ نسخه جدید هم علاوه بر نسخ موجود شناسایی، بررسی و ارزیابی شد که یکی از این نسخه‌ها ۳۶ سال بعد از وفات سید نوشته شده است.
دبیر علمی کنگره سیدمرتضی تصریح کرد: دیوان سید که قبلاً چاپ شده بود در واقع دیوان وی نبود، ولی ما نسخه‌ای مربوط به خود دیوان یافتیم که در چهار جلد تصحیح شده است. طرابلسیات نیز تصحیح شد و یک جلد هم باقیمانده که از آثار سیدمرتضی است. مجموعه این آثار به همت یک گروه علمی انجام و همچنین یک جلد فهارس فنی و یک جلد هم نمایه شده و یک جلد هم مدخل به عنوان زندگی‌نامه است؛ لذا ۴۰ جلد آثار سید و یک جلد هم مدخل آن است. کار دیگر، تدوین پژوهشنامه سیدمرتضی در ۲۰ جلد است که منتشر شده و ده جلد هم مجموعه‌مقالات فارسی و عربی است که چهار جلد آن به زبان عربی هستند؛ همچنین دو جلد تفسیر سیدمرتضی که از مباحث کلامی استخراج شده چاپ شده است.
شناسایی ۱۷۰ پایان‌نامه و نشر ۶۰ جلد کتاب
مهریزی افزود: شناسایی پایان‌نامه و رساله‌های دکتری از دیگر فعالیتهای انجام شده بود که حدود ۱۷۰ پایان نامه و رساله شناسایی شد که عمدتاً هم مربوط به جهان اسلام به زبان عربی است. همچنین چکیده مقالات به زبان‌های عربی، فارسی و انگلیسی نشر یافته و همچنین چهار شماره خبرنامه سید منتشر شده است و یک جلد دیگر هم در زمان برپایی کنگره منتشر خواهد شد. تاکنون چهار مجله هم برای انتشار ویژه‌نامه اعلام آمادگی کرده‌اند و کنگره در سه زبان ذکر شده برگزار خواهد شد؛ کار نرم‌افزار هم با مشارکت مرکز نور دنبال شده است و دی‌وی‌دی مجموعه آثار در روز کنگره در دسترس علاقه‌مندان قرار خواهد گرفت.
وی با بیان اینکه ۶۰ جلد کتاب ۶۰۰ صفحه‌ای برای این کنگره تولید و نشر شده است، افزود: امیدواریم در ایام ولادت امام علی در اسفندماه این کنگره با حضور عالمان و تولیت‌های آستان قدس رضوی و حضرت عبدالعظیم، آیت‌الله استادی و وزیر ارشاد برگزار شود. برخی آرای سیدمرتضی شاذ و مخالف علمای شیعه است، ولی ما آن را حذف نکرده‌ایم، چون کار علمی انجام میدهیم، ولی در مقالات و نشست‌ها جای نقد هست و انجام هم شده است.
وی در خاتمه از زحمات آیت‌الله استادی قدردانی کرد و گفت: الحق والانصاف آیت‌الله استادی نقش مهمی در برپایی این کنگره دارند؛ آیت‌الله استادی تمامی مطالب را مورد ملاحظه قرار دادند و بررسی کردند و برای آن یادداشت نوشتند؛ حتی در برخی موارد نگاه انتقادی داشتند. ریاست وی بر کنگره هم صوری نبود، بلکه واقعاً تعهد علمی به خرج دادند.
سیدمرتضی نماد عقلانیت و تفاهم مذهبی است
حجت‌الاسلام مرویان حسینی نیز در این نشست خبری مجازی با بیان اینکه این بنیاد تصحیح و تحقیق آثار بزرگان از جمله قاضی نورالله شوشتری را انجام و آثار ایشان را احیا و تصحیح و تحقیق کرده است، گفت: نگاه بنیاد به همکاری در احیای آثار مرحوم سید مرتضی پشتوانه‌سازی در راستای ایجاد زمینه علمی برای محققان است.
وی با بیان اینکه سیدمرتضی در علوم اسلامی شخصیتی سید، والا و جامع است، اظهار کرد: ایشان فقیه، اصولی، متکلم، مفسر و ادیب و حلقه واسط میان شیخ مفید(استاد) و طوسی(شاگرد) بوده است. در آثار وی توجه به آثار دیگران و نقد و بررسی آنها با نگاه تقریبی وجود داشته است؛ سید شخصیت اجتماعی کم نظیری داشت و ستاره علمی قرن چهارم و پنجم بوده است.
مدیرعامل بنیاد پژوهش‌های آستان قدس رضوی تصریح کرد: سیدمرتضی نماد عقلانیت و تفاهم مذهبی است و الگوگیری از چنین شخصیتی در دوره کنونی خیلی مهم است؛ تاکید بر عقلانیت دینی در مباحث کلامی و اجتهادی وی زبانزد است و در علوم گوناگون آثار تولید کرده که صاحب الغدیر، ۸۹ کتاب برای وی ذکر کرده است. گرچه هزار سال از روزگار سید می‌گذرد ولی برجستگی او سد زمانه را می‌شکند؛ به گونه‌ای که علامه حلی او را معلم شیعه می‌نامد که در بسیاری از دانش‌ها یگانه و نوآور است. لذا توجه به سیدمرتضی در هزاره او کار بسیار نواندیشانه و پشتوانه‌سازی برای مباحث علمی محققان امروزی است.
تاکید رهبر انقلاب بر تجلیل از شخصیت سیدمرتضی و احیای آثار او
وی اضافه کرد: جملاتی که رهبر معظم انقلاب اسلامی برای ایشان فرمودند تاکید بر تجلیل از شخصیت ایشان و چاپ و تحقیق و احیای مناسب آثار این اندیشمند بزرگ شیعه است. ۴۰ اثر درباره آثار خود سید و ۲۰ اثر هم درباره ایشان منتشر شده و یا در دست انتشار است که مجموعا تاکنون ۵۲ اثر چاپ شده و به سامان رسیده است که مجموعه گرانسنگی از زمانه، نوآوری و اندیشه و دیدگاه‌های ایشان است و مابقی نیز به زودی چاپ خواهند شد.
مرویان حسینی بیان کرد: با وجود شرایط سخت کرونایی، این کار با نگاه دغدغه‌مندانه از سوی بنیاد پذیرفته شد، کار عالمانه استادان دست‌اندرکار کارهای علمی کنگره در کمتر از یکسال بازخوانی و تخریجات عالمانه و دقیق استادانف مورد بازبینی قرار گرفت و اصلاحاتی در آن انجام شد. از امروز تا روزهای آغازین اسفندماه که مراسم رونمایی از آثار در آستان قدس رضوی با حضور تولیت دو آستان رضوی و عبدالعظیم(ع)، استادی، مدیر علمی منشورات و وزیر ارشاد و … برگزار می‌شود نشست‌های مقدماتی برگزار خواهد شد.
وی افزود: با توجه به شرایط کرونایی، مجموعه پیش نشست‌های کنگره در طول سه ماه در هشت پنل و شامل بیش از ۴۰ موضوع علمی توسط برجسته‌ترین صاحبنظران در مباحث تفسیری، تاریخی، ادبی و فقهی و اصولی و کلامی برگزار خواهد شد. این نشست‌ها از ۱۵ آذرماه آغاز خواهد شد و متخصصان مربوطه مانند استاد مختاری در مورد گونه‌ها و نوآوری‌های سید، استاد درایتی در موضوع میراث سید در آئینه تحقیق و تصحیح به ارائه مباحث خود می‌پردازند.
تشریح برنامه‌های کنگره بین‌المللی سیدمرتضی علم‌الهدی
همچنین، حجت‌الاسلام والمسلمین علی راد، عضو ستاد برگزاری کنگره بین‌المللی هزاره سیدمرتضی علم الهدی، نیز در تشریح برنامه‌های این کنگره، گفت: سیدمرتضی شخصیتی جامع‌الاطراف و ذوابعاد در قرن ۴ و ۵ هجری و مورد توجه عالمان مذاهب اسلامی اعم از شیعه و غیرشیعه بودند و مطالبی که از سوی عالمان غیرشیعه در رثای او بیان شده نشان‌دهنده جایگاه والای ایشان است.
وی افزود: آثار ارزشمند ایشان در فقه و تفسیر و ادبیات و اصول و … مورد توجه و ارجاع و استناد بوده است؛ دوره وی دوره طلایی در اندیشه شیعه و ایشان از ستارگان پرفروغ علم و ادب و میراث‌دار شیخ مفید و نظریه‌پرداز دقیق‌النظر در علوم اسلامی است.
راد اضافه کرد: مرکز همایش‌های علمی مؤسسه دارالحدیث از سال‌ها قبل طرح کلان احیاء و تصحیح آثار سیدمرتضی را با همکاری بنیاد پژوهش‌های آستان قدس رضوی چاپ این آثار را در دستور کار قرار دادند.
مدیر دفتر قم بنیاد پژوهش‌های آستان قدس رضوی تصریح کرد: مقام معظم رهبری هم تأکید داشتند تا به خوبی به تحقیق و تصحیح و احیای آثار سیدمرتضی پرداخته شود که این کار انجام شده و کار تحقیقی جامع الاطرافی پدید آمده است؛ رهبری بر تحلیل شخصیت سیدمرتضی هم تاکید داشتند که در پیش نشست‌های مقدماتی همایش مورد توجه جدی خواهد بود.
از پیام آیت‌الله مکارم شیرازی تا برگزاری ۴۱ نشست در هشت پنل
وی با بیان اینکه آیت‌الله مکارم شیرازی هم به مناسبت کنگره پیامی صادر فرموده‌اند که از ایشان تشکر داریم، بیان کرد: تولید کتاب و چاپ اثر از عوامل اقتدار تمدنی است، ولی مهمتر از آن ایجاد جریان در فضای نخبگانی و حتی عمومی و امتدادبخشیدن اجتماعی به این آثار است.
راد تصریح کرد: تحلیل و تبیین آثار کنگره، نیازمند بستر و فضای خاص خود است از این رو با موافقت هر دو نهاد مشارک یعنی دارالحدیث و بنیاد پژوهش‌ها مقرر شد تا دبیرخانه مشترک بین مرکز همایش‌های علمی دارالحدیث و بنیاد شکل بگیرد که انجام و نشست‌هایی طراحی شد.
استاد دانشگاه تهران اضافه کرد: نظر به استقبال علاقه‌مندان تصمیم بر این شد که ۴۱ نشست در هشت پنل تا قبل از مراسم اختتامیه و رونمایی آثار برگزار شود که تحلیل جایگاه تمدنی و علمی سیدمرتضی به عنوان زعیم شیعه در قرن ۴ و ۵ برای الگوگیری نسل امروز، پرداختن به تمامی ابعاد اندیشه‌ای سید جزیی از اهداف این پیش نشست‌ها است.
وی تبیین الگوی شاخص عقلانی، تفاهم و تقریب و هم‌اندیشی فکری مذهبی علامه سیدمرتضی را از دیگر اهداف برشمرد و گفت: هر پنل مقدماتی کنگره هم اهداف خاص خود را دارد و برای هر کدام دبیر علمی داریم؛ مثلا در اولین نشست به بحث نوآوری‌های سیدمرتضی و تنوع آنها پرداخته خواهد شد.
راد افزود: آثار سیدمرتضی در چهار نشست، آثار و اندیشه‌های قرانی در شش نشست، آثار حدیثی در ۵ نشست، آثار ادبی در ۴ نشست، فرهنگی اجتماعی، تمدنی و سیاسی در ۶ نشست؛ آثار کلامی در ۵ نشست، آثار فقهی و اصولی در ۹ نشست، سید و حوزه دوره معاصر با هدف الگودهی و وحدت حوزه هم در دو نشست مورد بررسی از سوی صاحبنظران قرار خواهد گرفت.
بنابرگزارش ایکنا، مدیر دفتر قم بنیاد پژوهش‌های آستان قدس رضوی در پایان سخنان خود تأکید کرد: مراجع تقلید استقبال بسیار خوبی داشته‌اند و فضلای حوزه قم، خراسان، اساتید دانشگاه و … هم در برپایی نشست‌ها همکاری دارند.