مراد از خلقت آفرینش در ۶ روز چیست؟

به گزارش ایکنا، آیت‌الله مهدی هادوی تهرانی، پنجم بهمن‌ماه در ادامه مباحث تفسیری سوره مبارکه فرقان به آیه ۵۹ «الَّذِی خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ وَمَا بَیْنَهُمَا فِی سِتَّهِ أَیَّامٍ ثُمَّ اسْتَوَى عَلَى الْعَرْشِ الرَّحْمَنُ فَاسْأَلْ بِهِ خَبِیرًا» اشاره کرد و با اشاره به واژه عرش، گفت: به تعبیر علامه طباطبایی، خداوند وقتی آسمان و زمین را براساس نظم و قانون معینی خلق کرد، در حقیقت بر عرش استوا پیدا کرد؛ این برداشت با مضمون آیاتی مانند «کُلَّ یَوْمٍ هُوَ فِی شَأْنٍ» سازگاری ندارد، زیرا برای خداوند خستگی معنا ندارد که بخواهد بعد از خلقتی احساس راحتی داشته باشد.

وی افزود: الذی در آیه بیان تفصیلی تعبیر «الْحَیِّ الَّذِی لَا یَمُوتُ‌» در آیه قبل است؛ ابن عربی در مورد خلقت آسمان و زمین در شش روز گفته است که مراد از آن شش هزار روز است، به دلیل آیه ۴۷ حج «وَیَسْتَعْجِلُونَکَ بِالْعَذَابِ وَلَنْ یُخْلِفَ اللَّهُ وَعْدَهُ وَإِنَّ یَوْمًا عِنْدَ رَبِّکَ کَأَلْفِ سَنَهٍ مِمَّا تَعُدُّونَ».

آیت‌الله هادوی تهرانی اظهار کرد: براساس مطالب بیان شده در تورات، فاصله خلقت آدم تا دوره نبی اعظم، شش هزار سال است، این مدت آغاز دوره خفا تا ابتدای ظهور یعنی ختم نبوت است و زمانی که مهدی(عج) ظهور کند تتمه روز هفتم است، لذا گفته‌اند که مدت دنیا، هفت هزار سال است.

استاد سطح خارج حوزه علمیه گفت: ملاصدرا هم به آیه ۴۷ حج اشاره و مطلب ابن عربی را که مدت عمر دنیا از زمان خفا تا خاتم شش هزار سال است بیان کرده است؛ البته ابن عربی بعد از طرح این مباحث آورده است که من تاکنون کسی را ندیده‌ام که داستان خلقت در شش روز را به درستی بیان کرده باشد.

وی افزود: او تأکید می‌کند زمان، نتیجه حرکت است و با این حال چگونه ممکن است روز وجود داشته باشد قبل از آنکه عالم خلق شده باشد؟، اهل فلسفه معترف هستند که این بحث قرآنی بر قوانین فلسفی تطبیق نمی‌شود، زیرا حکما براهینی مبنی بر خلقت یکباره افلاک بیان کرده‌اند که در تضاد با آفرینش تدریجی در چند روز است.

آیت‌الله هادوی تهرانی با بیان اینکه بحث ابن عربی و ملاصدرا، ناظر به دانش دوره آنان در طبیعیات است، اضافه کرد: از نظر دانش امروز فیزیک، عالم طبیعت بنابر معروفترین نظریه معاصر، ناشی از انفجار بزرگ است که باعث پراکندگی ذرات شده و این مسئله تداوم دارد و جهان در حال گسترش است.

وی با بیان اینکه در فیزیک امروز این مسئله مطرح است که خلقت عالم ماده، تدریجاً بوده است، افزود: دستاوردهای فیزیک جدید با آنچه در قرآن بیان شده تطبیق می‌کند این دستاوردها نشان می‌دهد فاصله میان اولین انسان‌های روی کره زمین تاکنون بیش از شش هزار است، براساس گزارشی در یکی از شهرهای کشور نشانه‌هایی از تمدن هشت هزار سال قبل یافت شد.

استاد حوزه علمیه اضافه کرد: سته ایام قطعاً زمان نیست که هزار سال و ده هزار سال بدانیم و ناظر به زمان آدم تا خاتم نیست، بلکه ناظر به خلقت آسمان و زمین و ما بینهما است؛ البته همانطور که قبلا گفتیم ما هنوز هم بحث دقیقی در مورد خلقت در شش روز نمی‌‌توانیم ارائه بدهیم.

دیدگاه ملاصدرا
وی افزود: ملاصدرا در یکی از آثارش مدعی است که بنده با کشف الهامی تحلیلی در این مورد دارم؛ او بیان کرده که اموری که از حق صادر می‌شود، اقسام مختلفی هستند، برخی از آنها نیاز به حرکت و قابل ندارند که در حقیقت عالم عقول است؛ برخی در وجود به قابل و حرکت و زمان محتاجند، ولی در  تعقل محتاج نیستند مانند اعداد و مقادیر و قسم سوم هم در وجود و هم تعقل نیازمند حرکت و زمان هستند که اینها امور طبیعی هستند.

وی افزود: به تعبیر وی، دنیا عالم امور طبیعی و حس و شهادت است، آخرت عالم امور مقداری بدون ماده مانند عدد است که به آن عالم غیب می‌گویند و فوق اینها عالم امور ربانی است؛ انسان دنیا را با حس درک می‌کند، امور اخروی که امور مقداری بدون ماده است (به نظر می‌رسد وی در اینجا حشر مادی را منکر شده، گرچه در اسفار حشر مادی را تصویر کرده است) با عقل قابل درک و با روح و عقل نظری، امور الهی را درک می‌کند.

وی در توضیحی درباره حشر مادی گفت: علت اینکه فلاسفه در حشر مادی با مشکل جدی روبرو هستند، می‌بینند آنچه از قیامت در قرآن ذکر شده، مادی است، اما با عالم مادی امروز ناسازگار است.

استاد حوزه تصریح کرد: وی معتقد است اگر کل عالم ماده را در نظر بگیریم، خودش مکان و زمان ندارد و اصلاً زمان و مکان همه از حواس ما ناشی می‌شود؛ ملاصدرا که ۱۵۰ سال قبل از کانت متولد شده، این جمله را بیان فرموده که «اگر ما حواس ظاهری را نداشتیم، تمام اعتقادات زمانی و مکانی ما برطرف می‌شد و زمین غیر زمین و آسمانها غیر آسمان‌ها می‌شود» که امروزه این تعبیر به کانت نسبت داده می‌شود؛ وی می‌خواهد بگوید در آخرت، ادراکات ما تغییر کرده و ما خودمان را در عالم دیگری می‌یابیم.

هادوی تهرانی تصریح کرد: اگر واقعاً این تعبیر درست باشد و ما ۹۰ درصد ماده تاریک عالم را در آخرت ببینیم، می‌تواند فرمایش ملاصدرا درست باشد، زیرا هم اکنون ده درصد انرژی و عالم قابل مشاهده برای ما هست و مابقی ماده و انرژی تاریک است؛ البته ابن عربی در تعبیری  دیگر خلقت شش روز را جهات شش‌گانه می‌داند.