نیکی در دین زرتشت | یادداشت اردشیر جهانیان

ردنا (ادیان نیوز) – جاویدنام مرحوم اردشیر جهانیان درخصوص نیکی در دین زرتشت کتاب مفصلی نوشته است. در بررسی این مقوله و مسئله در آئین زرتشت باید گفت:

نیکی که واژه اوستایی آن «هو» است از صفاتی به شمار می‌رود که در سراسر فرهنگ دینی ستوده شده و دارای چنان پایگاهی است که در توصیف از اهورامزدا بارها چنین گفته شده «اهورامزدا سرچشمه نیکی است. در ‌یسنای هات ۱۲بند-۱ چنین آمده: «من اهورامزدا را آفریننده‌ی همه چیز می‌دانم و استوارم بر اینکه او نیکی و راستی است، مقدس است، فروغمند است، دانا و تواناست، همه نیکی‌ها از اوست، هنجار (نظام) هستی که در سراسر گیتی دیده می‌شود، از او به وجود آمده است و کرات درخشنده از فروغ بی‌پایان او درخشانند.

همچنین در بسیاری از بندهای گاتها اهورامزدا را سرچشمه منش نیک و نیکی خوانده و به هنگام ستایش از اهورامزدا تصریح شده است که با اندیشه‌نیک، گفتارنیک، و کردارنیک اهورامزدا را پرستش می‌کنیم و نماز می‌بریم. اما نیکی در این فرهنگ به هنگامی سزاوار ستایش دانسته شده است که برای دیگران هم بهره نیک داشته باشد و شخصیتی نیکوکار خوانده می‌شود که نتیجه کار و رفتار آن کس در راه بهره بخشی به دیگران باشد.

در این باره در نیایش همازور دهمان همه‌جا به نیکی و به نیکوکاری تاکید شده است و می‌افزاید: همه نیکوان همیار و یگانه باشید، فزون توانا باد نیک اندیش، و دانای راد نیکخواه، فزون توانا باد نیک منشان جهان و زندگی شان دراز باد مردمان نیک و نیک رسان، فزون توانا باد نیکویی در گیتی و مینو، درود و نیایش فراوان باد بر نیکوکاران و کارنیک و دهش نیک اشوداد که در هفت کشور زمین باشد، شادی و آرامش در زندگانی پر از آسایش بهره کسی است که در اندیشه‌نیک و در گفتار و کردارنیک و نیکی‌اش به همه رساد.

از آسمان نیک باراد. از زمین نیک رویاد و نیکان و مردمان از آن بهره‌مند شوند. بد اندیشان از آن بهره نیابند، مگر نیکوکار شوند. ای اهورا نیایش ما را بپذیر، باشد که از زمره نیکان باشیم.

دیرزیویم- درست زیویم- شادزیویم- کامروا زیویم – گیتیمان به کام تن باد و مینومان به کام روان – از نیکان و نیکوکاران و همیار با همه پاکان باشیم.

از این جهت است که در این فرهنگ تنها نیک بودن بسنده نیست؛ بلکه باید این نیکی پرتوافکن بر دیگران باشد و دیگران هم از نیکی بهره برگیرند. در این آموزش‌ها بهترین نماز و نیایش هنگامی پذیرای درگاه اهورامزدا است که همراه با نیکی و نیکوکاری نسبت به خود و دیگران باشد. در یسنا ۲۹ بند ۴ در تقرب به اهورامزدا چنین آمده است: «ای اهورامزدا با اندیشه‌نیک و گفتارنیک و کردار راست و با نیکوکاری و پرهیزگاری می‌خواهیم به آستان تو نزدیک شویم و به تو رسیم.» بنابراین همان‌طور که در پیش گفته شد در فرهنگ زرتشتی نیکی آنگاه ستوده می‌شود که برای خود و دیگران نیکی به بار آورد و سود و بهره نیک داشته باشد.

در اینجا در خوربازگویی است که واژه «هو» همان‌گونه که در اوستا نیک و نیکی معنی می‌دهد، در فرهنگ عرفانی نیز واژه «هو» در سرلوحه‌ی گفتارها و نوشته‌ها جای گرفته است بسیاری از اشعار و سروده‌ها با این کلمه آغاز و جای الله و خدا و در ردیف حق آورده می‌شود آن چنان که در ترجیع‌بند عزلی چنین آمده «هو حق مددی، مولا نظری»

کوتاه سخن آنکه یک زرتشتی واقعی برای شناسایی اهورای یکتا باید در راه نیکی گام نهد. نیکی ببار آورد و دیگران را از نیکی بهره‌مند سازد و در این صورت است که اهورامزدا را شناخته و در راه تقرب به او گام برداشته است. پس برای استحکام پایه‌ی اخلاقی نونهالان شایسته است که پدران و مادران در خانه و خانواده این بنیاد اخلاقی را از زمان کودکی به فرزندان خود بیاموزند و پایه‌ی اندیشه و گفتار و کردار آنها را بر نیکی و بهره‌بخشی به دیگران استوار دارند. زیرا از این راه است که در زندگانی اجتماعی خود را دوست و به یار جامعه و افراد دانسته و عضوی سودمند و سودبخش خواهد بود.

بنابراین نیکی راستین آن است که بهره‌ی آن به خود و دیگری ارزانی شود. و این آموزش عالی را همواره باید در نظر داشت که «شادی و خوشبختی هنگامی پایدار می‌ماند که نیکی و نیکوکاری به آفریدگان اهورامزدا برسد و جهان و جهانیان از نیکی و شادی برخوردار باشند. این است راه رستگاری در گیتی و مینو»

امید آنکه در راه نیکی گام برداریم و از نیکی خود دیگران را هم بهره‌مند سازیم.

یادآور می شود، روان شاد اردشیر جهانیان یکی از فرهیختگان جماعت زرتشی بود که بیش از سی سال مجله‌ی هوخت (گفتار نیک) را در تهران منتشر کرد. نامبرده در دوران حیات خود مصدر کارهای مهمی در جامعه‌ی زرتشتی بود. آن زنده یاد در تاریخ اول بهمن ۷۱ دیده از جهان فروبست.