سخنی درباره مسلمانان چین

بهرام زاهدی، دانش آموخته دکتری علوم سیاسی دانشگاه تربیت مدرس، پژوهشگر مؤسسه مطالعات راهبردی اندیشه‌سازان نور و استاد دانشگاه آزاد اسلامی در یادداشتی اختصاصی درباره وضعیت مسلمانان اویغور چین و تأثیر همکاری ایران و چین بر آن نوشت:

یکی از نکاتی که در رابطه با سند جامع همکاری ایران و چین این روزها بسیار مطرح می‌شود مسئله مسلمانان چین به ویژه مسلمانان اویغور در استان شین جیانگ است (استانی که در ایران بیشتر به نام سین کیانگ معروف است)، آن هم از سوی کسانی که معمولا هیچ دغدغه‌ای برای امور مسلمانان و امت اسلامی ندارند.

از سوی دیگر کسانی درصدد پاسخگویی بر می‌آیند و معمولا به این دو شیوه پاسخ می‌دهند:

۱ ـ خانم رابعه قدیر (در ایران از متون انگلیسی به کادیر ترجمه می‌کنند) رهبر اویغورهاست و او چهره‌ای آمریکایی و حتی پشتیبان سازمان منافقین است.

۲ ـ اویغورها تفکرات وهابی دارند و نباید برای ایشان دل سوزاند.

باید گفت که هر دوی این سخنان دارای اشکالات جدی هستند. در مورد اول رابعه قدیر که حقیقتا مهره‌ای آمریکایی است و از سازمان منافقین نیز حمایت کرده فردی نیست که بتوان او را رهبر اویغورها نامید. او چهره‌ای سکولار و مورد حمایت بخش کوچکی از جامعه اویغور است.

در مورد دوم نیز باید گفت که جامعه حدود ۳۰ میلیون اویغور به همراه حدود ۱۰ میلیون اقلیت‌های قزاق، قرقیز، تاجیک و .‌‌.. در شین جیانگ و جامعه حدود چهل میلیونی مسلمانان هویی در سایر استان‌های چین قرنهاست که در این کشور با حفظ باورها و سنن اسلامی خود زیسته‌اند و تنها در حدود یکصد و پنجاه سال اخیر بخش‌های بسیار کوچکی از این مردم تحت تأثیر وهابیت قرار گرفته‌اند و تهمت زدن این چنینی به جمعیت عظیم مسلمانان چین نیز امری ناصحیح و غیرخداپسندانه است.

در شهرهای یارقند، کوچا و چند نقطه دیگر شین جیانگ مسلمانان شیعه در کنار اکثریت حنفی زندگی می‌کنند و اساسا زیست و فرهنگ مسلمانان چین عمیقا با فرهنگ اسلامی ایرانی منطقه ماوراءالنهر و شهرهای سمرقند و بخارا در هم تنیده است و حب اهل بیت و میراث شعر و ادب فارسی در میان آنان مشاهده می‌شود. البته سعودی‌ها در سال‌های اخیر در چند نقطه به اسم بازسازی، میراث اهل بیتی و شعر عرفانی را از بین برده و درصدد تحریف هویت تاریخی مسلمانان چین هستند.

شهر کاشغر که سعدی علیه الرحمه نیز بدانجا سفر کرده بود سیمایی کاملا اسلامی و شبیه به شهرهای تاریخی خودمان دارد؛ پس در کل نباید و نمی‌توان مسلمانان عزیز ترک‌زبان (اویغور) و‌ چینی زبان (هویی) را نادیده گرفت و ظلمی را  که برای تغییر هویت بدیشان اعمال می‌شود، ندید اما سخن بر سر این است که ما به عنوان جمهوری اسلامی ایران دقیقا چه کاری می‌توانیم برای آنان انجام دهیم؟

یقینا تنها راه درست و ممکن برای ما فعالیت فرهنگی نرم با رویکرد تاریخی و تمدنی و بدون ایجاد حساسیت برای دولت مرکزی در شین جیانگ و سایر مناطق مسلمان‌نشین است و البته این نکته بسیار مهم که ما باید بتوانیم این حقیقت را به چینی‌ها بباورانیم که این میزان از ظلم و خشونت یقینا به ضرر ایشان و به نفع آمریکا خواهد بود چرا که وقتی ظلم از حدی عبور کرد یقینا تروریسم و مبارزه مسلحانه نیز شکل خواهد گرفت و در این میان آمریکا با ابزار داعش مردم منطقه را به سمت وهابیت و تروریسم سوق خواهد داد تا چین و روسیه و ایران هر سه از پدیده شوم داعش متأثر شوند.

وقتی دولت چین حتی از عرضه گوشت حلال در ارومچی (مرکز شین جیانگ) ممانعت می‌کند یعنی در بین برخی از دولتمردان چینی هیچ برداشت درستی از چگونگی تعامل سازنده و صحیح با مسلمانان وجود ندارد و بایستی برای آن فکری کرد.

سرکوب داعش در افغانستان به وسیله طالبان و جلوگیری از ایجاد و رشد داعش در چین و آسیای مرکزی کارهای تکمیل کننده یکدیگر برای ایجاد امنیت در مناطق شرقی جهان اسلام و بسترسازی برای شکوفایی تمدن نوین اسلامی است. امید که امضاء سند همکاری میان جمهوری اسلامی ایران و چین و همکاری سازنده با دیگر دول غیرمتخاصم، ممد و یاری رسان تحقق این هدف بزرگ و ادامه روند تکاملی انقلاب اسلامی باشد.