سپنتای زرتشت یا انوشه؟!
ناشناخته‌ی نوروزی از زبان کارشناس صدا و سیما؛
«سپنتای زرتشت» چیست؟ چرا تا به حال آن را جایی نشنیده‌ام؟ آیا نام کتاب یا دست‌نوشته‌ای از زرتشت است؟ یا عبارتی که زرتشت از آن استفاده می‌کرده است؟ زرتشت در کجای سخنان خود چنین آشکارا به هفت‌سین اشاره کرده است که من تا کنون ندیده‌ام؟ اصلا زرتشت چرا باید هفت‌سین به زبان فارسی تعیین کند؟
ردنا (ادیان نیوز) – این پرسش‌هایی است که پس از شنیدن سخنان کارشناس پرسر و صدای این روزهای صدا و سیما درباره‌ی فلسفه هفت‌سین و ارتباط آن با زرتشت به ذهنم رسید. فردی با عنوان «دکتر» انوشه که گویا دکترای روانشناسی دارد و این روزها در شبکه‌های رنگارنگ صدا و سیما و نیز شبکه‌های اجتماعی یکه می‌تازاند.
وی در بخشی از ویژه‌برنامه‌ی تحویل سال از شبکه‌ی چهار صدا و سیما ادعا کرد: در سپنتای زرتشت بزرگ، در اوراد پاک و مقدسی که زرتشت از آن یاد می‌کند، اشاره می‌کند به این هفت‌سین که ویژگی‌های خاصی دارد: باید با سین شروع شود. حتما منشا گیاهی داشته باشد. خوردنی باشد. تک‌واژه باشد (شما نمی‌توانید سیب‌زمینی روی سفره بگذارید، چون دو واژه است). پارسی باشد.
وی سپس به برشمردن این هفت‌سین پرداخت: سیر، سیب، سمنو، سنجد، سرکه، سُماک نه سماق که می‌شود عربی، باید بنویسید سُماک یا سماغ، و سبزی یا سبزه.
کاری به این‌که تخصص روانشناسی چه ارتباطی با مباحث اسطوره‌شناسی دارد که از ایشان در این‌باره می‌پرسند و ایشان هم با جسارت مثال‌زدنی پاسخ به ظاهر پرمغزی می‌دهند ندارم. به دیگر پرسش‌های بیشماری که این سخنان شگفت‌انگیز در ذهنم به جای گذاشت می‌پردازم و امید آن دارم که با پاسخ‌های جناب دکتر ذهنم آرام گیرد.
نخست این‌که «سپنتای زرتشت» دقیقا چیست؟ آیا نام یک کتاب یا دست‌نوشته از زرتشت است؟ یا عبارتی است که زرتشت برای نامیدن مفاهیمی خاص از آن استفاده کرده است؟ این نوشته در کجا چاپ شده است که دکتر انوشه موفق یه خواندن آن شده‌اند؟ گرچه چندان صبور نبودم که به انتظار پاسخ احتمالی دکتر انوشه بنشینم و به جست‌وجوی عبارت «سپنتای زرتشت» در فضای مجازی گشتم و تنها نوشته‌ای که اندکی با سخنان این کارشناس فرزانه مرتبط بود این نوشته در تارنمای دنیای اقتصاد به قلم آقای میرمحمد طجوزی بود که نوشته‌ای بدون منبع علمی و مربوط به سال ۱۳۸۶ خورشیدی است و در آن تنها به این اشاره شده که هفت‌سین نخست «هفت سپنتا» بوده و چون گفتن هفت‌سین آسان‌تر بوده، به این عنوان دگرگون شده است. البته از کسی که مدرک دکترا از دانشگاه معتبر دارد و دست‌کم دو مقاله‌ی علمی را برای دریافت مدرک خود ارائه کرده است انتظار نمی‌رود برداشت بسیار ناقص خود از یک مطلب اینترنتیِ بدون منبع را چنان کارشناسانه به خورد مخاطب خود دهد. آیا اصلا جناب دکتر عبارت «سپنتای زرتشت» را پیش از بازگو کردن در این برنامه، در جایی خوانده بوده است؟ و آیا «زرتشت»ی که جناب دکتر از آن یاد می‌کند همان زرتشت است که ما می‌شناسیم؟
پرسش دوم این‌که دقیقا در کدام نوشته، و در چه صفحه و چه سطری از آن نوشته، زرتشت به هفت‌سین نوروز اشاره می‌کند؟ چرا هیچ یک از پژوهندگان اسطوره‌شناسی، زبان و فرهنگ‌های باستانی و … تاکنون چنین اشاره‌ی مستقیمی به هفت‌سین را از زبان زرتشت گزارش نکرده‌اند و تنها چشمان تیزبین دکتر انوشه آن را شکار کرده است؟
پرسش سوم و اساسی‌تر، چرا زرتشت هفت‌سینش را بر پایه‌ی زبان پارسی استواره کرده است؟ مگر زبان پارسی در زمان زرتشت وجود داشته است؟ پس چرا خود زرتشت سخنانش را به گات‌هایی سروده است؟ چرا زبان پارسی چند هزاره پس از زرتشت پدید آمده است؟ و چرا واژه‌ی سماغ با «غ» که فرمودید پارسی است در هیچ واژه‌نامه‌ی فارسی زبانی پیدا نمی‌شود؟ آیا جناب دکتر به منابعی دسترسی دارند که دست بشر تا به امروز از آن کوتاه مانده است؟
و پرسش پایانی از منِ مخاطب: آیا پیش از شنیدن سخنان کارشناسانه می‌توانم از صحت مدرک کارشناس اطمینان یابم؟ و آیا پس از شنیدن سخنان کارشناس به دنبال جست‌وجوی راستی و درستی سخنان او می‌روم یا همچنان سخن کز دل برآید لاجرم بر دل نشیند…