مطالعه ادیان جدید ژاپنی و تاثیرهای سیاسی و مذهبی آن

به گزارش ردنا (ادیان نیوز)، کتاب «ادیان جدید ژاپن» نوشته هری تامسِن با ترجمه عبدالرحیم گواهی از سوی انتشارات جهان کتاب منتشر و راهی بازار نشر شد. ادیان جدید ژاپن هنوز هم سرزمین کمابیش ناشناخته‌ای هستند و تنها معدود کسانی از تاثیر سیاسی و مذهبی و توان بالقوه ۱۷۱ دین که ذیل این عنوان قرار می‌گیرند مطلع هستند. برای اکثر ناظران، آنها پدیده‌ای جالب توجه و تا حدودی عجیب و غریب و هیجان آور هستند، اما به گفته مولف این اثر این ادیان سومین نقطه عطف عمده در تاریخ دینی ژاپن‌اند.

بدین ترتیب مطالعه این ادیان جدید اثر از ضروریات مسلم برای هر پژوهشگر حوزه اندیشه دینی در ژاپن است، علاوه بر این قدرت مالی و سیاسی تعدادی از این دین‌های جدید چنان است که پژوهشگران و سایر ناظران اوضاع ژاپن در زمان حاضر یقیناً با صرف وقت و تلاش در جهت درک این تحول شگفت آور در ژاپن معاصر کار به غایت درستی انجام می‌دهند.

مولف کتاب درباره روند تدوین این اثر می‌نویسد: «تالیف این کتاب به دلیل نداشتن مرجع یا اثری به زبان انگلیسی در این زمینه چندان سهل و آسان نبوده است. خودم هم به محدودیت‌های تالیف چنین اثری اشراف دارم و نیز ناراحت و نگرانم که توسعه چشمگیر این قبیل ادیان جدید لامحاله موجب خواهد شد، خیلی زود در کوتاه مدت بسیاری از مطالبی که در اینجا مطرح می‌شود که منسوخ شود. در هر صورت با توجه به نیاز مبرم به تعریف چنین کتابی در شرایط حاضر من با آگاهی کامل از این محدودیت‌ها دست به چنین کاری زده‌ام.

تا آنجا که امکان داشته است گذاشتم تا ادیان جدید خودشان از خود سخن بگویند، بدین معنی که در حد ممکن به نقل قول از منابع و مصادر اصلی آنها پرداخته‌ام و تنها وقتی که با عبارات خیلی مبهم روبه‌رو شده‌ام سعی کردم تا در ترجمه انگلیسی آنها قدری تعدیل کنم. اکثر منابع قابل دسترسی من باید از زبان جاپانی ترجمه می‌شدند.

همچنین سعی کردم تا در مورد موفقیت یا عدم موفقیت هر یک از ادیان به نوعی ارزیابی عینی بپردازم و نیز در حد امکان در مورد آینده احتمالی آنها ابراز نظر کنم.  منابع مورد استفاده من که در بخش یادداشت‌ها و کتابنامه فهرست شده‌اند باید این امکان را برای پژوهشگران فراهم آورند تا با مطالعه دقیق تر و عمیق تر آنها در مقایسه با کتاب حاضر به عمق بیشتری از سرزمین نسبتاً بکر ادیان جدید ژاپن دسترسی یابند.»

شمای کلی این کتاب بر پایه یک گروه بندی است که هم طبیعی و هم کاربردی است. بخش اول شامل آن دسته از ادیان جدیدی است که می‌توان آنها را ادیان جدیدی «قدیمی» ‌نامید. بخش دوم شامل ادیان جدیدی است که پیوند نزدیکی با مکتب بودایی نیچی ـ رن دارند.

سومین بخش کتاب ادیان جدید ژاپن نیز شامل گروهی از ادیان جدیدی است که از نسل یکی از ادیان جدید قدیمی‌به نام اوموتو کیئواست، ‌لیکن آنقدر بزرگ است که یک بخش جداگانه را به خود اختصاص داده است.

سرانجام بخش چهارم و آخر نیز شامل ادیانی است که ذیل هیچ کدام از این سه بخش قابل طبقه‌بندی نیستند. چنانکه ملاحظه می‌شود هیچ تلاشی برای پوشش دادن به همه ۱۷۱ دین جدید به عمل نیامده بلکه تنها در مورد ادیانی بحث شده است که خود را صاحب نفوذ و مهم نشان داده اند یا این که بالقوه دارای چنین استعدادی بودند.

بخش اول، ۳ فصل با عناوین «دین اول: تِنری_کیئو»، «کورُزومی_کیئو» و «کُن‌کو_کیئو» دارد.

بخش دوم هم مانند بخش اول سه‌فصل دارد که عناوین‌شان به این‌ترتیب است: «سوکا گاککای»، «رِی‌یوکائی» و «ریششئو_کوسی کای».

در بخش سوم کتاب، پنج دین ژاپنی در قالب پنج‌فصل با این‌عناوین معرفی شده‌اند: «دین اول: اُموتو»، «دین دوم: آنانائی_کیئو»، «دین سوم: سئی‌چو_نو_ایئه»، «دین چهارم: سِکای_ کیوسِئی_کیئو» و «پی. اِل. کیئودان».

آخرین بخش کتاب هم سه فصل «دین اول: تِن_شُکوتای_جین‌گو_کیئو»، «دین دوم: ایتّو_ئن» و «انواع ادیان جدید دیگر» را در خود جا داده است. پس از چهار بخش کتاب، ۳ بخش فرعی «اطلاعات کلی ادیان جدید»، «یادداشت‌ها» و «کتاب‌شناسی» ‌ آمده و پس از آن‌ها نیز دو پیوست «۱: دین و مذهب در ژاپن امروز/بهمن ذکی‌پور» و «۲: اسلام و مسلمانان در ژاپن/بهمن ذکی‌پور» درج شده‌اند. کتاب «ادیان جدید ژاپن» با دو بخش «درباره مترجم» و «تصویرها» به پایان می‌رسد.

اولاف هانسن از علمای کلیسای پولس مقدس در مینه‌سوتا در پیشگفتاری که برای این‌کتاب نوشته، به این‌مساله اشاره کرده که «ادیان جدید ژاپن»  می‌تواند برای پژوهشگران مسیحی نیز حائز اهمیت باشد. علت چنین‌نظری را شاید باید در این‌نکته دید که ادیان جدید ژاپن، تلفیقی از ادیان کهن، آیین‌های شینتویی، بودایی و مسیحیت هستند.

به گفته اولاف هانسن این اثر از جهات متعددی حائز اهمیت است: «یکی اینکه نمایشگر سرزندگی و پویایی دین ژاپنی از مجرای ادیان جدید است به نحوی که شاید بتوان گفت به همان اندازه ادیان سنتی تر ژاپن این حیاط و سرزندگی را به نمایش می‌گذارند.

همچنین کتاب ادیان جدید ژاپن این پدیده منحصر به فرد فرهنگ ژاپن را به طور جدی مورد توجه قرار می‌دهد. پدیده‌ای که به خاطر برخی اقدامات تعصب آمیز یا توام با خرافه بعضی از پیروان آن اخیراً با سرزنش توام مواجه شده است و نیز به خاطر مادی‌گرایی آشکار و حتی شارلاتان بازی باعث شده که مردم با تمسخر و توهین با آن برخورد کنند.

از طرف دیگر بعضی از گروه‌های دینی مذهبی قدیمی‌تر به طور آشکار از قدرت روز افزون ادیان جدید احساس خطر می‌کنند، چون که چنین می‌نماید که این ادیان جدید قادر هستند تا خیلی از نیازهای اشباع نشده مردم ژاپن را ارضا کنند.  تامسن به بررسی عوامل دینی و جامعه شناختی که این حرکت‌های دینی جدید را به وجود آورده‌اند می‌پردازد و اینکه این نهضت‌های جدید مذهبی از چه ریشه‌هایی سر بر آوردند و تا حدود زیادی در جهت شناسایی پیوند آنها پیش می‌رود.»

هانسن معتقد است: این کتاب همچنین برای پژوهشگران مسیحی نیز حائز اهمیت است چرا که نه تنها بشر به بیان مواجهه این ادیان جدید با مسیحیت می‌پردازد، بلکه علاوه بر این به تعبیری به تبیین مشکلاتی اهتمام می‌ورزد که مبلغان مسیحی در مواجهه با مفهوم تلفیقی شرقی از دین داشتند. به رغم همه فشاری که یک فرد یا مبلغ مسیحی در رد چنین تلفیقی احساس می‌کند به وضوح می‌تواند دلایل این جاذبه و دافعه مسیحیت را احساس کند.

کتاب «ادیان جدید ژاپن» نوشته هری تامسِن با ترجمه عبدالرحیم گواهی در ۵۲۴ صفحه، شمارگان ۵۰۰ نسخه و قیمت ۹۵ هزار تومان از سوی انتشارات جهان کتاب منتشر و راهی بازار نشر شد.