جای خالی متفکران بزرگ کاتولیک در کتاب «شناخت کلیسای کاتولیک»
عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب گفت: کتاب شناخت کلیسای کاتولیک اثر جامعی است؛ آنگونه که در سخن ناشر آمده برای رشته‌های ادیانی و به ویژه برای درس تاریخ مسیحیت و تاریخ و کلام مسیحیت تدوین شده است.
به گزارش خبرنگار ردنا (ادیان نیوز)، احمدرضا مفتاح، عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب در نشست ️نقد و بررسی کتب سه گانه کلیسای کاتولیک، کلیسای ارتدکس و کلیسای پروتستان، اظهار کرد: کتاب شناخت کلیسای کاتولیک اثر جامعی است و آنگونه که در سخن ناشر آمده برای رشته‌های ادیانی و به ویژه برای درس تاریخ مسیحیت و تاریخ و کلام مسیحیت تدوین شده است البته چون کمک درسی است نیازی نبوده به صورت درسنامه تهیه شود در حالی که مؤلفان به زحمت افتادند کتاب شناخت کلیسای کاتولیک را در ۳۴ فصل و ۳۴ درس تهیه کردند؛ زمانی که تعداد فصل‌ها و درس‌ها زیاد شود به طور طبیعی تنوع مباحث زیاد خواهد بود و ساختار و انسجام کتاب دچار مشکل می‌شود.
وی مفتاح این امر را یکی از مهمترین مشکلاتی ذکر کرد که سبب شده کتاب دچار پراکندگی شود تصریح کرد: در هیچ یک از رشته‌ها در زمینه کلیسای کاتولیک در مقطع کارشناسی یا کارشناسی ارشد برای این عنوان چهار واحد در نظر گرفته نشده است.
تنوع و کثرت مباحث و عدم انسجام لازم
به گفته مفتاح این امر یکی از مهمترین مشکلاتی است که سبب شده کتاب دچار پراکندگی شود.
عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب ادامه داد: زمانی که تعدد فصل‌ها و درس‌ها زیاد باشد چینش، تقدم و تأخر مطالب و اینکه کدام قسمت بحث تاریخی، الهیاتی یا مربوط به شعائر اخلاق، فلسفه و عرفان باشد کار را دشوار می‌کند به همین خاطر برخی اوقات عناوین نمی‌توانند بر هم مرتط باشند و ارتباط لازم را پیدا کنند.
وی افزود: نویسندگان در این کتاب سعی دارند هم اطلاعات کلی درباره مسیحیت ارائه کنند و هم به طور خاص در مورد کلیسای کاتولیک سخن بگویند که کار مؤلفان را دشوار کرده است و ناهمگونی مباحث به این دلیل روی می‌دهد.
مفتاح با بیان اینکه اگر نویسندگان تنها در مورد مسیحیت بحث می‌کردند بحثشان می‌توانست منسجم‌تر باشد، خاطرنشان کرد: زمانی که عنوان کتاب شناخت کلیسای کاتولیک باشد انتظار می‌رود مطالب اختصاصی کاتولیک بیشتر ذکر شود.
وی با بیان اینکه تنوع و کثرت فصل‌ها سبب شده که اهم و مهم روشن نشود یعنی خواننده متوجه نشود کدام مطالب کلیدی‌تر هستند و کدام مطالب اهمیت کمتری دارند، عنوان کرد: به عنوان مثال در کلیسای کاتولیک در برخی مباحث مانند سنت، ادعای حجیتی که برای کلیسا مطرح می‌کنند و ادعای مرجعیت تعلیمی که برای کلیسا قائل هستند.
عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب تصریح کرد: بحث آیین‌های مقدس یا آیین‌های فیض بخش اهمیت ویژه‌ای دارد و با کلیسای پروتستان متفاوت است؛ به همه این موارد در کتاب اشاره شده ولی به دلیل تنوع زیاد مطالب، آنطور که شاید در برخی موارد حق مطلب ادا نشده است.
وی عناوین زیاد را عامل کاهش عمق مطالب ذکر و تبیین کرد: مؤلف یا مؤلفان فرصت پیدا نکرده اند تا توضیح بیشتری ارائه دهند به همین دلیل در برخی مباحث مانند «سنت» حق مطلب ادا نشده است در حالی که بحث سنت تفاوت جدی در کلیسای کاتولیک با کلیسای پروتستان دارد.
مفتاح که در نقد کتاب کلیسای کاتولیک سخن می گفت، ادامه داد: تنوع موضوعات سبب شده که در مطالب الهیاتی آنگونه که باید تبیین نشود؛ به عنوان مثال ضمن مباحثی که به عنوان مثال درباره روحانیت کلیسا آمده است در کنار بحث اخلاق مسیحی و مانند آن بحث تثلیث مطرح شده یعنی موضوعات الهیاتی نیامده که یک بحث مستقل داشته باشد و موضوعات الهیاتی در کنار یکدیگر قرار بگیرد.
عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب خاطرنشان کرد: بهتر بود که موضوعات الهیاتی در کنار یکدیگر قرار می‌گرفت و با همان عناوین جا افتاده در الهیات مسیحی به عنوان مثال بحث مسیح‌شناسی، تثلیث، انسان‌شناسی، نجات‌شناسی، کلیساشناسی و فرجام‌شناسی بحث می‌شد. اگر به این شکل دیدگاه اختصاصی کلیسای کاتولیک مطرح می‌شد شاید برای خواننده روشن‌تر بود.
وی با بیان اینکه در بخشی عنوان بحث گناه و توبه ذکر شده است، گفت: به طور معمول بحث گناه ذیل بحث انسان‌شناسی آورده می‌شود یا بحث توبه ذیل بحث آیین اعتراف در آیین های هفت گانه آورده می‌شود.
مفتاح با اشاره به اینکه بحث‌های الهیاتی بیشتر حالت گزارش گونه از رویکردها را پیدا کرده اند، عنوان کرد: در بحث تثلیث مؤلفان زیاد مجالی پیدا نکردند که بحث را آنگونه که نیاز به تبیین دارد و تفاسیر از تثلیث را بخواهند ارائه کنند و بیشتر به رویکردها در مورد این بحث اشاره شده است.
وی تصریح کرد: اینگونه منابع زمانی که می‌خواهد به صورت اختصاصی به کلیسای کاتولیک بپردازد، باید تأکیدش بر دیدگاه رسمی کلیسای کاتولیک و بر منابعی باشد که این دیدگاه را بیان می‌کند.
مفتاح به عنوان کرد: برای تدوین این کتاب می‌توانستند از کتاب تعالیم کلیسای کاتولیک که بنده و همکارانم حسین سلیمانی و دکتر حسن قنبری ترجمه کردیم؛ بیشتر استفاده شود؛ البته همزمان این دو کتاب در سال ۹۳ منتشر شده است یا بیانیه‌های رسمی شورای ترنت می‌توان استفاده کرد.
وی تصریح کرد: زمانی که در مورد شعائر بحث می‌شود از منبعی چون قوانین کلیسایی بیشتر می‌توانستند استفاده کنند البته ارجاع داده شده اما کافی نیست.
جای خالی متفکران بزرگ کاتولیک
عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب با بیان اینکه اگر به برخی از مطالب غیر ضروری پرداخته نمی‌شد حجم کتاب کمتر و برای دانشجویان مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد بیشتر قابل استفاده می‌بود، گفت: اسامی حواریون، یادبودها و اعیاد در کلیسای کاتولیک و برخی از راهبان و قدیسان مسیحی چندان لازم نبود؛ به جای آن بهتر بود به متفکران بزرگ کلیسای کاتولیک پرداخته می‌شد.
وی جای بحث درباره متفکران بزرگ کاتولیک را در این کتاب خالی دانست و بیان کرد: متفکرانی مانند توماس اگوستین، همچنین متفکران دوره مدرن و متفکرانی که در شکل گیری شورای واتیکان نقش داشتند و متفکرانی که سعی کردند که کلیسای کاتولیک در واکنش به مدرنیته حرفی برای گفتن داشته باشد از این جمله هستند.
یادآور می شود، نشست ️نقد و بررسی کتب سه گانه کلیسای کاتولیک، کلیسای ارتدکس و کلیسای پروتستان از سوی پژوهشکده تحقیق و توسعه علوم انسانی سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت) به صورت مجازی برگزار شد.
ایمن سادات موسوی نژاد