معنویت رنج های بشری را کاهش می‌دهد/ یافتن معنای زندگی از مهمترین کارکردهای معنویت است

به گزارش خبرنگار ردنا (ادیان نیوز)، حجت‌الاسلام والمسلمین مظفری، عضو هیئت علمی مؤسسه آموزشی و پژوهش امام خمینی شامگاه هشتم اردیبهشت ماه در نشست معنویت دینی و معنویت سکولار که به صورت مجازی برگزار شد، گفت: معنویت از ریشه معنوی گرفته شده و معنوی در برابر امر ظاهری و مادی به کار می رود و از واژه روح گرفته شده است. در گذشته معنویت و دین در یک معنا به کار می رفت و هر دو معادل هم بودند ولی امروز واژه معنوی برای جنبه های درونی و واژه دینی برای جنبه های بیرونی استفاده می شود.

وی افزود: بر اساس تقسیم بندی فوق، ممکن است کسی دیندار باشد و یکسری اصول اعتقادی را پذیرفته باشد ولی معنوی نباشد و بر عکس ممکن است کسی اهل معنویت باشد ولی اهل دین نباشد؛ ممکن است کسی دیندار معنوی و کسی هم نه دین داشته باشد و نه اهل معنویت باشد.

مظفری با اشاره به نسبت معنویت و عرفان با بیان اینکه این دو گاهی مترادف هم به کار می روند ولی گاهی امر معنوی اعم از عرفان به کار می رود به تعاریف این مقوله پرداخت و اضافه کرد: یک تعریف معنویت به معنای زندگی سالم از جهت اخلاقی و روانی است؛ تعریف دیگر معنویت هم تقویت روح از طریق مراقبه است یعنی باعث می شود انسان درک عمیقتری از خودش داشته و زندگی او از کیفیت بالاتری برخوردار باشد و در تعریف دیگر معنویت نگرشی به عالم است که به انسان امید و شادی بدهد و در تعریف چهارم معنویت فرایندی است که کمترین درد و رنج ممکن در آن باشد.

وی اضافه کرد: معنویت نوعی توجه و باور و گرایش به امور غیرمادی یا فرامادی است که نتایجی از جمله امیدواری، آرامش، شادی و نشاط خاص در عین وجود مشکلات فراوان به همراه دارد.

مظفری بیان کرد: نیاز به معنویت از جمله نیازهای غریزی و فطری انسان محسوب می شود؛ انسان فطرتا طوری خلق شده که دنبال امر فرامادی است و به امور مادی منحصر نیست؛ یون و فروید معنویت را برگرفته از سرخوردگی های جنسی تلقی می کنند ولی بسیاری از اندیشمندان هم آن را فطری می دانند و گزارشات تاریخی هم حاکی از آن است که بشر در طول تاریخ در پی اتصال به نیروهای فرامادی بوده است و این مسئله نه از جهل و خرافات و نه از سرخوردگی های جنسی است.

وی با اشاره به کارکردهای معنویت، اضافه کرد: یافتن معنا و هدف برای زندگی یکی از مهمترین نتایج و کارکردهای معنویت است و انسان را از پوچی و سردرگمی نجات داده و به انسان نشاط و شادی داده و از یاس و نومیدی دور می کند، به انسان آرامش داده و اضطرابات را از او دور می کند. کارکرد دیگر معنویت برطرف شدن خلا معرفتی درباره انسان و هستی است و به انسان انسان شناسی و هستی شناسی عمیقتر عطا می کند و دید انسان از عالم ماده فراتر می رود.

مظفری اضافه کرد: معنویت رنج های بشری را کاهش می دهد همچنین از کارکردهای دیگر معنویت پایبندی به قواعد اخلاقی است زیرا باور به وجود خدا و معاد و روح و عالم آخرت سبب می شود تا انسان به ارزش های اخلاقی پایبند شود. در نتیجه معنویت خیلی مهم است.

استاد مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی با بیان اینکه ما معتقدیم دین حقیقی و تحریف نشده اسلام است، تصریح کرد: البته همه پیامبران مردم را به اسلام یعنی تسلیم در برابر خدا دعوت می کردند و تفاوت فقط در مناسک و شریعت ها وجود دارد و کاملترین شریعت هم توسط پیامبر آورده شد لذا معنویت مدنظر مااسلام ناب محمدی است؛ این اسلام سه ویژگی برجسته یعنی معنویت، عقلانیت و عدالت دارد و پیامبر آن را به اوج کمال خود رساند.

مظفری اظهار کرد: اسلام در تنافی با عقلانیت نیست؛ امام علی(ع) فرمود خدا انبیاء را فرستاد تا از مردم بخواهند بر عهد و پیمان خود با خدا ثابت بمانند و عقل های پنهان در زیر هوا و خرافات را شکوفا کنند. همچنین در روایات بیان شده که خدا من دو حجت بر مردم دارم یکی عقل و دیگری حجج ظاهری یعنی انبیاء و اولیاء.

وی افزود: عقل دست انسان را در دست حجت های ظاهری مانند انبیاء می گذارد به شرطی که اسیر هواس و هوس نشود؛ در کتاب کافی اولین بحث، کتاب عقل و جهل است یعنی کلینی به خاطر اهمیت عقل اولین بحث خود را با این عنوان شروع کرده است؛ روایات فراوانی در همین کتاب کافی در مورد اهمیت عقل داریم؛ از جمله امام کاظم(ع) در روایات متعدد شان عقل را برای هشام بن حکم توضیح داده است.

وی با بیان اینکه دینداری در راستای عقلانیت است و هر دو هم را تقویت می کنند، اضافه کرد: این نسبت میان علم و دین هم وجود دارد به همین دلیل دین سبب شد تا مسلمین تا چند قرن در زمینه علمی در صدر تمدن های دنیا باشند.

مظفری با اشاره به مقوله عدالت تصریح کرد: هدف بعثت رسولان برپایی عدالت است؛ البته این هدف غایی نیست و عدالت هم وسیله ای برای رسیدن به کمال نهایی و سعادت و قرب الی الله است.

استاد مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی گفت: قرآن در ابتدای سوره مبارکه بقره به توصیف متقین پرداخته و اولین ویژگی آنها را ایمان به غیب دانسته است یعنی انسان مؤمن ابتدا باید باور به غیب عینی خدا، ملائکه، روز قیامت و امام زمان داشته باشد.

وی با بیان اینکه زندگی دنیا برای کسب معنویت و قرب به خداوند است اضافه کرد: وقتی انسان باور کرد عالم خدایی دارد که رحیم و مهربان و علیم و حکیم است سبب می شود تا انسان خود را در آغوش خدا ببیند؛ اگر این نگاه با نگاه کسانی که تصور می کنند عالم صاحبی ندارد و اتفاقی به وجود آمده مقایسه کنیم خیلی تفاوت بزرگی است.

مظفری ادامه داد: کسب نیرو و نشاط و تخفیف رنج های بشری از دیگر کارکردهای معنویت است. این باور آنقدر نشاط آور است که انسان های مؤمن حتی سختی ها را نعمت خدا می دانند و از خدا بابت آن شکر می کنند؛ امام سجاد(ع) فرموده من نمی دانم در ازای کدام نعمت تو را بیشتر شکر کنم در ازاء بیماری که به من هدیه کردی که باعث آمرزش گناهانم می شود و یا سلامتی که تنعم فرمودی. بیماری هم در لسان امام نعمت است و این تصور از عالم جالب است؛ عقیله بنی هاشم هم بعد از واقعه کربلا فرمود من جزء زیبایی نمی بینم.

وی تاکید کرد: دید توحیدی آرامش خاص و روحیه بانشاط به انسان می دهد؛ البته انسان معنوی باید اخلاق مدار باشد؛ پیامبر و اهل بیت در قله اخلاق قرار داشتند و هر قدر افراد نزدیک به این قله ها باشند در اخلاق مداری هم در رتبه های بالاتری هستند ضمن اینکه تواضع و خوش خلقی و مهربانی در افراد دیندار بالاتر است.

یادآور می شود، دوره تخصصی «عرفان و معنویت» از سوی موسسه بین المللی حکمت، ویژه ماه مبارک رمضان هرشب ساعت ۹:۳۰ به صورت آنلاین برگزار می شود.